Vụ sạt lở bãi vàng ở Lào Cai: Chính quyền “ém” thông tin vì bất lực trước nạn “vàng tặc” ?

(ĐSPL) - Hàng vạn khố? đất đá trong vụ sạt lở k?nh hoàng rạng sáng 5/9 tạ? địa phận xã M?nh Lương, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Ca? đã cuốn đ? tất thảy bao nh?êu mạng “phu vàng”, cho đến thờ? đ?ểm h?ện tạ? vẫn còn là ẩn số.

Chỉ b?ết rằng, trong các văn bản phát đ? từ chính quyền sở tạ?, con số “2 ngườ? chết, 7 ngườ? bị thương” đã không phản ánh đúng sự thật. Số lượng ngườ? chết thực tế có thể lớn hơn rất nh?ều, bở? đêm hôm ấy và cả nh?ều ngày sau nữa, ngườ? dân địa phương đã tận mắt chứng k?ến những cảnh bớ? móc, khóc than và từng tốp ngườ? lầm lũ? vẹt rừng, mở lố? để cáng những xác ngườ? đã được bọc kín ra ngoà?... Xâu chuỗ? những thông t?n thu thập được từ chuyến đ? thực tế, PV báo ĐS&PL đã h?ểu được phần nào căn nguyên câu chuyện.

H?ện trường vụ sạt lở đất tạ? khu vực rừng Vầu, rừng Xanh thuộc thôn M?nh Thượng 1.

Đ? tìm sự thật

Xã M?nh Lương, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Ca?, một sáng trung tuần tháng 9. Cá? nắng o? nồng sau những cơn mưa rừng dữ dộ? kh?ến không g?an ngột ngạt đến nghẹt thở. Chỉ tay về khoảng rừng xanh đã bị cạo trọc, vằn vện loang lổ và trơ đất đỏ au thuộc cánh rừng Vầu và rừng Xanh, ngườ? dẫn đường cho chúng tô?, anh T. (38 tuổ?, ngườ? địa phương) thở dốc, nó?: “Nước chắc đã cạn sau trận mưa lịch sử. Mấy hôm nay không mưa, mọ? chuyện cũng ?m ?m nên cánh “vàng tặc” lạ? bắt đầu vào v?ệc như thường lệ”.

Tô? căng mắt nhìn về phía tay chỉ. Những lều trạ? dã ch?ến của cánh “vàng tặc” chênh vênh trên khoảng sườn dốc dựng đứng, toàn ngườ? và ngườ? lố nhố, t?ếng máy nổ, t?ếng khoan đá, t?ếng í ớ?… a? cũng đều đang vào v?ệc nấy, như chưa từng có chuyện gì xảy ra. Vậy mà theo phản ánh của nh?ều ngườ? dân địa phương, những ngườ? khẳng định đã tận mắt chứng k?ến, thì vào rạng sáng 5/9, tạ? chính nơ? đây đã xảy ra một vụ sạt lở khủng kh?ếp kh?ến hàng chục mạng phu vàng bị vù? lấp.

 Những ngườ? phụ nữ làm nghề mót vàng ở dướ? chân nú?

Thế nhưng trước thờ? đ?ểm đặt chân đến cánh rừng này, trả lờ? PV báo ĐS&PL, ông Hoàng Ngọc S?ến, Chủ tịch UBND xã M?nh Lương cho b?ết: “Vụ sạt lở trên nú? khu vực kha? thác vàng trá? phép xảy ra vào sáng 5/9, chỉ b?ết có 2 ngườ? chết và nh?ều ngườ? bị thương được đưa đ? đ?ều trị tạ? bệnh v?ện huyện”.

Thậm chí, trong văn bản số 454/BC của công an huyện Văn Bàn gử? lên công an tỉnh Lào Ca? ngày 17/9, cũng khẳng định: “Vụ sạt lở đất đã làm đất đá kéo trượt một phần lán ở của ngườ? làm vàng trá? phép, kh? đó trong lán có khoảng 10 ngườ? đang nằm ngủ. Sau đó, phát h?ện th? thể 2 nạn nhân Bù? Văn Khánh, SN 1995 và Bù? Văn A?, SN 1981 cùng trú tạ? xã Tuân Đạo, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình”.

Quả quyết những thông t?n mình cung cấp là trung thực, anh T. kể: “Ngày 4/9, mưa to lắm, khủng kh?ếp, một số tảng đất đá rào rào đổ ngược xuống từ đỉnh nú?. Quá 12h đêm, một t?ếng động lớn kh?ến cả vùng rung chuyển. Khu vực lán của bưởng vàng H. có khoảng 9 ngườ? bị đất đá vù? lấp cả, có ngườ? bị đất đá đẩy trô? xa đến hàng trăm mét”.

Theo lờ? anh T. kể, đến sáng hôm sau, kh? cơn mưa đã bớt dữ dộ?, chính anh cũng theo chân nh?ều ngườ? dân địa phương khác đến tận nơ? quan sát sự v?ệc. Tạ? quả đồ? trọc nằm chênh chếch phía hạ nguồn, anh thấy la l?ệt xác chết, cả một quả đồ? ngh? ngút khó? hương còn những ngườ? bị thương được vận chuyển bằng cáng ra trung tâm y tế của xã để cứu chữa. Nặng hơn nữa thì được đưa thẳng ra bệnh v?ện huyện Văn Bàn.

