Nhật Bản dùng ODA để viện trợ quân sự?

Báo Asahi số ra ngày 1/4 cho hay đây là lần đầu tiên chính quyền của Thủ tướng Shinzo Abe rà soát lại một số  thay đổi chính sách. Nếu được thông qua, điều này sẽ đánh dấu một bước ngoặt lớn trong điều lệ hoạt động của ODA.

Một khi việc sử dụng các khoản hỗ trợ ODA cho các mục đích quân sự được thông qua, Nhật Bản sẽ có thể xây dựng hoặc nâng cấp các cảng biển và sân bay có thể được sử dụng cho mục đích quân sự ở Philippines, nước có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc.

Cho đến nay, sứ mệnh cho chương trình ODA chỉ nhằm hỗ trợ và viện trợ cho các dự án dân sự ở các nước đang phát triển.

Chính phủ Nhật cho rằng những thay đổi này là cần thiết để ODA "đóng một vai trò" trong việc thúc đẩy quốc phòng.

Báo Asahi dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Seiji Kihara nói ngày 31/3 trong cuộc họp đầu tiên của nhóm chuyên gia xem xét Điều lệ ODA của Bộ Ngoại giao Nhật Bản: "Để thúc đẩy các giá trị phổ quát như tự do, dân chủ và nhân quyền, ODA sẽ đóng một vai trò trong các lĩnh vực liên quan an ninh".

Điều lệ ODA hiện thời, vốn được nội các phê duyệt năm 1992, quy định "cần tránh sử dụng nguồn vốn ODA cho các mục đích quân sự hoặc làm tăng thêm xung đột quốc tế”. Điều lệ ODA của Nhật cũng không dành cho quân nhân từ các chương trình phát triển nguồn nhân lực.

Trong năm 2012, Bộ Quốc phòng Nhật Bản bắt đầu cung cấp hỗ trợ kỹ thuật phi chiến đấu (không sử dụng nguồn vốn ODA) cho các bộ quốc phòng và quân đội một số nước Đông Nam Á.

Tuy nhiên trong thời gian gần đây, để phản ứng lại trước những nỗ lực của Bắc Kinh cung cấp viện trợ cho các nước đang phát triển, chính phủ Nhật Bản đã tìm cách sử dụng một phần của nguồn vốn ODA để thúc đẩy các sáng kiến an ninh.

Chiến lược An ninh Quốc gia Nhật, được nội các phê duyệt vào tháng 12/2013, quy định "việc sử dụng chiến lược nguồn vốn ODA " của Nhật Bản, trong đó phải thực hiện việc "chủ động và tích cực đóng góp cho hòa bình”.

Theo hãng thông tấn Kyodo, lần đầu tiên Nhật Bản có động thái nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu vũ khí, một động thái nhiều khả năng sẽ gây quan ngại cho Trung Quốc.

Trong nhiều thập kỷ qua, Tokyo tuân thủ “ba nguyên tắc” không xuất khẩu vũ khi cho các nước theo chủ nghĩa cộng sản, các nước bị LHQ cấm vận mua vũ khí và các quốc gia nhiều khả năng dính vào xung đột quốc tế.

Các nguyên tắc này đã được phê chuẩn vào năm 1967, nhưng sau đó Nhật Bản đã tự cấm xuất khẩu vũ khí toàn diện.

Tuy nhiên Thủ tướng Shinzo Abe muốn củng cố an ninh quốc gia và muốn bình thường hóa một số hạn chế mà Nhật Bản tự áp đặt sau Chiến tranh thế giới thứ II.

Xuất khẩu vũ khí sẽ được phép trong một số trường hợp có thể đóng góp cho hòa bình toàn cầu và lợi ích an ninh của Nhật Bản.