Vụ chuyển nhầm 71 triệu đồng cho tài xế Grab: Grab có vai trò, trách nhiệm như thế nào?

Phân tích tình huống pháp lý chuyển nhầm tiền cho tài xế Grab

Liên quan đến sự việc một người phụ nữ đi xe công nghệ chuyển nhầm tiền cho tài xế nhưng chưa được hoàn trả lại được chia sẻ trên các nền tảng mạng xã hội hiện đang được nhiều người quan tâm. Vấn đề pháp lý được đặt ra ở đây là nếu tài xế xe công nghệ không hoàn trả tiền thì có bị xử phạt hay không?

Ảnh minh hoạ

Trao đổi với PV Đời sống & Pháp luật, Luật sư Hoàng Tùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Trung Hòa (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho biết trong vụ việc trên, ngay khi phát hiện lỗi, người nhận tiền cần nhanh chóng liên hệ với bên chuyển tiền hoặc cơ quan chức năng để hoàn trả số tiền nhầm. Việc tự nguyện sửa sai có thể được coi là yếu tố giảm nhẹ, không chỉ giúp giải quyết tranh chấp mà còn hạn chế những hậu quả pháp lý không mong muốn.

Việc hành khách chuyển nhầm số tiền vào tài khoản của người tài xế, có nghĩa là người tài xế đang chiếm hữu tài sản mà không có căn cứ pháp luật. Do đó, căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 579 Bộ luật Dân sự năm 2015, người này phải có nghĩa vụ hoàn trả cho chủ sở hữu tài sản.

Cụ thể: “Người chiếm hữu, người sử dụng tài sản của người khác mà không có căn cứ pháp luật thì phải hoàn trả cho chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản đó; nếu không tìm được chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản thì phải giao cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền”.

Đồng thời, đối với tài sản hoàn trả phải đảm bảo “hoàn trả toàn bộ tài sản đã thu được” (khoản 1 Điều 580 BLDS 2015).

Trường hợp tài xế đã được thông báo phải hoàn trả số tiền chuyển nhầm nhưng cố tình không trả lại cho chủ sở hữu, thì có thể xem đây là hành vi cố tình chiếm giữ trái phép tài sản của người khác. Tùy vào từng vụ việc, hành vi không trả lại tiền do người khác chuyển khoản nhầm theo yêu cầu của chủ sở hữu có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Luật sư Hoàng Tùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Trung Hòa (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội)

Về xử phạt hành chính, khoản 2 điều 4 và điểm đ khoản 2, khoản 3, khoản 4 Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 3 - 5 triệu đồng. Ngoài ra, người vi phạm còn bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung như tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính và buộc trả lại tài sản chiếm giữ trái phép.

Tại điều 579 Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng quy định nghĩa vụ hoàn trả. Người chiếm hữu, người sử dụng tài sản của người khác mà không có căn cứ pháp luật thì phải hoàn trả cho chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản đó. Nếu không tìm được chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản thì phải giao cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trừ trường hợp quy định tại điều 236 của Bộ luật này.

Ngoài ra, trường hợp cố tình chiếm giữ số tiền từ 10 triệu đồng trở lên dù được yêu cầu nhận lại tiền từ chủ sở hữu hoặc cơ quan có trách nhiệm với số tiền chuyển khoản nhầm theo đúng quy định của pháp luật, người nhận chuyển khoản nhầm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội chiếm giữ trái phép tài sản tại Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015 được bổ sung bởi điểm d khoản 1 Điều 2 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017, cụ thể:

“Điều 176. Tội chiếm giữ trái phép tài sản

1. Người nào cố tình không trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc không giao nộp cho cơ quan có trách nhiệm tài sản trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng, di vật, cổ vật hoặc vật có giá trị lịch sử, văn hóa bị giao nhầm hoặc do mình tìm được, bắt được, sau khi chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc cơ quan có trách nhiệm yêu cầu được nhận lại tài sản đó theo quy định của pháp luật, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội chiếm giữ tài sản trị giá 200.000.000 đồng trở lên hoặc bảo vật quốc gia, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.”

Như vậy, người nhận tiền chuyển khoản nhầm, sau khi nhận tiền phải tuyệt đối không được sử dụng số tiền chuyển nhầm, cần liên lạc với chủ sở hữu hoặc cơ quan có thẩm quyền để hoàn trả lại tài sản cho chủ sở hữu nhằm tránh những rủi ro pháp lý khác. Ngoài ra, người bị chuyển nhầm có thể liên hệ với ngân hàng yêu cầu truy xuất thông tin giao dịch để hoàn trả lại số tiền đã chuyển nhầm cho chủ sở hữu.

Vai trò, trách nhiệm của Grap 

Theo Luật sư Hoàng Tùng, trong bối cảnh giao dịch điện tử ngày càng phổ biến, các bên liên quan cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật và quy trình xử lý khi xảy ra sai sót. Việc được xử lý minh bạch và theo đúng trình tự pháp lý, sẽ tạo tiền lệ tốt trong việc bảo vệ quyền lợi của cả người gửi và người nhận trong các giao dịch điện tử.

Trong trường hợp này, về mặt pháp lý, Grab không phải là bên trực tiếp thực hiện giao dịch chuyển tiền mà chỉ đảm nhận vai trò trung gian kết nối giữa người gửi (khách hàng) và người nhận (tài xế). Tuy nhiên, Grab có trách nhiệm vận hành hệ thống thanh toán điện tử một cách ổn định, chính xác và bảo mật theo quy định của pháp luật. Nếu có bằng chứng cho thấy lỗi xảy ra do sự cố kỹ thuật hay sơ suất trong hệ thống của Grab, thì công ty có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên liên quan.

Dù lỗi chuyển tiền nhầm phát sinh chủ yếu từ sai sót của người gửi, nhưng khi có tranh chấp như trường hợp tài xế không hoàn trả số tiền chuyển nhầm, Grab có trách nhiệm hợp tác với các bên liên quan và cơ quan chức năng để làm rõ nguyên nhân, cung cấp thông tin giao dịch và hỗ trợ quá trình giải quyết vấn đề.

Grab phải đảm bảo hệ thống của mình đáp ứng các tiêu chuẩn về bảo vệ người tiêu dùng và xử lý sự cố khi xảy ra lỗi trong giao dịch. Nếu phát hiện có sai sót từ hệ thống của họ, công ty cần nhanh chóng khắc phục và có biện pháp thông báo cho khách hàng, từ đó giảm thiểu thiệt hại.

Các điều khoản sử dụng dịch vụ của Grab thường quy định rõ ràng rằng trách nhiệm về các giao dịch tài chính sẽ do khách hàng chịu trách nhiệm khi cung cấp sai thông tin. Do đó, nếu sự cố chuyển tiền nhầm là do lỗi của người gửi (ví dụ như nhập sai số tiền), thì Grab về cơ bản sẽ không phải chịu trách nhiệm pháp lý trực tiếp đối với thiệt hại phát sinh.

"Trách nhiệm của Grab trong vụ việc này chủ yếu là đảm bảo hệ thống giao dịch vận hành đúng quy định, hỗ trợ quá trình xác minh và giải quyết tranh chấp, cũng như khắc phục các sự cố kỹ thuật nếu có. Trong khi đó, trách nhiệm bồi thường hoặc xử lý vi phạm về việc giữ số tiền chuyển nhầm chủ yếu sẽ thuộc về người nhận (tài xế) nếu không chủ động hoàn trả cho người gửi", Luật sư Hoàng Tùng phân tích.