Bất lực trước “vàng tặc”!?

Trong cuộc bộ hành suốt 4km từ trung tâm xã M?nh Lương đến khu vực rừng Xanh, rừng Vầu, trên đường đ?, chúng tô? cũng đã gh? nhận phản ánh từ nh?ều ngườ? dân địa phương về sự v?ệc ngh?êm trọng xảy ra rạng sáng 5/9. Tuy nh?ên, thực chất số ngườ? chết là bao nh?êu thì không a? có thể b?ết chính xác được. Chỉ có một đ?ều chắc chắn là con số ấy lớn hơn nh?ều con số 2 được chính quyền địa phương cho b?ết.

Những ngườ? dân này sẽ nhận được khoảng 50 nghìn đồng cho mỗ? chuyến hàng gù? thuê

Trong quá trình thực địa, theo gh? nhận của PV, tạ? khu vực xã M?nh Lương, cụ thể là thôn M?nh Thượng 1 (nơ? xảy ra vụ sạt lở – PV) đã để xảy ra tình trạng đào vàng trá? phép hết sức công kha?. Tạ? nơ? đây, theo phản ánh, chỉ sau vụ ta? nạn chưa đầy một tuần, công cuộc đào xớ? của cánh “vàng tặc” lạ? d?ễn ra như cũ.

Cụ thể hằng ngày, những phu vàng dướ? sự chỉ đạo của bưởng vàng, ch?a làm 2 ca rõ rệt để đào xớ?: ca 1 từ 5h sáng đến 5h ch?ều; ca 2 nố? t?ếp từ 5h ch?ều đến 5h sáng hôm sau. Số lượng ước tính r?êng ở ha? cánh rừng Xanh và rừng Vầu có 4 bưởng chính, mỗ? bưởng nắm trong tay từ 40-50 “phu” ngày đêm khoét sâu vào lòng đất để lấy vàng. Tất cả đều không phép.

Vì địa hình phức tạp, đ? lạ? khó khăn các bưởng vàng thuê hẳn những ngườ? dân bản địa chuyên gù? thức ăn, nước uống và đặc b?ệt là dầu máy để phục vụ cho toán thợ. Trong gần 2 g?ờ đồng hồ trên rừng, nhóm chúng tô? đã bắt gặp hàng chục ngườ? gánh thuê này. Họ thật thà cho b?ết, mỗ? chuyến đ? họ được bưởng vàng trả công từ 50- 70 nghìn đồng.

Đáng chú ý, sự v?ệc này cũng g?ống như v?ệc hàng chục phụ nữ ngày ngày ngồ? “mót” vàng dướ? chân nú? d?ễn ra rất công kha? nhưng hầu như không thấy sự can th?ệp từ chính quyền sở tạ?. Dư luận đặt dấu hỏ?, phả? chăng vì không muốn sự v?ệc ngh?êm trọng bị b?ết tớ?, rồ? để phơ? ra sự thật về tình trạng vàng tặc đang d?ễn ra công kha? nên sự v?ệc ngh?êm trọng đã bị “ém” đ??

Ngày 18/9, trao đổ? vớ? PV báo ĐS&PL, ông Ma? Đình Định – G?ám đốc Sở Tà? nguyên và Mô? trường tỉnh Lào Ca? khẳng định khu vực vùng đệm thuộc địa bàn thôn M?nh Thượng 1 (nơ? vừa xảy ra vụ sạt lở ngh?êm trọng – PV) thuộc d?ện tích đất có khoáng sản chưa kha? thác. Chính vì vậy, sở TN&MT tỉnh chưa hề cấp phép cho bất cứ đơn vị kha? thác nào.

V?ệc để xảy ra nạn kha? thác vàng trá? phép, sạt lở kh?ến nh?ều ngườ? chết ngày 5/9, ông Định cho b?ết, trách nh?ệm trước hết thuộc về chính quyền địa phương xã, huyện. “Qua k?ểm tra, chúng tô? nhận được thông t?n chính thống từ UBND huyện Văn Bàn có 2 ngườ? chết, 7 ngườ? bị thương.Trong luật khoáng sản năm 2010, v?ệc bảo vệ tà? nguyên khoáng sản chưa kha? thác trách nh?ệm thuộc về chính quyền địa phương, trong đó Chủ tịch xã và Chủ tịch huyện phả? chịu trách nh?ệm đầu t?ên. Nếu không bảo vệ được thì phả? báo cáo chính quyền cấp trên, đăng ký các phương t?ện, nhân lực để tăng cường”, ông Định cho b?ết.

Theo ông Định, nguyên nhân cao nhất để xảy ra nạn kha? thác vàng “thổ phỉ” là do địa hình quá h?ểm trở, xa xô?, phức tạp. Có kh? vừa mớ? truy quét xong được và? t?ếng đồng hồ thì các “vàng tặc” đã quay trở lạ? hoạt động. Thêm vào đó, tình trạng này đã d?ễn ra rất lâu, nên “vàng tặc” nh?ều nơ? b?ết đến.

T?ểu Cát