Những nhóm người dễ bị đột quỵ khi tập thể dục, thể thao

VTC News dẫn lời bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam cho biết, cho biết tình trạng đột quỵ trong lúc tập thể dục, chơi thể thao thường xảy ra ở nhóm người có bệnh lý nền như cao huyết áp, tim mạch, hoặc dị dạng mạch máu não mà không được phát hiện sớm.

Khi vận động mạnh, đặc biệt trong các môn như đá bóng, chạy bộ hay gym cường độ cao, nhịp tim tăng nhanh đột ngột có thể gây tăng huyết áp, dẫn tới thiếu máu lên não, thậm chí đột quỵ.

Đột quỵ não gồm hai dạng chính: nhồi máu não và xuất huyết não. Trong đó, nhồi máu não là tình trạng tắc mạch máu khiến não không được cung cấp đủ oxy, dẫn đến tổn thương não cấp tính. Xuất huyết não xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ, máu tràn vào mô não gây tổn thương nghiêm trọng, nguy cơ tử vong cao.

Khoảng 80% trường hợp đột quỵ trong khi chơi thể thao là người có bệnh lý tim mạch từ trước. Tuy nhiên, một số trường hợp không biết mình mắc bệnh do không khám định kỳ hoặc khám không đúng chuyên khoa.

Không chỉ người lớn tuổi, người trẻ cũng có nguy cơ

Trước đây, đột quỵ chủ yếu xảy ra ở người trên 50 tuổi. Tuy nhiên, gần đây, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng do các yếu tố như dị dạng mạch máu bẩm sinh, lối sống thiếu lành mạnh, hút thuốc, uống rượu, ít vận động, ăn uống thiếu khoa học. Ngoài ra, bệnh lý mạn tính không lây như tăng huyết áp, tiểu đường cũng là nguyên nhân dẫn đến đột quỵ sớm.

Quy tắc FAST hoặc BE-FAST nhận biết sớm đột quỵ

B – Balance (thăng bằng): Người bệnh có thể bị mất thăng bằng hoặc gặp khó khăn trong việc phối hợp vận động. Nếu thấy dấu hiệu này, cần lưu ý ngay.

E – Eyes (mắt): Nếu người bệnh đột ngột gặp vấn đề về thị lực, chẳng hạn như mờ mắt hoặc mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt, đó là dấu hiệu cảnh báo quan trọng.

F – Face (khuôn mặt): Quan sát khuôn mặt của người bệnh xem có bị xệ một bên hoặc lệch khi cười hay không.

A – Arm (tay): Yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên. Nếu một tay yếu hoặc không thể nhấc lên, đó có thể là triệu chứng của đột quỵ.

S – Speech (lời nói): Kiểm tra khả năng nói của người bệnh. Nếu họ nói lắp bắp hoặc không nói được rõ ràng, đó là dấu hiệu cần chú ý.

T – Time (thời gian): Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số trên, cần gọi cấp cứu ngay lập tức. Thời gian xử lý càng nhanh, khả năng hồi phục càng cao.

Thời gian là yếu tố then chốt

Pháp luật TP.HCM dẫn lời ThS.BS Hoàng Tiến Trọng Nghĩa, Chủ nhiệm khoa Nội thần kinh (Bệnh viện Quân y 175) nhận biết sớm và đúng các dấu hiệu của đột quỵ là yếu tố then chốt để cấp cứu đạt hiệu quả cao nhất. Thời gian là yếu tố quan trọng nhất trong điều trị đột quỵ, việc nhận biết sớm có thể cứu sống được mạng người.

Hiện nay, nhiều tổ chức y tế đã khuyến cáo sử dụng quy tắc BE-FAST thay vì FAST trong nhận biết dấu hiệu đột quỵ. Bởi BE-FAST mở rộng phạm vi nhận biết các triệu chứng sớm của đột quỵ, đặc biệt là ở những vùng như thân não hoặc tiểu não. Việc áp dụng BE-FAST trong thể thao sẽ giúp phát hiện đột quỵ sớm hơn, từ đó giảm thiểu thời gian chờ đợi cấp cứu và tăng cơ hội hồi phục cho người bệnh.

"Ngoài ra cần nhanh chóng khởi động các số cấp cứu, đặc biệt là 115. Trong khi chờ xe cấp cứu, cần đặt người bệnh ở vị trí thoải mái nhất, đảm bảo lưu thông đường thở, nới lỏng quần áo, nhận diện xem bệnh nhân có đáp ứng nào không (còn thở hay không).

Nếu không có một đáp ứng nào hoặc bệnh nhân ngưng thở, cần lập tức ép tim ngoài lồng ngực" - bác sĩ Nghĩa hướng dẫn.

Còn theo bác sĩ Nguyễn Xuân Diệu, khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Quân y 175, để phòng ngừa đột quỵ khi đang tập thể thao, người tập nên lắng nghe cơ thể. Cạnh đó, cần tập luyện vừa sức, nghỉ ngơi hợp lý, không cố quá để vượt qua giới hạn của cơ thể. Trong quá trình tập, cần bù nước đầy đủ để duy trì cân bằng điện giải.

Lưu ý tiếp theo là luôn bảo vệ đầu và cổ bằng các thiết bị bảo hộ khi tập các môn có nguy cơ va chạm cao. Việc này giúp tránh các chấn thương nghiêm trọng. Đối với người có tiền sử gia đình về bệnh tim mạch, cần đi khám định kỳ để phát hiện và xử lý sớm các nguy cơ tiềm ẩn.

 Tránh sử dụng chất kích thích hoặc thuốc tăng cường hiệu suất, bởi việc sử dụng steroid hoặc các chất kích thích để nâng cao thành tích thể thao có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.

"Trong quá trình tập luyện, nếu cảm thấy đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc gặp vấn đề về thị lực... cần ngừng tập ngay và tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người xung quanh và lực lượng y tế" - bác sĩ Diệu khuyến cáo.