Tết con ngựa, nghe ông Ngọ nói chuyện bão lũ

"Chúng ta phả? tìm tò?, trao đổ? vớ? nhau để v?ết lạ? những k?nh ngh?ệm phòng chống bão, để ngườ? dân sẵn sàng sống chung vớ? bão, lũ" - ông Ngọ nó?.

Chúng tô? gặp “ông g?à bão lũ” Lê Huy Ngọ - nguyên Bộ trưởng Bộ Nông ngh?ệp và Phát tr?ện Nông thôn, trong những ngày cuố? năm Quý Tỵ, kh? 15 cơn bão đã lù? xa để chuẩn bị cho năm Con ngựa.

Ông Ngọ mặc ch?ếc áo màu nâu nom g?ống một lão nông đang vào lúc nông nhàn chứ không g?ống Bộ trưởng về hưu. Trên khuôn mặt ông vẫn đau đáu những n?ềm ưu tư.

Từ “tránh bão chẳng xấu mặt nào”

Vừa gặp chúng tô? ở cửa, câu đầu t?ên ông Lê Huy Ngọ nó? “Năm nay bão lũ nh?ều quá các chú à. Đúng như lờ? các cụ nó? ‘Tràn Quý Tỵ’, năm Quý Tỵ là năm Trường lưu thuỷ - dòng nước lớn nên lũ lụt nh?ều”.

Rồ? ông Ngọ thống kê năm 2013 có 17 cơn (cả bão và áp thấp nh?ệt đớ?) hoạt động trên b?ển Đông, vượt quả kỷ lục gh? nhận năm 1964 vớ? 16 cơn. Trong đó, chúng ta l?ên t?ếp hứng chịu s?êu bão Wut?p, Nar? rồ? đến Ha?yan vớ? sức huỷ d?ệt k?nh khủng nhất từ trước tớ? nay làm hàng chục ngườ? chết, th?ệt hạ? hơn 11.000 tỷ đồng. Nh?ều tỉnh m?ền Trung lạ? chìm trong trận lũ lụt.

Những con số mà ông nguyên Bộ trưởng Bộ Nông ngh?ệp mở đầu câu chuyện cho thấy dường như mọ? d?ễn b?ến bất thường của thờ? t?ết đều được ông nắm bắt, gh? chép tỉ mỉ, cẩn trọng. Có lẽ kể cả kh? đương chức cho tớ? lúc về hưu nhưng xem ra con ngườ? ông, phong cách ông chẳng mấy thay đổ?.

Ông ch?a sẻ, “ Nó? là về hưu chứ thực ra chưa nghỉ ngày nào, lúc nào đầu óc cũng nghĩ tớ? bão lụt, lúc nào có bão là thấy sốt ruột, nó trở thành nếp sống rồ? các chú ạ. Họ nó? tô? là bộ trưởng có khuôn mặt buồn cũng đúng. Thú thật là vu? làm sao được vì mình trả? ngh?ệm quá nh?ều cơn bão, nhìn thấy quá nh?ều cảnh ngườ? dân khốn khó sau cơn bão, nó trở thành ám ảnh, ám ảnh như ngườ? ch?ến sĩ chứng k?ến nh?ều đồng độ? h? s?nh”.

Kh? chúng tô? hỏ? “nỗ? đau nào, mất mát nào kh?ến ông ám ảnh nhất trong những năm tháng là ngườ? chịu trách nh?ệm phòng chống bão lũ? Nguyên Trưởng Ban phòng chống lụt bão Trung ương trầm ngâm rồ? chậm rã? nó? về những cơn bão mà mình đã trả? qua... Ông Ngọ cho b?ết mất mát thì cơn bão nào cũng gây th?ệt hạ? cả, nhưng có lẽ đau nhất là cơn bão L?nda (1997). 

“Kh? chúng tô? đ? trực thăng ra Côn Đảo nhìn xuống thấy hàng nghìn tàu thuyền bị đắm. Và tô? không thể nào quên hình ảnh những cánh tay của ngư dân gặp nạn. Họ cố vùng vẫy, vươn cánh tay khỏ? con sóng hung dữ cầu cứu kh? trực thăng đ? qua. Lúc ấy mưa g?ó k?nh khủng. Có lẽ họ gào thét đến k?ệt sức trong t?ếng sóng b?ển gầm rít. 

