Những sai phạm liên quan dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt ở Quảng Ngãi

Kết luận thanh tra nêu rõ: “Bãi chôn lấp Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ” được quy hoạch tại đúng vị trí Bãi chôn lấp chất thải rắn thôn La Vân, xã Phổ Thạnh đã hình thành từ năm 2007-2008. Tại thời điểm này đã có khu dân cư nằm trong phạm vi khoảng cách 1.000 mét tính từ Bãi chôn lấp nhưng quá trình khảo sát, lập và trình phê duyệt quy hoạch, đơn vị tư vấn và Sở Xây dựng không đề cập đến yếu tố này dẫn đến Bãi chôn lấp (cũ) và Bãi chôn lấp được quy hoạch (cùng một vị trí) đều vi phạm khoảng cách an toàn về môi trường từ bãi chôn lấp đến khu dân cư (1.000 mét) theo quy chuẩn QCXDVN 01:2008/BXD Quy chuẩn xây dựng Việt Nam về Quy hoạch xây dựng.

Quá trình tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư, Sở Xây dựng thẩm định chưa sát quy hoạch. Nhà đầu tư biết nhưng vẫn quyết định đầu tư tại vị trí này. UBND huyện Đức Phổ, Sở Kế hoạch và Đầu tư không báo cáo cụ thể, rõ ràng cho Chủ tịch UBND tỉnh trước khi Chủ tịch UBND tỉnh quyết định dẫn đến nhà máy được đầu tư chưa đúng quy hoạch.

Về việc chấp hành pháp luật về đầu tư, Sở Kế hoạch và Đầu tư không lấy ý kiến lại các sở, ngành liên quan về những nội dung thay đổi chủ yếu của hồ sơ xin chủ trương đầu tư trước khi tham mưu UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư. Dự án không được Sở Xây dựng thẩm định thiết kế cơ sở và thiết kế bản vẽ thi công (phần xây dựng) là vi phạm quy định tại điểm b, khoản 3, Điều 10, điểm b, khoản 1, Điều 26 và điểm a, khoản 3, Điều 76, Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng. Công ty MD không thực hiện việc khảo sát xây dựng là không đúng theo khoản 3, Điều 2, Thông tư số 26/2016/TT-BXD ngày 26/10/2016 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng…

Đến nay, vị trí đất liên quan đến Dự án chưa hoàn thành thủ tục bổ sung vào trong quy hoạch đất dành cho lĩnh vực xã hội hóa được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 99/QĐ-UBND ngày 26/1/2015.

Về việc chấp hành pháp luật môi trường, Công ty MD đã lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường (gọi tắt là ĐTM), được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 2243/QĐ-UBND ngày 15/11/2016. Tuy nhiên, nội dung ĐTM và thực tế triển khai thực hiện lại có những hạn chế, vi phạm.

Về công khai, dân chủ của Dự án, UBND xã Phổ Thạnh không lấy ý kiến tham gia của người dân trước khi trình UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư theo quy định tại Điều 20 Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. UBND xã Phổ Thạnh có thực hiện việc niêm yết công khai thông báo thu hồi đất; tuy nhiên, không công khai quyết định chủ trương đầu tư, tiến độ, kết quả của Dự án, ĐTM đã được phê duyệt là thực hiện không đúng quy định về công khai, dân chủ. Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Phổ Thạnh không thành lập Ban giám sát cộng đồng đối với Dự án để giám sát và đánh giá đầu tư là không đúng quy định tại khoản 2, Điều 50 và Điều 51 Nghị định số 84/2015/NĐ-CP ngày 30/9/2015 của Chính phủ.

Về các nội dung người dân địa phương phản ánh, kiến nghị, 3/5 nội dung người dân phản ánh là đúng gồm: Vị trí đặt nhà máy vi phạm khoảng cách an toàn đến khu dân cư; cụ thể, theo kết quả khảo sát, đo đạc thực tế do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì thực hiện vào ngày 21 và 22/8/2018, trong phạm vi bán kính 500 mét tính từ chân tường rào nhà máy về các khu dân cư có 66/75 nhà dân được xây dựng trước năm 2015; khoảng cách từ tường rào nhà máy đến nhà dân gần nhất khoảng 320 mét (nhà bà Trần Thị Tám). Quá trình thực hiện Dự án không tham vấn cộng đồng dân cư chịu tác động trực tiếp bởi Dự án như đã nêu trên. Theo quy hoạch, Bãi chôn lấp chỉ xử lý rác sinh hoạt của 3 xã Phổ Thạnh, Phổ Châu, Phổ Khánh, huyện Đức Phổ nhưng thực tế lại xử lý rác thải của cả huyện Đức Phổ kể từ ngày 25/12/2011.

