Ô tô chở trẻ em bắt buộc có ghế an toàn từ năm 2026: Những điều phụ huynh cần biết

Bước tiến lớn bảo vệ an toàn trẻ em 

Từ ngày 1/1/2026, theo quy định tại khoản 3 điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, trẻ em dưới 10 tuổi và có chiều cao dưới 1,35 m khi ngồi trên ô tô phải được trang bị thiết bị an toàn phù hợp, đồng thời không được ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ trường hợp phương tiện chỉ có một hàng ghế. Người vi phạm sẽ bị xử phạt từ 800.000 đồng đến 1 triệu đồng theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

Những ngày gần đây, đã có nhiều ý kiến quan tâm liên quan đến thiết bị An toàn cho trẻ em trên ô tô. Trong đó, nhiều ý kiến đặt câu hỏi: Trẻ dưới 10 tuổi nhưng cao trên 1,35 mét thì có cần trang bị thiết bị an toàn hay không?

Luật TTATGT Đường bộ được triển khai áp dụng từ 1/1/2025 đã đem lại nhiều kết quả tích cực trong công tác bảo đảm TTATGT. Có nhiều quy định mới được dư luận người tham gia giao thông quan tâm, trong đó có việc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô từ 1/1/2026.

Thông tin về vấn đề này, PGS.TS Phạm Việt Cường Giám đốc trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế Công Cộng đánh giá liên quan tới chiều cao và cân nặng, một số quốc gia quy định "Hoặc", một số quốc gia quy định "Và".

Việt Nam áp dụng quy định "Và" (Khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô). Quy định "Và" dễ thực hiện và phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam hơn, khắc phục tình trạng trẻ em 10 tuổi đã cao 1.4 m, như vậy thì không cần sử dụng thiết bị an toàn nữa. Điều này giúp giảm các quan ngại về việc trẻ quá lớn không ngồi vừa thiết bị an toàn.

Về mặt kỹ thuật, chiều cao của trẻ có ý nghĩa quan trọng nhất, trong khi độ tuổi dễ tuyên truyền, dễ nhớ dễ hiểu và dễ thực thi nhất. Phụ huynh cơ bản sẽ biết chính xác trẻ em bao nhiêu tuổi, đã đạt ngưỡng 10 tuổi chưa. Chính bởi vậy quy định "Chiều cao và độ tuổi" là quy định rất hợp lý và khả thi.

PGS.TS Phạm Việt Cường cho biết thêm, tiêu chuẩn mà Việt Nam quy định hiện nay có tính hợp lý và thực tiễn cao, (dưới 10 tuổi và dưới 1,35 m) các tiêu chuẩn này được đánh giá là mức trung bình tiên tiến mà thế giới đang áp dụng. Theo Báo cáo an toàn giao thông đường bộ toàn cầu WHO (2023), phần lớn các quốc gia phát triển có quy định rất cụ thể về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô. Tính đến nay, đã có gần 100 quốc gia ban hành luật trẻ em khi tham gia giao thông trên ô tô cá nhân phải sử dụng thiết bị an toàn.

Hệ thống thiết bị an toàn cho trẻ em đã được chứng minh là giảm đáng kể nguy cơ chấn thương và tử vong cho trẻ em trong các vụ va chạm giao thông. Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng thiết bị an toàn đúng cách có thể giảm tới 70% tỷ lệ tử vong cho trẻ sơ sinh và 54% cho trẻ nhỏ.

Các thử nghiệm đã chứng minh khi trẻ em sử dụng thiết bị an toàn phù hợp thì rủi ro bị chấn thương giảm xuống rất thấp. Báo cáo của Hiệp Hội An toàn giao thông Đường bộ Toàn cầu (GRSP) cho thấy, thiết bị an toàn cho trẻ em có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong (giảm từ 34% - 81%), giảm các chấn thương nghiêm trọng (35 - 72%) và các chấn thương khác của trẻ (25 - 58%) trong các vụ va chạm giao thông.

Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Kim Thành Phó Chủ tịch Chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng, quy định này càng trở nên có ý nghĩa tích cực trong bối cảnh số lượng ô tô của Việt Nam đang tăng rất nhanh (hàng năm có tới 400.000 - 500.000 xe ô tô đăng ký mới, lưu lượng xe ô tô trên nhiều tuyến đường chính tăng trên 10% so với năm trước), nhiều tuyến đường mới với chất lượng cao được đưa vào khai thác sử dụng, cho phép tốc độ khai thác cao hơn.

"Có thể khẳng định đây là một quy định tiên tiến, một bước tiến lớn trong việc bảo vệ trẻ em trong tham gia giao thông tại Việt Nam", ông Thành nhấn mạnh.

Ông Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia chia sẻ: "Chắc hẳn chúng ta vẫn còn thông tin, Ngày 24/02/2021, tại Lâm Đồng, một ô tô 7 chỗ khi xuống dốc đã va chạm trực diện vào lan can bê tông. Vụ tai nạn khiến 4 người trong gia đình trên xe bị thương nặng, được đưa đến Bệnh viện II Lâm Đồng (TP.Bảo Lộc cũ) cấp cứu ngay sau đó. Tuy nhiên, do bị thương quá nặng, cháu bé 7 tuổi đã tử vong trên đường tới bệnh viện cấp cứu.

Ngày 14/7/2023, một ô tô 4 chỗ di chuyển từ TP.Nam Định (cũ) về xã Hợp Hưng, đến khu vực ngã tư xã Đại An và xã Hợp Hưng, đã va chạm với xe tải. Trên ô tô lúc này có 4 người (gồm 2 phụ nữ và 2 bé gái nhỏ). Cú va chạm mạnh khiến nữ tài xế và 1 cháu bé tử vong.

Đây là 2 trường hợp điển hình cho thấy các rủi ro dẫn tới thương tích với trẻ em trên xe ô tô đang diễn biến phức tạp. Theo đánh giá của các chuyên gia ATGT, các thiệt hại trên có thể phòng tránh và giảm thiểu rất nhiều nếu các trẻ em trên xe ô tô trên được bảo vệ bởi các thiết bị an toàn phù hợp với trẻ. Thực tế trên khẳng định tính đúng đắn và cần thiết của quy định mới về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô tại Việt nam trong thời gian tới".

Hiện thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô có thể bao gồm một số loại cụ thể: Nôi trẻ em sơ sinh (thường < 2 tuổi); ghế trẻ em nhỏ (cho trẻ từ 2 - 6 tuổi); và các loại ghế nâng và đệm nâng (cho trẻ từ 6 - 10 tuổi).

Việc sử dụng nôi an toàn cho trẻ dưới 2 tuổi và ghế cho trẻ dưới 6 tuổi rất dễ dàng và thuận tiện, bảo đảm độ tiện lợi và thoải mái cho trẻ. Khi trẻ lớn từ 6 - 10 tuổi và ghế trẻ em có thể trở nên chật chội, trẻ có thể chuyển sang sử dụng ghế nâng và đệm nâng.

Khuyến cáo của Cơ quan Quản lý An toàn giao thông đường bộ Hoa Kỳ (NHTSA) là nhóm trẻ em vẫn nên tiếp tục sử dụng ghế nâng hoặc đệm nâng cho đến khi cao 145cm. Như vậy có thể thấy lo ngại về việc trẻ em quá lớn để ngồi vào ghế đã được giải quyết. Trẻ từ 6 - 10 tuổi có thể sử dụng ghế nâng hoặc đệm nâng một cách rất thoải mái và tiện nghi trên ô tô con cá nhân.

Một số lưu ý khi lắp đặt

Về tiêu chuẩn thiết bị an toàn, PGS. TS. Lý Hùng Anh, Trường Đại học Bách Khoa, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá việc các cơ quan chức năng của Việt Nam ban hành tiêu chuẩn thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô là điều rất cần thiết.