Chúng tô? bất lực, nhìn xuống thấy rõ từng ngườ?, những cánh tay hua hua trên sóng dần yếu ớt, nhưng không thể là gì được hơn. Kh? xuống mặt đất lạ? thấy hàng nghìn ngườ? bên bờ b?ển mắt đau đáu nhìn ra khơ? để hy vọng, để mong có phép thần nào đó g?úp nhìn thấy mặt ngườ? thân... Tất cả nỗ? đau đó trở thành nỗ? ám ảnh.

Bão lụt là ta? hoạ vớ? dân. Kh? đó dân cần sự có mặt của mình nhất, chứ không phả? lúc nào khác. Sự có mặt của mình chính là sự có mặt của Đảng, Nhà nước”.

Bỗng dưng ông Ngọ khoát tay, khẳng định bằng g?ọng mạnh mẽ “Tránh bão không xấu mặt nào. Chỉ có tránh, trốn bão chứ không nên đương đầu vớ? bão. Không phòng ngừa, dự báo kịp thờ? thì v?ệc chống lạ? trờ? là không thể. Vì vậy, sơ tán gần 1 tr?ệu ngườ? trong bão lũ trước cơn bão Ha?yan, đó là chủ trương đúng đắn của chúng ta”.

Tớ? cẩm nang tồn tạ? g?ữa bão lũ

Đang dở câu chuyện, bỗng dưng ông Lê Huy Ngọ đứng lên lấy trên bàn làm v?ệc ha? tập bản thảo. Trao cho chúng tô? ha? cuốn bản thảo dầy dặn có tựaTổng hợp các trận bão 1997-2007 và Tổng hợp các trận lũ quét từ 1997-2007, ông Ngọ khẳng định “Đây mớ? là sự ngh?ệp của tô?”.

Rồ? ông Ngọ thuyết trình, nắng mưa là v?ệc của trờ?, nhưng bảo vệ tính mạng của dân, tà? sản của dân là v?ệc của chúng ta. Tạ? sao sau mỗ? một cơn bão chúng ta không có những cuộc họp rút k?nh ngh?ệm? Tạ? sao năm nào cũng có phòng chống lụt bão, tập huấn, ch? phí rất lớn cho d?ễn tập nhưng h?ệu quả thực tế chưa nh?ều?

Ông Ngọ vạch ra trên g?ấy những luận đ?ểm của v?ệc xây dựng một chương trình ký ức về phòng chống th?ên ta?. Đát nước ta ngửa bụng ra đạ? dương thì v?ệc phòng chống báo, lũ phả? trở thành t?ềm thức của từng ngườ? dân. Các em học s?nh phả? được học kỹ năng sống trong mùa mưa bão. Phả? như Nhật Bản dạy cho ngườ? dân sống là phả? ch?ến đấu vớ? động đất, sóng thần, trong thảm hoạ vẫn đ?ềm đạm đố? phó.

Lấy ví dụ từ v?ệc ở Huế, nhà nào bao g?ờ cũng có thuyền ba lá, bao g?ờ cũng có bụ? tre để buộc thuyền vào, nước lên thuyền lên và có tre níu lạ?. Ông Ngọ khẳng định dân g?an có rất nh?ều k?nh ngh?ệm s?nh tồn trong bão lũ, vì thế phả? tìm tò?, tổng kết và đúc rút.

Đố? vớ? lực lượng phòng chống lụt bão, chúng ta cũng phả? tổ chức chuyên ngh?ệp, chứ không thể phong trào. Bở? d?ễn tập chỉ mang tính hình thức, vì h?ệu quả thực tế không cao.

“Chúng ta có ký ức về đánh g?ặc thì cũng phả? có ký ức về phòng chống th?ên ta?. Chúng ta phả? tìm tò?, trao đổ? vớ? nhau để v?ết lạ? những k?nh ngh?ệm phòng chống bão, để ngườ? dân sẵn sàng sống chung vớ? bão, lũ. Trên truyền hình, báo chí cần có chương trình ký ức về bão lũ”, ông Ngọ nó?.

Có lẽ câu chuyện về k?nh ngh?ệm phòng chống bão lũ vớ? ông Lê Huy Ngọ sẽ không dừng lạ? đây kh? những t?a nắng của một ch?ều đông đã tắt. Lúc ch?a tay, ông không quên trao cho chúng tô? ha? tập tà? l?ệu, mà theo ông nó? là thu thập cả đờ? ông. “10 năm chống bão lũ, tô? có từng đây, tô? đang rất mong chúng ta có thể xây dựng một chương trình ký ức sống chung vớ? bão, lũ”, ông Ngọ gử? gắm.

Theo T?ền Phong