Thanh tra Chính phủ chỉ ra loạt sai phạm trong quản lý đất đai tại tỉnh Ninh Bình

Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông báo số 203/TB-TTCP thông báo kết luận thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng; quản lý, sử dụng đất đai, cấp phép khai thác các mỏ đất, đá làm vật liệu xây dựng; công tác quy hoạch tại tỉnh Ninh Bình.

Phát hiện nhiều sai phạm

Theo kết luận thanh tra, Ninh Bình có 65 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa với gần 392ha đất. Sau khi cổ phần hóa, các doanh nghiệp được chuyển sang thuê đất trả tiền hàng năm, không thay đổi mục đích sử dụng đất.

Việc thực hiện bán đấu giá tài sản và quyền sử dụng đất đối với 62 cơ sở nhà đất khi chưa có phương án sắp xếp là không đúng Nghị định số 167/2017 của Chính phủ và các quyết định (số 09/2007, 10/2008) của Thủ tướng Chính phủ.

Thanh tra Chính phủ phát hiện Ninh Bình thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất tại 425 khu dân cư, điểm dân cư nông thôn với tổng diện tích hơn 700ha, nhưng giai đoạn trước tháng 8/2018, UBND tỉnh Ninh Bình không phê duyệt chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở theo quy định của Chính phủ để làm cơ sở triển khai thực hiện đầu tư các khu dân cư, điểm dân cư nông thôn.

Tỷ lệ xây dựng nhà tại các khu đấu giá quyền sử dụng đất thấp (24,74%), diện tích đất ở chưa xây dựng nhà còn nhiều (gần 282ha) - chưa phát huy được hiệu quả sử dụng đất.

Đến hết năm 2022, tổng diện tích đất công ích ở Ninh Bình khoảng 5.500ha, chủ yếu cho các hộ gia đình, cá nhân thuê diện tích nhỏ lẻ để sản xuất nông nghiệp không thông qua đấu giá, với thời gian thuê từ 1 - 5 năm, đơn giá cho thuê không thống nhất mà do các xã quyết định. 59 dự án đã được giao đất, cho thuê đất nhưng chưa được Ninh Bình cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho tổ chức, chủ yếu do chưa kê khai cấp giấy chứng nhận, chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Dự án Trung tâm liên hợp du lịch và thể thao sân golf 54 lỗ hồ Yên Thắng

Việc dồn điền, đổi thửa đất nông nghiệp chưa được thực hiện tối ưu, còn diện tích đất công ích lớn bị phân tán, nhỏ lẻ, sử dụng kém hiệu quả. Đến thời điểm thanh tra mới có 31/131 xã đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với tỷ lệ đạt gần 9,8%, chưa đảm bảo các nội dung quản lý nhà nước theo Luật Đất đai 2013.

Các dự án chậm tiến độ chưa được công khai trên Trang thông tin điện tử của tỉnh Ninh Bình. Đến thời điểm thanh tra còn 75 dự án chậm tiến độ chưa được xử lý xong. 12 dự án đã được thu hồi đất, giải phóng mặt bằng nhưng chưa triển khai, chậm thực hiện. Tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp có 27 dự án đầu tư thứ cấp chậm tiến độ từ 1-6,5 năm, nhiều dự án chậm tiến độ vẫn chưa được xử lý.

Liên quan việc ban hành bảng giá đất, tính tiền sử dụng đất (SDĐ), kết luận của Thanh tra Chính phủ cho biết UBND tỉnh Ninh Bình đã không ban hành bảng giá đất điều chỉnh cho giai đoạn 2019 - 2022 khi thị trường có biến động lớn hơn 20% theo quy định; ban hành kế hoạch xác định giá đất cụ thể hàng năm giai đoạn 2016 - 2022 chậm từ 4 đến 5,5 tháng so với quy định; một số dự án chậm phê duyệt giá đất; có 4 dự án đã được giao đất nhưng chưa xác định tiền SDĐ…

Còn 48 công trình, dự án nợ 50,795 tỷ đồng; 125 dự án chưa xác định tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa; 79 dự án nợ tiền thuê đất 194,19 tỷ đồng… Cục Thuế ban hành thông báo nghĩa vụ tài chính của đơn vị trúng đấu giá tại một số dự án chậm so với quy định.

