3 dự án đường cao tốc: "Lúc nào cũng khẳng định hành lang pháp lý đầy đủ, tại sao cứ phải xin cơ chế?"

Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp 3, ngày 10/6, Quốc hội thảo luận về Chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1).

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ - Ảnh: Quochoi.vn

Thảo luận về 3 dự án này, đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) cho rằng: Trong triển khai dự án cần có trình tự ưu tiên rõ ràng, cần ưu tiên giải quyết dứt điểm những dự án còn đang dở dang, chưa hoàn thiện như đường Hồ Chí Minh và ưu tiên cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nơi còn quá ít đường cao tốc.

Đồng thời, cần chú trọng hệ thống đấu nối giữa các bên với những đường cao tốc đang mở. Tránh tình trạng đầu nhiệm kỳ nguồn ngân sách còn dư, vì áp lực giải ngân nên lại tiếp tục đầu tư thêm dự án thì sau này cân đối vốn rất khó.

Về nguồn vốn địa phương đầu tư cho dự án, đại biểu lo ngại có những địa phương điều kiện còn khó khăn, không đảm bảo được nguồn kinh phí, nên cần có tính toán, phân tích kỹ để chia sẻ những khó khăn với các địa phương.

Về cơ chế đầu tư, đại biểu bày tỏ băn khoăn tại sao Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo đối tác công tư, Luật Đấu thầu… đã có nhưng vào các dự án giao thông này lại phải xin cơ chế. "Không biết tại sao lại như vậy" - đại biểu Tạ Văn Hạ đặt câu hỏi.

Về việc chỉ định thầu, ông Hạ nói chúng ta xin cơ chế và có thể Quốc hội đồng ý nhưng đây không phải là "vấn đề phấn khởi đâu", lúc nào cũng khẳng định hệ thống pháp luật, hành lang pháp lý đầy đủ, tại sao cứ phải xin cơ chế?

Đồng thời, đề nghị rút kinh nghiệm khi vừa qua chỉ định thầu đã tạo ra những kẽ hở, tạo ra cơ chế xin cho, gây hệ lụy rất lớn, ví dụ vừa qua trong lĩnh vực y tế do dịch bệnh mà cho cơ chế chỉ định thầu.

"Nếu chúng ta làm không cẩn thận sẽ có hệ lụy mất cán bộ sau này, đơn vị được, đơn vị không được, người được quyết, người không được quyết, thậm chí ảnh hưởng chất lượng công trình...", đại biểu Tạ Văn Hạ cảnh báo.

Đại biểu (ĐB) Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) nêu rõ, sự cần thiết và lợi ích của các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc. Tuy nhiên, ĐB cho rằng, phải chú ý đến phát triển cơ sở hạ tầng giao thông để tạo liên kết vùng và phát huy vai trò dẫn dắt của các đô thị lớn, khu công nghiệp trọng điểm.

Về công tác đền bù, tái định cư, ông nêu rõ, nên cố gắng làm những việc nhìn từ xa, những việc quan trọng thì không nên làm gấp. Nếu việc quan trọng mà làm gấp thì có khả năng “dục tốc bất đạt”.

Qua kinh nghiệm quốc tế, để tránh các tiềm ẩn rủi ro về giải phóng mặt bằng, phát sinh kiện tụng, ngay sau khi quy hoạch được duyệt thì làm báo cáo nghiên cứu khả thi, song hành cùng đấy là báo cáo đánh giá tác động môi trường và báo cáo tái định cư. Ba báo cáo về 3 dự án này được duyệt mới là cơ sở để cho phép khởi công, thi công.

Quan điểm trên đã được Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng nhiều lần nhấn mạnh rằng không đánh đổi môi trường và an sinh xã hội để phát triển kinh tế đơn thuần. Tuy nhiên, trong các dự án lớn dường như chưa chú ý đến báo cáo xã hội, báo cáo tái định cư. Từ đó có thể là điểm nghẽn và làm lãng phí, những tiến độ mong muốn để đạt được thì lại không đạt.

Tiếp thu ý kiến góp ý của đại biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể khẳng định, ngoài việc tạo đột phá về giao thông, tạo điều kiện để phát triển kinh tế xã hội, tuyến đường Châu Đốc - Cần Thơ - Trần Đề có ý nghĩa xã hội rất lớn là giữ người lao động ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long không phải lên TP Hồ Chí Minh, hoặc Bình Dương, bởi hiện nay các tỉnh đang đối mặt với vấn đề di cư.

Với cao tốc là Khánh Hòa - Buôn Mê Thuột, đây là một vùng có nhiều tiềm năng. Người dân địa phương gặp nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế vì vậy hai dự án này không chỉ tạo đột phá phát triển kinh tế, mà còn đảm bảo quốc phòng, an ninh. Riêng cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh, chúng ta không chần chừ được nữa, bởi không có tuyến đường này, sắp tới mở rộng cảng Cái Mép - Thị Vải cũng không vận chuyển hàng xuống được. Bởi chỉ có con đường độc đạo là quốc lộ 51, 8 làn xe nhưng quá tải nghiêm trọng. Cảng Cát Lái TP Hồ Chí Minh cũng quá tải nếu không triển khai dự án này sẽ không tạo sự đột phá về cảng biển.

Về nguồn vốn, Bộ trưởng bộ Giao thông vận tải cho biết, đối với cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, 10 năm qua Bộ Giao thông vận tải phối hợp với tỉnh Đồng Nai, Bình Dương tổ chức một số hội nghị xúc tiến đầu tư nhưng không thành công. Do vậy, đến thời điểm này hình thức đầu tư công là hợp lý nhất, bởi nếu chậm chậm trễ thì TP Hồ Chí Minh và Đồng Nai không phát triển được.

Liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư của dự án, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng, địa phương phải quyết tâm, không có mặt bằng, không khởi công được. Do đó, trách nhiệm của địa phương được giao cần xem như đây là một dự án trọng điểm của địa phương và phải triển khai quyết liệt để thực hiện.

Đối với cơ chế đặc thù, Bộ trưởng cho rằng rất cần thiết và đang kiến nghị áp dụng cả Nghị quyết 43, một phần của Nghị quyết 44 và một số cơ chế đặc thù để khi phân cấp cho các địa phương sẽ thực hiện được hiệu quả.

Về phân cấp, Bộ trưởng cho biết đã trình bày trong Tờ trình của Chính phủ, mặc dù địa phương sẽ lúng túng trong triển khai, nhưng đối với 3 dự án này, Bộ Giao thông vận tải sẽ làm đầu mối cùng với các địa phương tiến hành kiểm tra tiến độ, tháo gỡ khó khăn giúp các địa phương thực hiện. Dự kiến, Chính phủ cũng tổ chức họp thường xuyên, kịp thời tháo gỡ khó khăn trong thực tế…

Cự Giải (T/h)