Xung quanh ý kiến đề xuất cấm xe khách giường nằm: "Nói xe khách giường nằm không còn an toàn là chưa đủ căn cứ"

Đề xuất cấm xe giường nằm xuất phát từ các thảo luận tại hội nghị trao đổi với các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường bộ về công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông do Cục Cảnh sát giao thông chủ trì vào đầu tháng 8/2025.

Tại hội nghị một số đơn vị đề nghị quản lý chặt chẽ hơn nữa đối với xe giường nằm được đặt ra. Trong đó đại diện doanh nghiệp xe Hoàng Long, ông Vũ Đức Hoàng, cho rằng: Nếu muốn hạn chế tai nạn, nên cấm xe khách giường nằm. Theo ông Hoàng nhìn nhận, loại xe này hiện nay không còn an toàn bởi bản chất là xe được hoán cải.

Trao đổi với PV Đời sống & Pháp luật, ông Nguyễn Tô An, Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, Bộ Xây dựng, đã có những chia sẻ về loại hình xe khách giường nằm, và nêu quan điểm với đề xuất "cấm loại hình vận tải này trong thời gian tới của một số doanh nghiệp vận tải".

ĐS&PL: Ông có thể cho biết quy trình kiểm định đối với ô tô khách giường nằm như thế nào? Hiện nay xe khách giường nằm ở Việt Nam phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật nào để được cấp chứng nhận đăng kiểm?

Ông Nguyễn Tô An: Việc kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe ô tô nói chung, xe ô tô khách giường nằm nói riêng được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định tại Thông tư số 47/2024/TT-BGTVT ngày 15/11/2025 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng), trong đó các quy định kỹ thuật trong kiểm định được quy định tại QCVN 122:2024/BGTVT.

Khi thực hiện kiểm định, chỉ các xe có tất cả các hạng mục quy định về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường được kiểm tra, đánh giá đạt yêu cầu theo quy định thì xe mới được cấp giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới.

ĐS&PL: Vừa qua, có ý kiến đề xuất cấm loại hình xe khách giường nằm vì cho rằng loại hình này không còn an toàn, bản chất là xe hoán cải. Ông có quan điểm như thế nào về ý kiến đề xuất trên?

Ông Nguyễn Tô An: Hiện nay, các xe khách giường nằm có thể được sản xuất, lắp ráp từ phụ tùng rời (tổng thành, hệ thống và linh kiện rời) hoặc từ xe cơ sở như ô tô sát xi (có hoặc không có buồng lái) hoặc từ xe hoàn chỉnh hoặc được cải tạo từ các loại ô tô khách đang lưu hành.

Tất cả các kiểu loại xe khách có giường nằm đều được thực hiện kiểm tra, chứng nhận chất lượng về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo các yêu cầu tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và quy định của Bộ Xây dựng và chỉ các xe đáp ứng các yêu cầu về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật thì mới đủ điều kiện để lưu hành. Vì vậy ý kiến cho rằng loại hình xe khách giường nằm không còn an toàn là chưa đủ căn cứ.

ĐS&PL: Thưa ông, thiết kế xe giường nằm có đáp ứng đầy đủ yêu cầu về an toàn khi lưu thông trên các loại đường, đặc biệt là khu vực đèo, núi ở nước ta?

Ông Nguyễn Tô An: Việc thiết kế xe khách giường nằm phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu kỹ thuật theo quy định tại: QCVN 09:2015/BGTVT có hiệu lực từ 01/07/2016 đến ngày 31/12/2024 và hiện nay là QCVN 09:2024/BGTVT có hiệu lực từ 01/01/2025.

Cho dù xe khách giường nằm được thiết kế đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về an toàn theo quy định nhưng khi lưu thông trên các loại đường Chủ xe, lái xe vẫn phải tuân thủ các quy định của Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ cụ thể như sau:

Theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 43: "b) Phải bảo dưỡng, sửa chữa để bảo đảm duy trì tình trạng kỹ thuật của phương tiện; chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với hành vi đưa phương tiện không bảo đảm an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường tham gia giao thông đường bộ;".

