Người dân "lách luật", người áp dụng pháp luật cũng "lách luật"

Thời gian vừa qua, chúng ta đã cố gắng khắc phục từng bước để luật ngày càng được cụ thể hơn khi đi vào cuộc sống. Thực tế, khi luật ban hành áp dụng sẽ chịu sự tác động của các văn bản dưới luật, khiến mọi chuyện phức tạp hơn. Có khi, nó được triển khai khác hẳn với nội dung của luật.

Mặt khác, quy trình ban hành các văn bản dưới luật chưa có sự thống nhất với luật. Luật ban hành có văn bản quy định rồi nhưng việc chấp hành không nghiêm. Do đó, chúng ta phải có sự khắc phục từ khâu triển khai luật. Ví dụ như, luật quy định những vấn đề liên quan đến lợi ích, quyền, nghĩa vụ của công dân thì dứt khoát các văn bản dưới luật không được quy định mà phải được điều chỉnh bằng luật. Về nguyên tắc, với những văn bản hướng dẫn, chỉ hướng dẫn những điều mà đạo luật đó yêu cầu hướng dẫn, còn các nội dung khác không yêu cầu thì thôi. Bởi vì, sự ủy quyền của Quốc hội đối với cơ quan Nhà nước là ban hành các văn bản dưới luật có giới hạn về nội dung. Nhưng trong thực tiễn, chúng ta lại không thực hiện như vậy, dẫn đến nhiều quy định không phù hợp với luật. Khi đã không phù hợp thì tất nhiên không đáp ứng được yêu cầu của đạo luật đó, làm cho giá trị của nó bị hạn chế, thậm chí, nó có thể không đúng với tinh thần của luật.

Mâu thuẫn giữa việc ban hành luật và các văn bản dưới luật là vấn đề không mới. Vì sao, chúng ta vẫn chưa có cách khắc phục, thưa ông?

Rõ ràng, trên thực tế có nhiều văn bản có những quy định chưa thực sự phù hợp. Ví dụ, gần đây nổi cộm những tranh cãi gay gắt về tính diện tích nhà ở. Luật Xây dựng quy định nhà chung cư tính theo thông thủy. Nhưng văn bản dưới luật thì hướng dẫn người dân tính theo hai cách, thông thủy hoặc tim tường. Điều đáng nói là sự giải thích theo hai cách cũng không khác nhau là mấy. Như vậy, đặc điểm của hệ thống pháp luật nói chung ở nước ta hiện nay là luật đã quy định nhưng điều chỉnh các hành vi trong đời sống xã hội lại chịu sự tác động trực tiếp của các văn bản dưới luật, Nghị định, Thông tư... Chính cung cách làm việc này làm cho các quy định của luật bị méo mó, vô hiệu trong cuộc sống.