Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Hàn thực 3/3 âm lịch

Tết Hàn thực 3/3 hàng năm là dịp mà các gia đình quây quần bên nhau, bận rộn chuẩn bị những đĩa bánh trôi, bánh chay, những món ăn nguội để cúng ông bà, tổ tiên.

Nguồn gốc Tết Hàn Thực 3/3

Tương truyền rằng, nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Hàn thực bắt nguồn từ một điển tích của Trung Quốc và vẫn được lưu truyền cho tới ngày nay.

Đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở. Bấy giờ, có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo phò vua đã giúp đỡ nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng.

Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng mười chín năm trời, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài. Về sau, Tấn Văn Công dành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công khi tòng vong, nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm, ông cho rằng những việc đó đâu có gì đáng nói.

Vì thế, ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng vì là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng, Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng (muốn thúc ép Tử Thôi quay về). Không ngờ Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.

Vua đau lòng, thương xót nên đã lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ nguội nấu sẵn tưởng niệm Giới Tử Thôi.

Cũng từ đó, ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm được coi là ngày Tết Hàn thực, nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất. Vào dịp lễ này, thay vì nổi lửa nấu những món ăn nóng hổi thì nhà nhà lại kiêng đốt lửa, hoặc chỉ nấu những món ăn nguội để tỏ lòng thành kính nhất.

Ý nghĩa ngày Tết Hàn Thực 3/3

Chắc hẳn nhiều người đều biết đến những câu thơ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương:

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn;
Bảy nổi ba chìm với nước non"

Những câu thơ này khiến ta liên tưởng đến chiếc bánh trôi, thế nhưng không phải ai cũng hiểu rõ được ý nghĩa của ngày Tết Hàn Thực 3/3, và vì sao hàng năm cứ đến dịp này nhà nhà lại bận rộn làm bánh trôi, bánh chay cúng ông bà, tổ tiên.

Được biết, do giao lưu văn hoá lâu đời với Trung Hoa nên người Việt ảnh hưởng Tết Hàn thực. Nhưng ở Việt Nam, Tết Hàn thực không phải để tưởng nhớ đến Tử Thôi mà mang ý nghĩa dân tộc sâu sắc.

Vào ngày 3/3 Âm lịch, các gia đình làm bánh trôi bánh chay cúng ông bà, tổ tiên và không kiêng đốt lửa. Với người Việt trong dịp này nhiều nơi làm bánh trôi bánh chay cúng thần hoàng.

Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc, tết Hàn thực của người Việt không liên hệ tới Giới Tử Thôi. Trong dịp lễ này, Người Việt không kiêng nhóm lửa mà lựa chọn món bánh trôi để thờ cúng tổ tiên tượng trưng cho những món ăn nguôi - Hàn thực.

Những món ăn ngày này làm ra đều được cúng gia tiên với ý nghĩa con cháu đều hướng về tổ tiên, nguồn cội.

Tổng hợp