Tổng giám đốc Sagri đã làm trái quyết định của Thủ tướng như thế nào?

Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Thành phố HCM đã chỉ ra hàng loạt sai phạm về đất đai tại Tổng công ty Nông nghiêp Sài Gòn, doanh nghiệp do ông Lê Tấn Hùng làm Tổng giám đốc… 

Trái quyết định của Thủ tướng

Theo kết luận số 387 của Kiểm toán Nhà nước, tổng diện tích đất của SAGRI đang quản lý, sử dụng là 71.889.529 m2 (hơn 7.100ha). Tuy niên, quỹ đất này đang bị chia năm xẻ bảy với tình trạng hết sức hỗn loạn.

Kết luận số 387 của của Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ, SAGRI và Công ty Agrimexco (công ty 100% vốn của SAGRI) từng ký 10 hợp đồng góp vốn thành lập pháp nhân mới để hợp tác đầu tư trên 24 khu đất có tổng diện tích là 19.199.719m2 (1.919ha).  Đặc biệt, chỉ trong một thời gian ngắn, (từ năm 2015 đến 2016), lãnh đạo SAGRI đã ký thành lập 3 pháp nhân mới để hợp tác kinh doanh trên diện tích hàng triệu mét vuông đất khi chưa có văn bản chấp thuận của UBND TP.HCM, chưa có quyết định thu hồi và giao đất của cơ quan có thẩm quyền.

Cụ thể, ngày 22/7/2016, SAGRI và đối tác ký Hợp đồng hợp tác số 83 thành lập pháp nhân mới để triển khai thực hiện dự án Khu sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại xã Phạm Văn Cội (huyện Củ Chi) với diện tích 470 ha, khu đất thuộc quyền quản lý của Công ty Bò Sữa. 

Theo Kiểm toán Nhà nước, mặc dù chưa có văn bản chấp thuận của UBND TP.HCM, chưa có quyết định thu hồi và giao đất của cơ quan có thẩm quyền, nhưng SAGRI vẫn bàn giao hơn 450 ha đất và một số tài sản trên đất của Công ty Bò Sữa cho pháp nhân mới để thực hiện dự án (bàn giao trước khi pháp nhân mới được thành lập là 452ha đất).

10 ngày sau đó, ngày 2/8/2016, SAGRI và Tập đoàn Trung Thuỷ ký Hợp đồng hợp tác đầu tư số 90 để thành lập Công ty TNHH Nông nghiệp Trung Thuỷ SAGRI nhằm thực hiện dự án Khu sản xuất nông nghiệp có quy mô 670 ha tại xã Phú Mỹ Hưng (huyện Củ Chi), khu đất thuộc quyền quản lý của Công ty Bò Sữa. 

Cũng như dự án ở trên, mặc dù chưa có văn bản chấp thuận của UBND TP.HCM, chưa có quyết định thu hồi và giao đất của cơ quan có thẩm quyền, nhưng SAGRI vẫn bàn giao hơn 140 ha đất cho pháp nhân mới để thực hiện dự án. Đặc biệt, biên bản bàn giao khu đất đã được lập trước khi pháp nhân này ra đời. 

Kiểm toán Nhà nước khẳng định, SAGRI bàn giao đất và tài sản trên đất của Công ty Bò Sữa cho công ty mới thành lập khi chưa có văn bản chấp thuận của UBND Thành phố, chưa có quyết định thu hồi và giao đất của cơ quan nhà nước là không đúng thẩm quyền, trái với Quyết định số 09/2007 ngày 19/1/2007 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong khi đó, kết luận số 05 ngày 21/2/2019 của Thanh tra TPHCM khẳng định, việc bàn giao 1.140 ha đất cho hai pháp nhân mới thành lập là vi phạm Quyết định công nhận quyền sử dụng đất số 5039 ngày 16/9/2013 của UBND TP. HCM với Công ty Bò Sữa, Quyết định số 5039 quy định công ty này “không được cho thuê, chuyển nhượng, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất dưới bất kỳ hình thức nào”.  

