Tận mục loài động vật quý hiếm ở Việt Nam được mệnh danh "Kỳ lân Châu Á"

Thông tin trên báo Dân Việt, vào tháng 5/1992, thế giới lần đầu tiên được biết đến loài Sao la quý hiếm, một khám phá mang tính lịch sử diễn ra tại Vườn Quốc gia Vũ Quang, Hà Tĩnh, khu vực nằm gần biên giới Việt - Lào. Thời điểm ấy, một nhóm các nhà khoa học đến từ Bộ Lâm nghiệp Việt Nam (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cùng với Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) đã tình cờ phát hiện ra dấu vết của loài thú bí ẩn này.

Vào tháng 5/1992, Sao la được phát hiện lần đầu tiên trên thế giới tại Vườn quốc gia Vũ Quang, Hà Tĩnh.

Quá trình phát hiện bắt đầu từ một tình huống đầy bất ngờ: các chuyên gia đã tìm thấy một hộp sọ với cặp sừng kỳ lạ trong nhà của một thợ săn địa phương. Ngay lập tức, hình dáng độc đáo của cặp sừng đã khiến họ nghi ngờ rằng đây có thể là một loài thú mới hoàn toàn thuộc họ bò (Bovidae), chưa từng được khoa học ghi nhận. Để tiện cho việc nghiên cứu ban đầu, họ đã tạm thời đặt tên cho loài động vật bí ẩn này là “dê sừng dài” – một bước khởi đầu quan trọng cho hành trình khám phá Sao la.

Không lâu sau đó, vào đầu năm 1993, nhiều cặp sừng tương tự của loài “dê sừng dài” tiếp tục được các chuyên gia tìm thấy ở các huyện Con Cuông và Tương Dương, thuộc tỉnh Nghệ An. Những phát hiện liên tiếp này càng củng cố niềm tin về sự tồn tại của một loài thú mới, thúc đẩy giới nghiên cứu dành nhiều thời gian và công sức để tìm hiểu sâu hơn về nó.

Song song với những nỗ lực khoa học, người dân địa phương đã từ lâu gọi loài động vật bí ẩn này là “sao la”. Cái tên này bắt nguồn từ sự tương đồng về hình dáng của cặp sừng với hai cọc đứng của bàn quay sợi – một dụng cụ quen thuộc trong đời sống của họ. Trong tiếng Thái, dụng cụ này được gọi là “sao la”, từ đó cái tên “sao la” được truyền miệng và trở thành tên gọi quen thuộc cho loài thú này.

Sao la thuộc họ sừng rỗng nhưng ngoại hình của chúng lại rất giống loài Linh dương.

Đến giữa năm 1993, tầm quan trọng của khám phá này đã được quốc tế công nhận khi tạp chí khoa học danh tiếng Nature số 363 (ngày 2/6/1993) chính thức đăng tải bài viết của các tác giả Vu Van Dung, Pham Mong Giao, Nguyen Ngoc Chinh, Do Tuoc, P. Arctander và John MacKinnon (Anh). Bài báo này đã chính thức công bố sự tồn tại của loài thú mới: Sao la.

Các chuyên gia đã đặt tên khoa học cho Sao la là Pseudoryx nghetinhensis. Việc đặt tên khoa học theo tiếng Latin này tuân thủ nguyên tắc gắn liền với địa danh nơi phát hiện loài đó. Cụm từ Pseudoryx là tên gốc, được đặt theo giống một loài thú là con Oryx. Oryx có nhiều nét tương đồng với Sao la nhưng kích thước lớn hơn rất nhiều và đã được tìm thấy ở vùng Trung Đông từ lâu.

Sao la là một loài động vật cực kỳ hiếm khi được nhìn thấy trong tự nhiên

Theo các nhà khoa học, Sao la thuộc họ sừng rỗng nhưng ngoại hình của chúng lại rất giống loài Linh dương. Đây là một loài động vật cực kỳ hiếm khi được nhìn thấy trong tự nhiên và dễ dàng được nhận diện bởi cặp sừng song song, nhọn dần về phía cuối và có thể dài tới 50cm. Một con Sao la trưởng thành có chiều dài cơ thể từ 1,3 - 1,5m, cao khoảng 0,9m và nặng xấp xỉ 100 kg. Chúng sở hữu bộ lông màu nâu sẫm đặc trưng cùng cặp sừng dài và mảnh dẻ, hướng về phía sau hơn 50 cm, đóng vai trò quan trọng trong việc tự vệ.

Theo thông tin từ Tri thức & Cuộc sống, kể từ khi được phát hiện, Sao la vẫn luôn là một trong những loài động vật có vú bí ẩn nhất thế giới. Điều này là do quần thể của chúng phân bố rất nhỏ và cực kỳ khó quan sát trong môi trường tự nhiên. Lần cuối cùng Sao la được ghi nhận thông qua bẫy ảnh là vào năm 2013 tại Khu bảo tồn Sao la Quảng Nam, minh chứng cho sự hiếm hoi và thách thức trong việc bảo tồn loài này.

Ảnh: Dân Việt, Tri thức & Cuộc sống, tạp chí Doanh nghiệp