Trẻ con xích mích với nhau, bố mẹ tử tế sẽ không có 6 hành xử EQ/MQ "âm vô cực" này

Giáo dục không chỉ giới hạn ở không gian trường lớp

Nền giáo dục hiện đại ngày nay không chỉ đặt nặng việc truyền thụ kiến thức mà còn đặc biệt chú trọng đến việc bồi dưỡng kỹ năng, phẩm chất, đạo đức và nhân cách, hướng đến mục tiêu phát triển con người một cách toàn diện. Trong những năm gần đây, phương pháp giáo dục tích cực đã được triển khai rộng rãi trong môi trường học đường. Chúng ta đang dần áp dụng kỷ luật tích cực với học sinh, chung tay xây dựng những "trường học hạnh phúc", "lớp học hạnh phúc".

Tuy nhiên, giáo dục và kỷ luật tích cực không nên chỉ giới hạn trong không gian trường lớp. Chính trong gia đình, trong cách ứng xử hằng ngày của cha mẹ với con cái, việc áp dụng phương pháp này lại càng trở nên cần thiết và cấp bách.

Chia sẻ trên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Nguyễn Minh Thành (chuyên ngành Tâm lý học Phát triển và Giáo dục, người sáng lập HEARY - Giáo dục tích cực tại Việt Nam) nhấn mạnh: “Cha mẹ chính là người có sức ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến nhân cách và hành vi của con trẻ. Những đứa trẻ luôn âm thầm quan sát chúng ta và sẵn sàng sao chép lại cách mà chúng ta hành xử”.

Thạc sĩ Nguyễn Minh Thành giải thích thêm, trong tâm lý học phát triển, có một mô hình lý thuyết nổi tiếng là “Bioecological System Theory” (Lý thuyết Hệ thống Sinh thái). Lý thuyết này khẳng định rằng sự phát triển toàn vẹn của một cá nhân chịu sự tác động sâu sắc từ môi trường nơi họ sinh sống, trong đó gia đình là nhân tố có ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ nhất.

Để minh chứng cho điều này, Thạc sĩ Thành chia sẻ hai câu chuyện thực tế:

"Trẻ em học hỏi rất nhiều về cách ứng xử từ chính bối cảnh gia đình và sau đó 'sử dụng lại' những hành vi đó để tương tác với bạn bè, thầy cô.

Câu chuyện thứ nhất: Ngày tôi còn trực tiếp đứng lớp, có một học sinh mới vào rất hay giành đồ chơi của các bạn khác. Nếu bạn không đưa, cậu bé liền lăn ra khóc lóc, ăn vạ. Sau một thời gian tìm hiểu để tìm ra giải pháp, tôi được bố của em kể rằng gia đình em sống cùng ông bà nội. Ông bà vô cùng cưng chiều cháu, bất cứ khi nào cháu đòi hỏi điều gì cũng đều được đáp ứng ngay lập tức. Nếu cha mẹ can thiệp và phản đối cách làm đó, ông bà sẽ lớn tiếng quát mắng cả cha mẹ. Kết quả là, đứa trẻ học được rằng 'ăn vạ' là một vũ khí lợi hại. Ở nhà, bé không biết nhường nhịn ai, và khi đến trường, bé tiếp tục duy trì thói quen và tính cách đó.

Câu chuyện thứ hai, một ví dụ tích cực hơn: Khi tôi làm cố vấn về giáo dục tích cực tại một trường học, các cô giáo đang dạy cho trẻ về “Điểm mạnh Tử Tế”. Khi giáo viên vừa nhắc đến hai chữ “Tử Tế”, một học sinh đã nhanh nhảu giơ tay phát biểu: 'Cô ơi, mẹ con bảo là phải biết chia sẻ với bạn ạ. Như thế là em bé Tử Tế'.