Cũng theo Kiểm toán Nhà nước, ngày 9/12/2015, Tập đoàn Trung Thuỷ và Công ty Agrimexco (công ty 100 vốn của SAGRI) ký Hợp đồng hợp tác đầu tư số 463, thành lập Công ty TNHH Trung Thuỷ Agri để thực hiện dự án đầu tư kinh doanh bất động sản trên 5 khu đất phải di dời do không phù hợp với quy hoạch. Tuy nhiên, tại thời điểm Công ty TNHH Trung Thuỷ Agri được thành lập, UBND Thành phố chưa ban hành quyết định phê duyệt danh mục các cơ sở phải di dời, Công ty Agrimexco chưa tính toán tổng mức đầu tư của dự án để đảm bảo khả năng tài chính. Đồng thời, việc góp vốn thành lập pháp nhân mới thực hiện dự án đầu tư kinh doanh bất động sản thuộc ngành kinh doanh phải thoái vốn theo Quyết định số 929 ngày 17/7/2012 của Thủ tướng, thuộc lĩnh vực không được phép đầu tư theo Nghị định số 91 của Chính phủ.

Sai phạm chưa dừng lại ở đó, từ năm 2015 đến 2017, SAGRI đã ký 7 hợp đồng hợp tác thành lập pháp nhân mới với công ty bên ngoài để kinh doanh trên các khu đất có diện tích 794ha. 

Cụ thể, ngày 7/12/2015, SAGRI đã ký 6 hợp đồng hợp tác góp vốn thành lập pháp nhân mới để thực hiện dự án đầu tư trên 16 khu đất của SAGRI với tổng diện tích 26,4ha. Đến ngày 19/5/2017, SAGRI và công ty cổ phần Đầu tư Sài Gòn VRG, Công ty Cổ phần Phát triển dịch vụ Sài Gòn VRG ký hợp đồng góp vốn thành lập pháp nhân mới là Công ty Cổ phần phát triển Khu công nghiệp Đô thị Phạm Văn Hai để thực hiện dự án Khu công nghiệp Phạm Văn Hai và đô thị dịch vụ liền kề phụ vụ Khu công nghiệp trên khu đất có diện tích 768ha tại xã Phạm Văn Hai của Công ty Cây trồng. Kiểm toán Nhà nước khẳng định, việc SAGRI góp vốn thành lập pháp nhân mới có ngành nghề kinh doanh bất động sản là không đúng quy định theo Quyết định số 929 ngày 17/7/2012 của Thủ tướng Chính phủ, là đầu tư ra ngoài ngành.  

Ngoài ra, SAGRI còn hợp tác đầu tư theo hình thức không thành lập pháp nhân mới bằng cách ký 7 hợp đồng hợp tác với 4 đơn vị để hợp tác kinh doanh trên 7 cơ sở nhà đất có tổng diện tích 114ha và  ký 6 hợp đồng hợp tác theo phương thức tổ chức kinh doanh trên khu đất hoàn toàn do các đối tác toàn quyền quyết định, SAGRI được hưởng một khoản lợi nhuận cố định không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh trên khu đất. Thực chất của loại hợp đồng hợp tác này là SAGRI cho thuê lại đất trái với quy định. Việc ký 6 hợp đồng hợp tác các khu đất nói trên đều không có văn bản chấp thuận chủ trương UBND Thành phố.

Kết luận Kiểm toán Nhà nước cũng cho thấy, công tác quản lý đất đai tại SAGRI  cũng rất lỏng lẻo. Đối với đất giao khoán, qua kiểm toán cho thấy, diện tích đất giao khoán là 1.883ha với 774 hợp đồng giao khoán, trong đó có 417 hộ gia đình, cá nhân nhận khoán có địa chỉ cư trú ngoài địa bàn có đất giao khoán, không đúng với quy định của pháp luật hiện hành; 14 hộ gia đình, cá nhân có diện tích nhận khoán vượt hạn mức đất giao khoán theo quy định.

Cũng theo Kiểm toán Nhà nước, tổng diện tích đất của SAGRI bị tranh chấp, lấn chiếm cũng lên đến 235.062m2. 

