Sắp có mưa sao băng kép Delta Aquarids hiếm gặp, bí quyết ngắm sao "khủng" không phải ai cũng biết!

Tờ Sức khỏe & Đời sống dẫn thông tin từ Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA), mưa sao băng Delta Aquarids là một hiện tượng thiên văn thường niên, diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 12/7-3/8 hàng năm. Đáng chú ý, cực điểm của trận mưa sao băng này thường rơi vào khoảng từ ngày 27-29/7. Điều này trùng khớp một cách thú vị với giai đoạn đầu của mưa sao băng Perseids, vốn được mệnh danh là trận mưa sao băng lớn nhất diễn ra hàng năm. Vậy, liệu năm 2025 có phải là thời điểm lý tưởng để những người đam mê thiên văn quan sát hiện tượng này?

Mưa sao băng Delta Aquarids, hay được biết đến với tên gọi đầy đủ hơn là Nam Delta Aquarids, có nguồn gốc từ những mảnh vụn để lại của sao chổi 96P Machholz. Đây là một sao chổi chu kỳ ngắn, với lần gần nhất nó tiến tới điểm cận nhật là vào năm 2017. Khi Trái Đất đi qua quỹ đạo của sao chổi này, các hạt bụi và đá nhỏ của nó sẽ bốc cháy trong bầu khí quyển, tạo ra những vệt sáng mà chúng ta gọi là sao băng.

Vị trí quan sát và cách xác định

Vị trí trung tâm (hay tâm điểm radiant) của trận mưa sao băng này nằm trong chòm sao Bảo Bình (Aquarius), điều này được thể hiện rõ ràng ngay trong tên gọi của hiện tượng. Để có thể quan sát hiện tượng một cách rõ ràng nhất, thời điểm lý tưởng nhất là vào khoảng từ 2h sáng cho tới trước bình minh của các ngày nêu trên, khi chòm sao Bảo Bình nằm ở bầu trời phía Nam.

Mặc dù vậy, việc xác định chòm sao Bảo Bình có thể không dễ dàng đối với những người chưa có nhiều kinh nghiệm quan sát thiên văn. Do đó, một cách đơn giản hơn để định vị khu vực quan sát là hãy tìm kiếm một hình vuông lớn nằm cao hơn trên bầu trời, được tạo thành bởi bốn ngôi sao khá sáng. Đây là một phần của chòm sao Phi Mã (Pegasus). Bạn sẽ dễ dàng nhận thấy bốn ngôi sao này tạo thành một đỉnh hình vuông rất sáng nếu bầu trời đủ trong và quang đãng. Tuy nhiên, nếu bạn đang ở các khu vực chịu ảnh hưởng của ô nhiễm khí quyển do bụi hoặc ánh sáng, khả năng quan sát sẽ tùy thuộc vào điều kiện may mắn.

Khi đã xác định được hình vuông của chòm sao Phi Mã, hãy kéo dài cạnh bên phải của hình vuông này xuống phía thấp hơn một đoạn. Bạn sẽ gặp một ngôi sao rất sáng, đó chính là sao Fomalhaut thuộc chòm sao Cá Phương Nam (Piscis Austrinus). Khu vực trung tâm của mưa sao băng Delta Aquarids sẽ nằm cao hơn một chút so với ngôi sao sáng này.

Điều kiện quan sát lý tưởng năm 2025

Theo tờ Hoa học trò, năm nay, cực điểm của mưa sao băng Delta Aquarids sẽ rơi vào rạng sáng ngày 28 và rạng sáng ngày 29/7. Một tin tức hết sức thuận lợi cho người quan sát là vào thời điểm này, Mặt Trăng đang ở đầu chu kỳ pha của nó. Điều này có nghĩa là ánh trăng sẽ không gây ra bất kỳ sự cản trở nào đáng kể cho việc quan sát các vệt sao băng mờ nhạt trên bầu trời đêm.

Bên cạnh đó, một điểm thú vị nữa là cuối tháng 7 cũng là lúc mưa sao băng Perseids – trận mưa sao băng lớn nhất hàng năm – đang bắt đầu diễn ra, mặc dù cực điểm của Perseids phải tới ngày 12-13/8 mới đạt tới. Sự kết hợp của hai trận mưa sao băng cùng lúc và một bầu trời không có ánh trăng vào nửa đêm tạo nên điều kiện lý tưởng để bạn có thể quan sát hiện tượng này, nếu như thời tiết cho phép.

Vào khoảng thời gian này, một số khu vực ở Việt Nam vẫn có khả năng xuất hiện mưa. Do đó, người xem cần theo dõi dự báo thời tiết kỹ lưỡng trước buổi quan sát của mình. Không chỉ trời mưa, mà cả mây mù cũng sẽ là rào cản lớn, khiến người xem không thể nhìn thấy bất cứ vệt sáng nào của các sao băng.

Trong trường hợp khu vực của bạn không có mây mù hoặc mưa, hãy chọn địa điểm quan sát có góc nhìn rộng, ít ô nhiễm ánh sáng, và tìm kiếm khu vực của chòm sao Bảo Bình trên bầu trời như đã mô tả ở trên.

Người xem không cần tới bất cứ dụng cụ chuyên biệt nào (như kính thiên văn hay ống nhòm) để quan sát hiện tượng này; việc quan sát bằng mắt thường là đủ.

Cuối cùng, người xem vẫn luôn cần một chút kiên nhẫn để chờ đợi và quan sát, đồng thời đừng quên thận trọng nếu thực hiện những chuyến quan sát ở bên ngoài vào giờ khuya.