Qua hai câu chuyện trái ngược trên, chúng ta có thể khẳng định một cách chắc chắn rằng, gia đình có thể ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến trẻ. Môi trường văn hóa ứng xử trong gia đình chính là người thầy thứ ba của trẻ".

Chính vì lý do đó, các bậc phụ huynh cần nhận thức sâu sắc về vai trò của mình. Nếu muốn giáo dục con trở thành người tốt, cha mẹ buộc phải là một tấm gương về thái độ, lời nói và hành vi ứng xử chuẩn mực.

Cha mẹ không nên làm gì khi con trẻ xảy ra xích mích?

Thông tin trên tờ Thanh Niên Việt, khi con trẻ xảy ra xích mích, những bậc cha mẹ có trí tuệ cảm xúc (EQ) và trí tuệ đạo đức (MQ) cao sẽ tuyệt đối không làm những việc dưới đây, bởi họ hiểu rằng chúng có thể khiến trẻ học theo những cách hành xử thiếu kiểm soát, vô cảm hoặc bất công:

1. Không phản ứng bốc đồng, quát tháo hay bênh con một cách mù quáng

Họ không la hét, nổi nóng hay mắng nhiếc đứa trẻ kia ngay tại trận. Họ sẽ không gào lên những câu như: “Ai cho phép cháu đánh con cô?”, “Bạn kia hư quá!” mà thay vào đó là giữ bình tĩnh để tìm hiểu cặn kẽ sự việc từ hai phía.

Họ không vội vàng tin 100% vào lời kể của con mình khi chưa rõ đầu đuôi câu chuyện.

2. Không dọa nạt, nhục mạ hoặc dùng bạo lực để giải quyết

Họ không bao giờ đe dọa bạn của con, hoặc dùng những lời lẽ trách móc, chê bai nặng nề đứa trẻ khác ngay trước mặt con mình.

Họ không tìm đến phụ huynh của đứa trẻ kia với một thái độ hung hăng, mất kiểm soát, vì điều đó sẽ dạy cho con mình cách giải quyết xung đột thiếu văn minh.

3. Không áp đặt quan điểm, không bắt con phải nhẫn nhịn vô điều kiện

Họ tránh sử dụng những câu nói mang tính áp đặt, phớt lờ cảm xúc của con như: “Con phải nhường bạn đi!”, “Con là anh/chị, phải chịu thiệt một chút!”, “Chuyện có gì đâu mà phải khóc!”.

Cách nói này vô tình dạy trẻ rằng cảm xúc của chúng là sai trái, không quan trọng và không mang lại cho trẻ kỹ năng xử lý mâu thuẫn một cách lành mạnh.

4. Không làm thay, không giải quyết hộ hoàn toàn

Họ không đứng ra giải quyết toàn bộ mâu thuẫn thay cho con. Đặc biệt, họ không đứng ra xin lỗi hộ hoặc bào chữa cho con nếu rõ ràng con là người có lỗi.

Cha mẹ có EQ/MQ cao sẽ kiên nhẫn hướng dẫn để con tự nhận ra lỗi sai, tự mình nói lời xin lỗi, hoặc chủ động tìm cách giảng hòa với bạn.

5. Không coi con mình là trung tâm của vũ trụ

Họ không mặc định rằng con mình luôn đúng và đứa trẻ kia luôn sai. Họ hiểu rằng trẻ con va chạm, xích mích là một phần tự nhiên của quá trình lớn lên, và bất kỳ đứa trẻ nào cũng có lúc cư xử chưa đúng mực.

6. Không gieo vào đầu con những niềm tin lệch lạc

Họ không khuyến khích con theo kiểu “ăn miếng trả miếng” hay “nó đánh con thì con phải đánh lại”. Họ cũng không dạy con rằng làm gì cũng phải thắng, phải hơn bạn bè.

Họ không cổ vũ cho sự ích kỷ, thói quen đổ lỗi, hay tâm lý bao biện cho những hành vi sai trái của bản thân.