Theo báo cáo của Công ty Bò Sữa, tổng diện tích đất cho mượn, khoán trồng cỏ lên đến 872.200m2. Trong đó, 271.300m2 đất Công ty Bò Sữa cho Ban nhân dân ấp An Hoà mượn đến nay chưa thu hồi lại được. Công ty Bò Sữa ký hợp đồng khoán trồng cỏ với 15 hộ dân với diện tích 600.900m2, nhưng hết thời gian giao khoán, các hộ dân đã tự ý chuyển nhượng đất cho 103 hộ dân khác, diện tích đất chưa thu hồi được của 31 hộ dân là 142.000m2 (14ha); đất do SAGRI thuê lại không đúng quy định là 54.787m2.

Như vậy, tổng diện tích đất giao sai đối tượng, vượt hạn mức, bị lấn chiếm, chuyển nhượng, cho thuê lại và sử dụng để liên doanh, hợp tác đầu tư sai quy định pháp luật về quản lý đất đai, không đúng lĩnh vực mà SAGRI được phép đầu tư là rất lớn, gần 2 triệu m2, tương đương gần 2000 ha.

Qua mặt lãnh đạo Thành phố

Theo Kết luận Thanh tra số 05 của Thanh tra Thành phố, ngày 28/12/2017, HĐTV SAGRI thống nhất phê duyệt chuyển nhượng toàn bộ dự án khu nhà ở Phước Long B, Q.9 3,75 ha cho Tổng công ty cổ phần Phong Phú với giá hơn 168 tỷ đồng (tương đương hơn 10,5 triệu đồng/m2). Mức giá này thấp hơn giá mà Tổng công ty Phong Phú huy động vốn từ khách hàng thời điểm năm 2013 (gần 14 triệu đồng/m2) và thấp hơn giá chuyển nhượng của dự án liền kề (khoảng  29 triệu đồng/m2).

Điều đáng nói là, SAGRI sử dụng 3,75ha đất hợp tác khai thác dự án với giá trị vốn góp có tỉ lệ chỉ là 28%, trong khi Tổng công ty Phong Phú chiếm tỉ lệ lên tới 78%.

Kết luận thanh tra chỉ ra SAGRI chuyển nhượng vốn góp là quyền sử dụng đất tại dự án đã hoàn chỉnh hạ tầng kỹ thuật cho Tổng công ty Phong Phú "nhưng không qua đấu giá để xác định giá trị thị trường".

Với dự án này, Kiểm toán Nhà nước cũng yêu cầu UBND TP.HCM chỉ đạo cơ quan chức năng của Thành phố kiểm tra, làm rõ việc chấp hành pháp luật trong việc chuyển nhượng dự án, việc xác định giá trị chuyển nhượng, việc SAGRI cam kết chưa huy động vốn của khách hàng không đúng thực tế và việc thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung do thay đổi quy hoạch dự án.

Sai phạm của SAGRI tiếp tục xảy ra tại dự án Cụm công nghiệp Láng Le - Bàu Cò. Được biết, năm 2004, SAGRI liên doanh với Công ty Hồng Lĩnh thực hiện dự án Láng Le – Bàu Cò có quy mô 89ha, với tổng mức đầu 683 tỷ đồng. Năm 2010, SAGRI đã tự ý thay đổi đối tác từ Công ty Hồng Lĩnh sang Công ty cổ phần Phong Phú mà không có văn bản chấp thuận của UBND Thành phố. Khu đất được UBND Thành phố giao cho SAGRI đầu tư xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp có nguồn gốc từ đất công, thuộc trường hợp phải đấu giá khi chuyển đổi chủ đầu tư. Việc chuyển đổi chủ đầu tư được xác định là trái với quy định của Luật Đất đai, không đảm bảo quyền lợi của SAGRI khi chuyển nhượng dự án và có khả năng gây thất thoát lớn tài sản nhà nước.

Trước đó, Thanh tra Thành phố cũng vào cuộc xác minh đơn tố cáo Công ty cổ phần Lâm Nghiệp Sài Gòn – FORIMEX (SAGRI góp 26,21%) đã bán hơn 3,6ha đất trồng cây lâu năm ở Phú Quốc với giá 280.000 đồng/m2, trong khi giá thị trường khoảng 3 triệu đồng/m2. Việc bán 36.617m2 giá bèo nói trên được xác định là trái quy định, vi phạm hợp đồng thuê đất với Sở Tài nguyên & Môi trường tỉnh Kiên Giang.