Những sai lầm cơ bản cha mẹ thường xuyên mắc phải trong việc nuôi dạy con

Những chi tiết mà người lớn vô tâm cho là nhỏ bé không đáng kể lại có thể gây ảnh hưởng to lớn tới cuộc sống của trẻ sau này.

Sinh ra một đứa trẻ, bạn không chỉ hưởng thụ niềm vui làm làm cha mẹ mà còn gánh lên trách nhiệm nuôi dạy con thành người hữu ích với xã hội. Do vậy, hãy để tâm vào việc tiếp xúc với con, uốn nắn cũng như tự làm gương tốt cho con trẻ noi theo.

Dưới đây là những sai lầm mà các bậc phụ huynh thường phạm phải trong việc nuôi dạy con cái:

Không để tâm đến việc trò chuyện với con

Trẻ nhỏ cần giao tiếp liên tục với người lớn. Tuy nhiên, do bận rộn, nhiều phụ huynh thường làm việc trong khi trẻ tự chơi, không dành thời gian nói chuyện với trẻ. Nếu điều này dần trở thành thói quen, trẻ sẽ sống trong thế giới riêng của mình. Bạn không thể lấy lại thời gian đã trôi qua, nhưng từ bây giờ hãy học cách trân trọng từng phút giây bên trẻ nhỏ.

Quá nghiêm khắc

Nhiều người quan niệm rằng đặt kỳ vọng vào trẻ càng cao càng tốt. Tuy nhiên, khi bạn quá khắt khe và thường mắng nhiếc trẻ vì những lỗi nhỏ, kết quả có thể trái ngược với những gì bạn mong muốn. Trẻ sẽ dần xa cách bố mẹ, gặp nhiều vấn đề về hành vi và sự phát triển.

Chẳng hạn, việc bị phạt nặng vì điểm thấp chỉ khiến trẻ ngày càng chán học. Hình phạt và phần thưởng chỉ nên đặt ra cho những thứ thực sự quan trọng.

Hãy lấy 1 ví dụ, bé làm đổ chai sữa lên bàn ăn và thông thường cha mẹ sẽ ngay lập tức nổi cơn thịnh nộ, la mắng trẻ.

Đây là một phản ứng thái quá của cha mẹ đối với hành động của con. Thực ra khi trẻ thấy cha mẹ tức giận và la mắng như vậy sẽ càng cảm thấy có lỗi, sợ hãi và kết quả là trẻ sẽ òa khóc, điều này lại càng khiến người lớn căng thẳng hơn và rất dễ xảy ra xung đột.

Thay vào đó, cha mẹ hãy bình tĩnh và rủ con cùng dọn dẹp đống lộn xộn: “Mẹ con mình cùng dọn bàn ăn cho sạch nhé”. Và tất nhiên bé cũng sẽ có phản ứng tích cực với lời đề nghị không thể tốt hơn của mẹ thay vì bật khóc, sợ sệt.

Không đặt ra kỷ luật cho con

Khi thấy con mình bày trò phá bĩnh hay bắt nạt trẻ khác mà bạn không hành động ngăn lại, trẻ sẽ dễ sinh tính hung hăng, khó bảo sau này. Chuyện thiếu kỷ luật trong dạy dỗ con cái thường bắt nguồn từ việc không muốn nhìn nhận đúng vào bản chất vấn đề. Các bậc cha mẹ thường không biết làm như thế nào để xây dựng nguyên tắc với con, do vậy họ chọn cách im lặng và không làm gì cả.

Việc nuôi dạy con theo cách này có thể dẫn tới những vấn đề nghiêm trọng như phạm pháp. Trẻ con cần được dạy về ranh giới giữa cái được và không cũng như cách tương tác, giao tiếp với người khác. Nếu chúng không được định hướng ngay từ bé, ranh giới giữa đúng, sai sẽ trở nên nhạt nhòa.

Đa phần các bậc cha mẹ không mấy khi để ý đến chuyện này, bởi họ cảm thấy mệt mỏi và luôn lười biếng sau những giờ làm việc căng thẳng, cha mẹ không muốn làm gì để cho con cái tự do. Hãy đặt ra kỷ luật cho con cái ngay từ khi chúng còn nhỏ, từ giờ giấc sinh hoạt cho đến việc học tập. Việc này sẽ tạo thành thói quen cho trẻ và cách làm việc theo giờ như vậy sẽ có những hiệu quả rất lớn. 