Một số đơn vị trúng đấu giá chậm thực hiện nghĩa vụ tài chính nhưng Cục Thuế chậm xác định tiền chậm nộp theo quy định. Sở Tài nguyên và Môi trường cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các đơn vị này khi chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính, vi phạm Khoản 3 Điều 98 Luật Đất đai 2013.

Kết luận thanh tra chỉ rõ tỉnh Ninh Bình có 942 công trình, dự án phục vụ mục đích về đích nông thôn mới có nguồn gốc đất công ích, đất do nhân dân tự nguyện hiến nhưng đến thời điểm thanh tra, các trường hợp này chưa hoàn thành thủ tục về đất đai, tiềm ẩn khiếu kiện sau này.

Có 320 trường hợp hộ gia đình, cá nhân tự ý chuyển mục đích SDĐ nông nghiệp sang đất ở, đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp với 91,30ha; 197 trường hợp lấn chiếm đất công, xây dựng công trình không phép, tồn tại kéo dài nhưng chưa được xử lý theo quy định.

Liên quan đến công tác quản lý Nhà nước về cấp phép khai thác khoáng sản 2011 - 2022, Thanh tra Chính phủ xác định UBND tỉnh Ninh Bình chậm phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản; quy định khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản; các khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; chậm ban hành quy định về đấu giá quyền thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản theo thẩm quyền.

Còn 13 dự án được cấp phép từ năm 2011 - 2019, nhưng đến thời điểm thanh tra chưa được giao đất, ký hợp đồng thuê đất.

Theo kết luận thanh tra, qua kiểm tra, xem xét nội dung tại 18 dự án trong đó 16 dự án sử dụng đất và 2 dự án khai thác khoáng sản, Thanh tra Chính phủ phát hiện 7 dự án có hạn chế, thiếu sót, vi phạm về công tác quy hoạch như phê duyệt quy hoạch chưa đúng tỷ lệ, chưa điều chỉnh quy hoạch chung, chỉ tiêu quy hoạch chưa phù hợp với quy hoạch cấp trên hoặc quy chuẩn xây dựng.

Dự án có quy mô trên 5ha nhưng không lập quy hoạch chi tiết 1/500, không bố trí nhà ở xã hội, gồm: Trung tâm liên hợp du lịch và thể thao sân golf 54 lỗ hồ Yên Thắng; Khu du lịch sinh thái hồ Đồng Thái; Bến xe khách phía đông thành phố Ninh Bình; Nhà máy chế biến gỗ cao cấp tại xã Xích Thổ, huyện Nho Quan; Khu dân cư Bình Minh, huyện Nho Quan; Khu công nghiệp Gián Khẩu; Khu đô thị mới phía bắc thành phố Ninh Bình và huyện Hoa Lư.

Tỉnh Ninh Bình có 7 dự án hạn chế, thiếu sót, vi phạm trong xác định tiền sử dụng đất, thuê đất, chưa xác định bổ sung tiền thuê đất (điều chỉnh quy hoạch chi tiết, tăng diện tích sàn), chậm nộp tiền thuê đất, không điều chỉnh đơn giá thuê đất sau khi hết chu kỳ ổn định 5 năm, miễn giảm tiền thuê đất.

Cụ thể gồm các dự án: Trung tâm liên hợp du lịch và thể thao sân golf 54 lỗ hồ Yên Thắng; Trung tâm thương mại dịch vụ Tân An; Chợ đầu mối tổng hợp thành phố Ninh Bình; 3 cụm công nghiệp (Gia Vân, Gia Phú, Khánh Thượng); Bến xe khách phía đông TP Ninh Bình.

