Từ vài dòng tin nhắn đến chiếc bẫy vô hình trên mạng: Grooming - "chăn dắt, thao túng" trở thành ám khí lừa bịp

Hiện nay, xảy ra rất nhiều vụ trẻ em bị dụ dỗ vượt biên qua mạng xã hội. Điển hình vụ gần đây nhất Công an xã Trị An (tỉnh Đồng Nai) vừa kịp thời giải cứu thành công một bé gái 14 tuổi nghi bị nhóm người lạ dụ dỗ rời khỏi địa phương.

Theo trình báo từ chị V.A.M.T (trú tại xã Trị An), con gái chị là T.P.N.A (14 tuổi) bất ngờ bị một nhóm người lạ nói tiếng nước ngoài đưa lên ô tô và mất liên lạc. Gia đình nghi ngờ cháu bị lừa đưa sang Campuchia nên đã khẩn cấp báo công an.

Ngay khi tiếp nhận vụ việc, Công an xã Trị An đã triển khai 3 tổ công tác, khẩn trương xác minh, truy tìm. Qua các biện pháp nghiệp vụ, lực lượng chức năng phát hiện cháu A. di chuyển theo lộ trình từ TPHCM (gần sân bay Tân Sơn Nhất) đến phường Tam Long (TP. Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) sau đó về xã Cẩm Mỹ (tỉnh Đồng Nai). Cháu bé được tìm thấy và bàn giao về cho gia đình an toàn ngay trong ngày.

Hay vụ việc một nữ sinh lớp 6 ở Hà Nội bị dụ dỗ ra nước ngoài rồi may mắn được tìm thấy ở TP HCM.

Điều này khiến nhiều người càng lo lắng, sợ hãi trước những thủ đoạn thủ đoạn và cách thức thao túng nạn nhân của những đối tượng trên mạng xã hội.

Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, Chuyên gia tội phạm học nhận định, đây là điển hình của loại tội phạm dụ dỗ trẻ em vượt biên với mục đích bất minh, không dùng bạo lực trực tiếp mà thao túng tâm lý qua mạng xã hội.

Theo ông Hiếu, kẻ xấu không cần gặp mặt, không cần sử dụng hung khí hay phương tiện chở, mà chỉ cần một tài khoản mạng xã hội với danh tính giả, một chuỗi tin nhắn lôi kéo và một kịch bản đánh trúng điểm yếu tâm lý của trẻ: có thể là sự tò mò, cô đơn, ham muốn đổi đời hoặc tâm lý nổi loạn.

Chiêu trò thao túng grooming

Chiêu trò thường thấy là giả làm người quen, thần tượng, bạn trai, nhà tuyển dụng hoặc đưa ra “cơ hội đi du học, làm việc lương cao ở nước ngoài”. Giai đoạn đầu tiếp cận diễn ra nhẹ nhàng, nuôi dưỡng cảm xúc tích cực. Kẻ xấu chủ động tạo niềm tin, khen ngợi, lắng nghe, quan tâm… rồi dần tách trẻ khỏi hệ giá trị gia đình – nhà trường bằng cách gieo vào đầu suy nghĩ: “Ba mẹ không hiểu em”, “Ở đây em chẳng có tương lai”, “Anh sẽ lo cho em”, “Chỉ cần em đi theo anh là đủ”.

"Đây là kỹ thuật thao túng điển hình, gọi là grooming (Grooming (sexual grooming) là chuỗi hành vi thao túng tâm lý với mục đích lạm dụng tình dục - PV), mồi chài tâm lý trẻ vị thành niên. Nó rất phổ biến trong các đường dây buôn người xuyên quốc gia, buôn bán nội tạng hoặc xâm hại tình dục trẻ em”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Chuyên gia cho biết, dấu hiệu nhận biết trẻ bị dụ dỗ gồm thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số: giấu nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin đêm, hoặc buông lời: “Ở đây chán quá”, “Con muốn đi thật xa”, “Có người sẽ đón con ở nơi khác”…

Một số trẻ còn giấu hành lý nhỏ, chuẩn bị tiền bạc, vật dụng cá nhân, vẽ ra “tương lai lý tưởng” ở nơi xa dù chưa trao đổi với bố mẹ. Có trường hợp bị gieo sợ hãi: “Nếu con nói ra, họ sẽ bắt cha mẹ con”, hoặc ngược lại, vẽ ra thiên đường: “Chỉ cần con đi, đời con sẽ khác”…

Cộng đồng phải lập tức cảnh giác khi thấy con tách biệt với gia đình, cắt liên lạc bạn bè, thần tượng ai đó không rõ danh tính trên mạng, hoặc bất ngờ có nhu cầu ra ngoài, đi xa bất thường, phụ huynh và giáo viên phải lập tức cảnh giác.

Theo ông Hiếu, từ những mối nguy này, không thể giao điện thoại cho trẻ chỉ để “giữ con im lặng”, mà phải hiểu thiết bị thông minh là con dao hai lưỡi. Nếu thiếu định hướng và giám sát, cha mẹ đang vô tình mở cửa cho kẻ xấu tiếp cận con mình.

Gia đình cần đặt quy tắc rõ ràng khi dùng thiết bị số: thời lượng, ứng dụng được phép, quyền kiểm tra định kỳ, lịch sử tin nhắn, truy cập tài khoản mạng xã hội của con. Không nên đánh đồng “tôn trọng quyền riêng tư” với “phó mặc hoàn toàn”. Với trẻ dưới 16 tuổi, quyền riêng tư phải song hành với quyền được bảo vệ.

Nhà trường cũng cần đưa an toàn mạng xã hội vào chương trình kỹ năng sống, tổ chức tập huấn, chuyên đề với sự tham gia của công an, chuyên gia tâm lý. Không chỉ nói khẩu hiệu “hãy cẩn thận trên mạng”, mà phải diễn tập tình huống thật – giả để học sinh nhận diện và phản ứng đúng.