NSƯT Xuân Hinh: Cả đời cống hiến cho nghệ thuật hài

(ĐSPL) - Nhiều người ở Sài Gòn cho rằng hài phía Bắc "không cười được" và người ở Hà Nội lại phàn nàn hài phía Nam "không nghe được", nhưng dù ở Nam hay Bắc thì đều phải thừa nhận cái tài chọc cười dân dã mà sâu sắc của NSƯT Xuân Hinh.

Vốn dĩ Xuân Hinh là một hề chèo, với đầy đủ kỹ năng của một diễn viên chèo: một giọng hát, bài bản được đào tạo từ sân khấu dân gian đến trường lớp. Anh tâm sự: “Tôi đam mê với hát chèo, quan họ từ bé, làm gì thì làm nhưng 11h trưa là phải về nghe hát chèo. Từ 1977-1983 tôi là diễn viên của nhà hát quan họ Bắc Ninh. Từ 1983-1988 học tại Trường đại học Sân khấu điện ảnh Việt Nam, sau được nhà trường giữ lại làm giảng viên. Được 1 năm, do tính vẫn thích bay bổng và mê nghiệp diễn nên từ năm 1990 tôi chuyển sang Nhà hát Chèo Hà Nội và bắt đầu với nghề từ đấy” (trích Soha). Nhưng cái duyên hài của anh đã vượt ra khỏi không gian chèo để trở thành một diễn viên, một nghệ sĩ hài có thể mang tiếng cười đến với bất cứ ai.

Sự thành công của anh được tính bằng số lượng đĩa ca nhạc, đĩa hài của anh vẫn được bán đắt như tôm tươi quanh năm suốt tháng; bằng thực trạng trong khi các ca sĩ vì sợ nạn băng đĩa lậu mà chùn tay trong việc làm đĩa thì các hãng đĩa vẫn cứ mời Xuân Hinh thu hết đĩa này đến đĩa khác dù thời hoàng kim của cái đĩa tròn đã qua từ lâu. Ở thời đại này, sự thành công của anh còn được tính bằng số lượng video clip của anh được tải lên YouTube rồi chuyền đường link cho nhau khiến số lượng like tăng vùn vụt. Và sự thành công nhất của anh có thể kể chính là được nhớ tên bởi những người dân phương Nam vốn đã quá quen với lối hài "xổ hết ra ngoài" đậm chất Nam Bộ.

Nhưng đó là cái thành công ở bề nổi, cái thành công nhuốm đậm mùi cơm áo gạo tiền. Xuân Hinh không chỉ có như vậy. Nhắc đến Xuân Hinh, người ta nhắc đến anh Cu Sứt trong tiết mục chèo cùng tên, nhắc đến anh phu xe trong Người ngựa, ngựa người, nhắc đến Lý Toét trong Lý Toét xử kiện. Đi đến sân khấu nào, dễ chừng anh cũng sẽ bị khán giả yêu cầu làm lại những vai diễn đó. Thậm chí nếu tính tuổi thọ vai diễn anh Cu Sứt của Xuân Hinh đã phải đến hơn 30 tuổi rồi. Đó là những vai diễn kinh điển của anh, ghi đậm tên tuổi Xuân Hinh vào lòng khán giả. Điều mà bất cứ nghệ sĩ nào cũng mơ ước nhưng không phải ai cũng làm được.

Bước sang tuổi 54, Xuân Hinh vẫn chưa có dấu hiệu già cỗi. Thoắt trong đoạn này, anh tô son trát phấn trong bộ áo tứ thân điệu đà, trong đoạn khác anh đã trở thành một ông già với áo pull, quần lửng sành điệu, cảnh khác nữa, anh trở về với lớp hóa trang quen thuộc của hề chèo. Bươn chải là vậy, những tưởng với số catse thu được, dễ chừng anh cũng là một đại gia. Nhưng anh lại phủ nhận điều này: "Đời nghệ sỹ như con gà, sáng ra khỏi chuồng, bới đất lật cỏ kiếm miếng ăn thế thôi, lấy đâu ra mà giàu có. Mình chạy show đủ nơi, từ lễ tân gia cho đến thôi nôi con, đến khánh thành đài hỏa táng người ta cũng mời mình, ngoài chuyện tiền bạc còn là cái lẽ tâm linh, mình mang đến điều may điều lành người ta mới mời" (trích Công an nhân dân). Cũng như nhiều nghệ sĩ khác, anh hay gọi mình là con tằm, nhả tơ nghệ thuật đến khi nào không được nữa thì thôi.

Cả đời Xuân Hinh dành cho nghệ thuật hài, chẳng ai phải nghi ngờ về điều này. Nhưng cũng có lúc anh cũng phải bị dây vào bòng bong thị phi mà nghĩ cho cùng thì cũng bởi vì khán giả yêu thích anh quá. Họ cứ nhìn Xuân Hinh và Thanh Thanh Hiền đẹp đôi trên sân khấu trong những tiết mục quá xuất sắc rồi nghĩ rằng hẳn đây là một đôi ngoài đời thật. Để rồi đến nỗi không chỉ khi có ai đó gọi đến nhà Xuân Hinh chỉ “gặp cô Thanh Thanh Hiền, vợ Xuân Hinh”, mà thậm chi khi Thanh Thanh Hiền gặp rắc rối với cuộc sống hôn nhân thì nghiễm nhiên người ta sẽ đi hỏi ông Xuân Hinh liệu ông vua hề đất Bắc có liên quan gì đến sự kiện ấy không. Khi được hỏi anh cũng chỉ cười cho qua rằng: “Tuổi này mà còn phiêu diêu thì hâm quá, ai chịu được. Nhìn thấy người hâm đã mệt, sống với người hâm có mà chết sớm. Nghệ sĩ thì nghệ sĩ, không được mơ màng trong đời thực. Lên sân khấu phiêu diêu xong rồi về đời thường phải tỉnh như sáo sậu luôn”.

Liên quan đến việc này, Xuân Hinh đã bị Thanh Thanh Hiền tố tội “vô tư” vì đi nói đùa với báo giới, để họ có cơ hội xé toạc, làm to ra. Trong khi nghệ sĩ nào cũng kín miệng như bưng về chuyện riêng trước cánh săn tin, chực chờ cơ hội để làm ầm ĩ thì Xuân Hinh lại vẫn cứ giữ nét tếu táo, đùa bỡn của một cây hề để đến nỗi xảy ra những chuyện hiểu lầm. Nhưng đấy mới thật sự là một Xuân Hinh với tiếng cười vô tư, giải trí nhưng cũng thật sâu sắc, khó quên.

Gia Hoàng - Thành Mỹ