Ngoài ra, đơn giá cho thuê đất, phí hạ tầng tại Khu công nghiệp Gián Khẩu thấp hơn so với mặt bằng chung các Cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Thanh tra Chính phủ cũng phát hiện có 2 dự án có hạn chế, thiếu sót trong việc đánh giá hồ sơ sơ tuyển gồm Khu đô thị mới phía Bắc, TP Ninh Bình và huyện Hoa Lư; Khu dân cư Bình Minh huyện Nho Quan.

Có 4 dự án vi phạm về trật tự xây dựng gồm Nhà hàng và cơ sở sản xuất các sản phẩm phục vụ du lịch, tại xã Gia Vân, huyện Gia Viễn; Khu Kinh doanh dịch vụ tổng hợp Hà Thành (Phước Lộc); Trung tâm Liên hợp du lịch và thể thao sân golf 54 lỗ hồ Yên Thắng; Trung tâm Thương mại dịch vụ Tân An.

Tại 5 dự án (Chợ đầu mối tổng hợp TP Ninh Bình; Khu kinh doanh dịch vụ tổng hợp Hà Thành, Phước Lộc; Nhà hàng và cơ sở sản xuất các sản phẩm phục vụ du lịch, xã Vân Giã, huyện Gia Viễn; Kho xăng dầu Hà Anh; Nhà máy chế biến gỗ cao cấp, xã Xích Thổ, huyện Nho Quan), chủ đầu tư nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp khi chưa có văn bản cho phép của cơ quan có thẩm quyền. Dự án Bến xe khách phía đông TP Ninh Bình chưa thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất đối với một phần diện tích.

Khu Kinh doanh dịch vụ tổng hợp Hà Thành (Phước Lộc); nhà hàng và cơ sở sản xuất các sản phẩm phục vụ du lịch, xã Gia Vân, huyện Gia Viễn; Kho xăng dầu Hà Anh; Nhà máy Chế biến gỗ cao cấp, xã Xích Thổ, huyện Nho Quan) nhận chuyển nhượng quyền SDĐ nông nghiệp khi chưa có văn bản cho phép của cơ quan có thẩm quyền; Các dự án (Khu Du lịch sinh thái và Biệt thự Golden Cúc Phương; Bến xe khách phía Đông TP Ninh Bình; Nhà máy Chế biến gỗ cao cấp tại xã Xích Thổ, huyện Nho Quan) vi phạm về trình tự, thủ tục khi chấp thuận chủ trương đầu tư. DA Bến xe khách phía Đông TP Ninh Bình (diện tích hơn 3,7 nghìn m2) chưa thực hiện chuyển mục đích SDĐ đối với một phần diện tích đất…

Đối với 2 dự án cấp phép khai thác khoáng sản được thanh tra, còn một số vi phạm như chậm thực hiện thủ tục điều chỉnh giấy phép khai thác, chậm được cấp giấy phép bảo vệ môi trường, tiến hành quan trắc môi trường và báo cáo quan trắc môi trường không đầy đủ, chưa lắp đặt trạm cân tại khu vực khai thác, nợ thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường...

Xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm

Từ những tồn tại, thiếu sót trên, Thanh tra Chính phủ yêu cầu UBND tỉnh Ninh Bình tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của người đứng đầu; chú trọng thanh tra các lĩnh vực tiềm ẩn, dễ phát sinh vi phạm pháp luật như quản lý đất đai, khoáng sản, đầu tư xây dựng, công tác đấu thầu mua sắm tài sản công trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, công nghệ thông tin... Nâng cao chất lượng các cuộc thanh tra, phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật.