Điều 9 quy định Các hành vi bị cấm; Điều 35 quy định Điều kiện phương tiện tam gia giao thông đường bộ; Điều 45 quy định Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ đối với ô tô vận chuyển hành khách,…

Ngoài ra, để đảm bảo an toàn khi xe chạy tại khu vực đèo, núi cần phải tuân thủ nghiêm các quy định an toàn về tốc độ, giữ khoảng cách an toàn đối với từng cung đường cụ thể và cũng cần lưu ý thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng sau mỗi chuyến đi, theo định kỳ để duy trì tình trạng kỹ thuật của xe; bố trí hành khách và hành lý mang theo phù hợp; bố trí lái xe có kinh nghiệm khi vận hành tại khu vực đèo, núi cũng là một yêu tố cần lưu ý để nâng cao an toàn.

ĐS&PL: Ông có thể cho biết nguyên nhân tai nạn liên quan đến xe khách giường nằm trong thời gian vừa qua?

Ông Nguyễn Tô An: Hầu hết nguyên nhân tai nạn liên quan đến xe khách giường nằm là do lỗi của lái xe như chạy quá tốc độ cho phép, lấn làn (thậm chí còn đi hoàn toàn sang làn ngược chiều), buồn ngủ...

Như trên đã nói xe khách giường nằm hiện nay sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam mặc dù đã được thiết kế đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về an toàn theo quy định nhưng đối với các xe có 2 tầng giường nằm do có trọng tâm thường cao hơn so với loại xe khách ghế ngồi thông thường có cùng kích thước bao và cùng khối lượng toàn bộ nên phương tiện kém ổn định hơn, đặc biệt khi xe di chuyển trên các cung đường đèo dốc, quanh co hoặc khi xe di chuyển với tốc độ cao

Do đó, để giảm bớt hơn nữa các vụ tai nạn của xe khách giường nằm thì cần căn cứ vào tình trạng từng tuyến đường giao thông (chất lượng bề mặt đường, chiều rộng mặt đường, độ nghiêng ngang và độ dốc dọc của mặt đường, các cung đường đèo dốc, quanh co) để cắm các biển hạn chế tốc độ cho riêng loại xe giường nằm hoặc cấm hẳn loại xe giường nằm hoạt động. Thậm chí, trên các tuyến cao tốc thì tốc độ cho phép của xe giường nằm cũng phải quy định thấp hơn tốc độ cho phép của các loại ô tô khác.    

ĐS&PL: Nếu đề xuất này được thông qua, chúng ta cần thực hiện theo lộ trình như thế nào để phù hợp với thực tiễn, tránh gây bức xúc cho người dân và doanh nghiệp, thưa ông?

Ông Nguyễn Tô An: Mặc dù việc vận tải hành khách bằng xe khách giường nằm không phải là một phương thức vận tải phổ biến trên thế giới, nhưng ở Việt Nam số lượng xe ô tô khách phục vụ cho loại hình vận tải này lại tương đối đối nhiều. Cùng với đó là có một lượng lớn hành khách có nhu cầu và điều kiện kinh tế phù hợp sử dụng lại hình vận tải này trong khi chưa có loại hình vận tải khác phù hợp để thay thế ngay.

Do đó cần phải có lộ trình cụ thể, phải thực hiện một cách có khoa học và phù hợp với thực tiễn để tránh ảnh hưởng, gây bức xúc cho người dân, hạn chế thiệt hại không đáng có cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh loại hình vận tải hành khách này.

Để tiến tới loại bỏ phương tiện này, chúng ta cần thực hiện 3 bước sau: Thứ nhất là dừng sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và cải tạo xe giường nằm; cắm biển hạn chế tốc độ đối với xe khách giường nằm; cấm hoạt động trên một số tuyến đường, cung đường, cung giờ đối với xe khách giường nằm; thứ hai là dừng đăng ký xe mới; cuối cùng là dừng hoàn toàn việc lưu hành. Tổng thời gian cần thiết để thực hiện quá trình này là ít nhất 5 năm. Trung Quốc từng mất 7 năm để làm việc này.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu toàn diện hơn về loại hình phương tiện này, bao gồm cả việc sản xuất, vận hành, đăng kiểm và sử dụng. Xe giường nằm dù đạt chuẩn kỹ thuật, nhưng nếu không tuân thủ các quy định của pháp luật; không thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng sau mỗi chuyến đi, theo định kỳ để duy trì tình trạng kỹ thuật của xe; không được vận hành đúng cách như sắp xếp hàng hóa không hợp lý, bố trí hành khách không đúng thì vẫn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cao. Đặc biệt, trong các tình huống vào cua gấp, phanh đột ngột hoặc di chuyển với tốc độ cao, nguy cơ lật xe và tai nạn nghiêm trọng sẽ luôn hiện hữu.

ĐS&PL: Trân trọng cảm ơn những chia sẻ của ông!