Nội dung người dân phản ánh nhà máy có tiếp nhận, xử lý rác thải đưa về từ thành phố Quảng Ngãi và huyện Tư Nghĩa chở vào là không đúng. 

Nội dung “Nhà máy hoạt động có gây ô nhiễm môi trường (mùi hôi, khí thải, nước rỉ rác thấm vào mạch nước ngầm)” là có hiện tượng, nhưng chưa đủ cơ sở để kết luận vì từ ngày 29/7/2018 đến nay nhà máy ngừng hoạt động nên không có cơ sở để quan trắc độc lập, khách quan nhằm đánh giá mức độ ô nhiễm về mùi hôi, khí thải.

Kết luận đã đề cập các biện pháp xử lý thời gian tới như: Khẩn trương thực hiện bổ sung Quy hoạch Khu liên hợp xử lý chất thải rắn tại huyện Đức Phổ (quy mô dự án cần tính toán xử lý chất thải cho huyện Đức Phổ và các huyện lân cận); huy động nguồn lực xã hội thực hiện Dự án Khu liên hợp xử lý chất thải rắn tại huyện Đức Phổ theo công nghệ hiện đại, đáp ứng đầy đủ các quy chuẩn theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Ngân sách Nhà nước sẽ hỗ trợ đầu tư hạ tầng, giao thông kết nối đến hàng rào vùng nhà máy và các vấn đề liên quan phù hợp với quy định của Nhà nước.

Cơ quan chức năng tích cực hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để dự án sớm thực hiện, đưa vào vận hành. 

Trong khi chờ có Khu liên hợp xử lý chất thải rắn, UBND tỉnh đề nghị người dân xã Phổ Thạnh đồng thuận cho nhà máy được hoạt động nhằm xử lý dứt điểm rác tồn đọng đang ô nhiễm 22.500m3 và lượng rác phát sinh hằng ngày của 3 xã Phổ Khánh, Phổ Thạnh, Phổ Châu. Việc làm này có lợi hơn cho các bên liên quan so với để bãi rác đang ô nhiễm tồn tại. Thời gian hoạt động chỉ khoảng từ 2-3 năm.

UBND tỉnh sẽ chỉ đạo kiểm điểm xử lý trách nhiệm của các cán bộ, công chức liên quan đến khuyết điểm, sai phạm đã nêu trong Kết luận này. Nhất là đối với khuyết điểm đã xác nhận, báo cáo không đúng khoảng cách an toàn về môi trường.

Được sự đồng thuận của nhân dân, sau thanh tra, UBND tỉnh sẽ yêu cầu nhà đầu tư thực hiện khắc phục tất cả các khuyết điểm, vi phạm đã kết luận (trừ tiêu chí về khoảng cách).

Bên cạnh đó, UBND tỉnh giao UBND huyện Đức Phổ chỉ đạo lập hồ sơ xử lý nghiêm các trường hợp cá nhân, tổ chức vi phạm pháp luật về quản lý sử dụng đất trên địa bàn xã Phổ Thạnh và khu vực xung quanh nhà máy như đã nêu trên, công khai kết quả cho nhân dân.

Sau khi nghe báo cáo Kết luận thanh tra, đông đảo người dân xã Phổ Thạnh đều đồng tình với kết luận, tuy nhiên không đồng ý với đề nghị của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc tiếp tục để nhà máy hoạt động nhằm xử lý dứt điểm rác tồn đọng đang ô nhiễm 22.500m và lượng rác phát sinh hằng ngày của 3 xã Phổ Khánh, Phổ Thạnh, Phổ Châu mà tiếp tục yêu cầu di dời nhà máy đến một địa điểm khác. Người dân đề nghị chính quyền tỉnh Quảng Ngãi có biện pháp xử lý nghiêm đối với cá nhân liên quan trực tiếp dẫn đến những sai phạm được nêu trong kết luận và các cá nhân này phải chịu trách nhiệm trước người dân.

Như TTXVN đã đưa tin, từ ngày 29/7/2018, hàng trăm người dân xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ dùng chướng ngại vật ngăn cản không cho xe chở rác vào Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt huyện Đức Phổ khiến hoạt động thu gom rác trên địa bàn huyện Đức Phổ bị ngưng trệ hoàn toàn. Dù đã có nhiều cuộc đối thoại, gặp gỡ giữa lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh cũng như huyện Đức phổ với người dân xã Phổ Thạnh, tuy nhiên giữa chính quyền và nhân dân chưa đưa ra được hướng giải quyết phù hợp.

Ngày 7/9/2018, Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi đã công bố Quyết định số 1517/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh (ký ngày 5/9/2018) về việc thanh tra đối với Dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt huyện Đức Phổ.