Tập trung chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra các đơn vị thực hiện Luật PCTN năm 2018, nhất là các giải pháp phòng ngừa tham nhũng và việc kê khai, xác minh tài sản, thu nhập theo quy định pháp luật.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Dương Quốc Huy chủ trì buổi công bố kết luận thanh tra 

Về công tác quản lý đất đai, nâng cao chất lượng công tác lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, kế hoạch SDĐ, đảm bảo tính khả thi, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội; rà soát, xử lý theo thẩm quyền, đảm bảo đúng quy định pháp luật gồm việc giao đất thực hiện xây dựng hạ tầng để tạo quỹ đất đấu giá QSDĐ ở, đảm bảo phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, quy hoạch xây dựng.

Xử lý các dự án chậm tiến độ, các dự án có vi phạm về SDĐ; rà soát, yêu cầu các chủ đầu tư dự án nộp tiền SDĐ, tiền thuê đất và các khoản thuế, phí còn nợ, tiền ký quỹ đầu tư và tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa (trong đó có 125 dự án được chỉ ra qua thanh tra). Quá trình thực hiện, có vướng mắc thì xin ý kiến các bộ, ngành liên quan để được hướng dẫn, xử lý, không để thất thoát ngân sách Nhà nước.

Có biện pháp quản lý chặt chẽ đối với hoạt động khoáng sản; kiểm tra, rà soát và xử lý theo quy định đối với các thiếu sót, vi phạm của các chủ đầu tư dự án khai thác khoáng sản, đôn đốc các đơn vị nợ thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản thực hiện nghĩa vụ tài chính, đảm bảo tính đúng, thu đủ, không thất thoát ngân sách Nhà nước…

Cục Thuế kiểm tra, có giải pháp quản lý chặt chẽ nguồn thu từ hoạt động khoáng sản, chịu trách nhiệm tính đúng, tính đủ các khoản thuế, phí không để thất thu, thất thoát ngân sách Nhà nước.

Thực hiện rà soát, xử lý theo quy định đối với các dự án còn tồn tại, thiếu sót một số nội dung về quy hoạch xây dựng; kiểm tra, xử lý theo quy định của pháp luật về đầu tư, đất đai đối với việc chậm tiến độ so với GCN đầu tư,...

Về xử lý kinh tế, Thanh tra hính phủ yêu cầu UBND tỉnh Ninh Bình chỉ đạo cơ quan chức năng kiểm tra, rà soát, xử lý theo quy định đối với hơn 246 tỷ đồng bao gồm các nội dung sau: Nợ tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa của 48 dự án, số tiền 50,795 tỷ đồng; nợ tiền sử dụng đất, thuê đất của 79 dự án, số tiền 194, 19 tỷ đồng.

UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm theo thẩm quyền được phân cấp hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý. Đồng thời, chỉ đạo Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, địa phương và các cá nhân kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân có liên quan đến các hạn chế, thiếu sót, vi phạm đã nêu tại Kết luận thanh tra này.

Khẩn trương chỉ đạo, tổ chức thực hiện kết luận, kiến nghị thanh tra; có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục, xử lý đối với những hạn chế, thiếu sót, vi phạm trong thực hiện pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai, cấp phép khai thác các mỏ đất, đá làm vật liệu xây dựng, công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch xây dựng đã được nêu tại Kết luận thanh tra này. Trong quá trình thực hiện kết luận thanh tra, trường hợp phát hiện gây thất thoát ngân sách Nhà nước, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển Cơ quan Điều tra xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Ngân hàng Nhà nước (trường hợp cần thiết, phối hợp với các bộ ngành liên quan) kiểm tra, rà soát việc chuyển nhượng, xác định giá chuyển nhượng 66.842.700 cổ phiếu (75% vốn sở hữu) tại Công ty PV-Inconess từ Công ty TNHH MTV quản lý quỹ Vietinbank sang TCG Land liên quan đến Dự án đầu tư xây dựng Khu du lịch sinh thái hồ Đồng Thái và Dự án Trung tâm liên hợp du lịch và thể thao sân golf 54 lỗ Hồ Yên Thắng. Đảm bảo việc xác định giá cổ phiếu và việc chuyển nhượng theo đúng quy định của pháp luật.

Nguyễn Lâm