Hiện nay trên thế giới có 2 tiêu chuẩn chính, UN Regulation No.44 (thường được gọi là UN R44) là tiêu chuẩn an toàn quốc tế về hệ thống thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô (CRS) đã được áp dụng trong hơn 30 năm qua.

Tiêu chuẩn kỹ thuật số 129 của Ủy ban Kinh tế Châu Âu của Liên Hợp Quốc, UN Regulation No.129 (thường được gọi là UN R129) là quy định mới về CRS, với các tiêu chuẩn cao hơn UN R44. Tiêu chuẩn UN R129 đưa ra hệ thống cải tiến mang tên “i-Size”. Hệ thống ghế an toàn trẻ em ISOFIX toàn diện tích hợp (i-Size) là một loại ghế an toàn trẻ em được sử dụng ở mọi vị trí ngồi i-Size của xe.

"Ở Malaysia, cả UN R44 và UN R129 được tổng hợp để áp dụng vào luật nhằm đảm bảo các xe ô tô cũ, mới đều được lắp đặt thuận tiện và CRS được cung cấp trên thị trường có nhiều loại phong phú với giá cả phải chăng, quy định có hiệu lực từ tháng 1/2020", PGS. TS. Lý Hùng Anh cho hay.

Về cơ bản, người dân có thể mua thiết bị theo UN R44 hoặc UN R129 hoặc Tiêu chuẩn của Việt Nam vừa công bố Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024 thì đều đạt tiêu chuẩn và chất lượng theo quy định.

Chia sẻ về một vài lưu ý khi lắp đặt thiết bị an toàn cho trẻ em, ông Dương Kim Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương Đại học Y tế công cộng nhấn mạnh, bất cứ thiết bị an toàn đạt chuẩn nào đều có thể áp dụng đối với cả xe mới và xe cũ. Xe cũ chỉ cần dùng dây bảo hiểm cố định ghế trẻ em là có thể sử dụng, tất nhiên việc lắp đặt cần phải theo hướng dẫn của nhà sản xuất thiết bị.

Bài học tại Malaysia vào giai đoạn đầu cho thấy trong 5000 trường hợp có tới 95% lắp đặt thiết bị chưa đúng, bởi vậy tác dụng bảo vệ của thiết bị an toàn sẽ hạn chế thậm chí không phát được tính năng vốn có. Chính bởi vậy việc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, lắp đặt đúng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô sẽ là một nội dung cần được tuyên truyền rộng rãi trong thời gian tới.

Ông Cường nhận định, việc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em ban đầu sẽ có những thách thức nhất định: trẻ không chịu ngồi, thể hiện khó chịu, quấy....thường là phản ánh của các bậc cha mẹ phụ huynh phản ánh. Tuy nhiên đó là điều rất bình thường và giai đoạn đầu đỏi hỏi phụ huynh phải nhất quán, kiên trì, rõ ràng để hình thành thói quen tốt cho trẻ từ bé.

Thực tế cho thấy với trẻ em, nếu phụ huynh thể hiện sự nhất quán, lần đầu có thể khó - lần sau dễ hơn và lần thứ 3 thành thói quen của trẻ. Trong việc này người lớn phải nêu gương. Khi lên xe là luôn thắt dây an toàn, nhắc nhở tất cả mọi người trên xe.

Bên cạnh đó phụ huynh cần có chuẩn tốt cho chuyến đi của trẻ, đặc biệt là những lần đầu sử dụng thiết bị (quần áo, đồ chơi, lịch trình ăn nghỉ, cự ly chuyến đi vừa phải...) qua đó tạo ra cho trẻ và chính mình một trải nghiệm dễ chịu khi lần đầu sử dụng thiết bị an toàn trên ô tô. Đó là những lời khuyên rất có giá trị khi bắt đầu xây dựng một thói quen tốt, ý thức thuân thủ pháp luật cho thế hệ trẻ.