So sánh con với con nhà người ta

Khi con mắc lỗi hay chưa đạt điều cha mẹ mong muốn, là con nhà người ta sẽ trở thành hình tượng mẫu để trách móc con: Con phải như thế này, con thấy bạn A không?; Tại sao con lại không được như thế?... và cứ thế tiếp diễn hằng ngày, từng sự việc, từng niềm mong ước hay từng sai lầm gì của con.

Mục đích của việc so sánh là giúp phụ huynh giải tỏa nỗi thèm khát mong muốn như con nhà người ta, đồng thời để cho con nhìn hình tượng mà tự rút kinh nghiệm và học hỏi. Tuy nhiên, điều này không giúp khích lệ con mà mang lại tác dụng ngược, con sẽ chỉ thêm mặc cảm, tự ti hoặc con hình thành tính cách ganh ghét, đố kỵ với các bạn khác.

Tâng bốc thái quá

Bạn đã bao giờ nói những câu như: "Con là người đặc biệt và duy nhất trên thế giới này" để xây dựng sự tự tin và lòng tự trọng của trẻ? Mục đích của bạn rất đúng đắn, nhưng nghiên cứu của các nhà khoa học ở Đại học Tiểu bang Ohio (Mỹ) đã cảnh báo về hậu quả bất ngờ của những câu nói tương tự.

Brad Bushman, đồng tác giả của nghiên cứu cho rằng việc khích lệ trẻ là rất quan trọng. Tuy nhiên, nếu nhấn mạnh thường xuyên và tâng bốc thái quá, bạn có thể khiến trẻ trở nên kiêu căng và cho bản thân là quan trọng nhất. Do vậy, phụ huynh cần chú ý tìm điểm cân bằng.

Kỳ vọng quá cao

Không phụ huynh nào muốn trẻ trở thành kẻ thất bại. Tuy nhiên, một số người lại đặt ra kỳ vọng quá cao. Những điều tiếc nuối bản thân họ chưa làm được, họ trông mong con mình có thể hoàn thành.

Những kỳ vọng sẽ thúc đẩy trẻ thể hiện tốt hơn, nhưng nếu mục tiêu không thực tế, trẻ có thể mắc các chứng rối loạn như mất ngủ, giận dữ, mệt mỏi hoặc lo lắng.

Ryan Hong, nhà khoa học của Đại học Quốc gia Singapore giải thích: "Trẻ em trở nên sợ mắc lỗi khi bố mẹ mong chúng làm mọi thứ một cách hoàn hảo. Hãy dành chút thời gian và suy nghĩ xem liệu bạn có đốc thúc con nhiều hơn mức cần thiết hay không".

Không coi trọng ý kiến của trẻ

"Con còn quá bé để quyết định", "Người lớn hiểu rõ điều đó hơn con",... là những câu mà rất nhiều phụ huynh sử dụng với trẻ. Khi ý kiến thường xuyên bị gạt đi, trẻ sẽ dần cảm thấy bất an và thiếu tự tin vào bản thân.

Do đó, bạn hãy để trẻ lựa chọn và thể hiện ý kiến riêng. Bố mẹ và trẻ có thể cùng thảo luận về từng vấn đề, đây cũng là cơ hội để bạn giải thích kỹ cho con thay vì ra lệnh và cấm cản mà không có lý do.

Ai khuyên gì nghe nấy

Nhiều người thích đưa ra lời khuyên ngay cả khi nó không phù hợp, khiến các bà mẹ trẻ lo lắng và nghe theo. Những "chuyên gia" này thường cung cấp nhiều thông tin về cách ăn mặc, cho con ăn, thậm chí cách dạy dỗ trẻ. Tuy nhiên, bạn mới là người hiểu rõ nhất con cần gì. Việc tiếp thu lời khuyên cần dựa trên phân tích thấu đáo.

Khi ra ngoài, bạn không nên để người lạ chỉ trích con. Hãy để con đi sát mình và thể hiện sự bảo vệ, giúp đứa trẻ cảm thấy yên tâm.

Không có mặt trong các sự kiện quan trọng của con

Buổi tiệc nhảy hay diễn kịch có thể không quan trọng với người lớn, nhưng là tất cả mối bận tâm của trẻ trong một khoảng thời gian nhất định. Trẻ muốn có người thân ở cạnh trong những sự kiện như vậy. Do đó, bạn hãy cố gắng thu xếp thời gian để không bỏ lỡ khoảnh khắc quan trọng của con.

Minh Khôi (T/h)