Ngày lễ Thất tịch là ngày gì? Nguồn gốc và ý nghĩa

Ngày Thất Tịch là ngày mùng 7/7 âm lịch hằng năm. Thời gian sự kiện diễn ra gắn liền với ngày tái ngộ nồng thắm của Ngưu Lang và Chức Nữ. Lễ Thất tịch năm 2024 sẽ rơi vào thứ bảy, ngày 10/8 dương lịch. 

Lễ Thất Tịch, hay còn gọi là lễ Khất Xảo, theo các thông tin xuất hiện trong các ghi chép lịch sử và tắc phẩm văn học, người Trung Quốc tin rằng lễ Thất Tịch bắt nguồn từ thời nhà Hán (206 TCN – 220).

Tuy nhiên, cũng có nhiều chứng cứ cho thấy lễ Thất Tịch thậm chí còn tồn tại từ 3.000 - 4000 năm trước, khi con người bắt đầu quan tâm đến thiên văn học, và sự sùng bái các chòm sao được hình thành tự nhiên, không chỉ có mỗi sao Ngưu Lang và sao Chức Nữ.

Nguồn gốc, ý nghĩa ngày lễ Thất tịch

Về nguồn gốc ngày lễ Thất Tịch có rất nhiều dị bản, tuy nhiên chỉ xoay quanh đến chuyện tình vĩnh cửu của hai nhân vật Ngưu Lang và Chức Nữ, một trong Tứ đại truyền thuyết dân gian của Trung Quốc. Tại các nước ở phương Đông, nhiều người truyền tai nhau về sự tích đặc biệt trong ngày lễ Thất Tịch.

Truyện được kể rằng, Ngưu Lang là một chàng trai chăn trâu và có hoàn cảnh không được khá giả, khó khăn nhưng bù lại có tính cách hiền lành và chăm chỉ. 

Những đức tính tốt đẹp này đã lấy được tình cảm của một tiên nữ dệt vải Chức Nữ, là nữ con gái út của Vương Mẫu Nương Nương. Sự chênh lệch về địa vị trở nên mờ nhạt. Hai người họ kết duyên và đã có những năm tháng hạnh phúc cùng nhau.

Với một tình yêu vẹn nguyên và nồng cháy, họ đã xây dựng một gia đình đầm ấm với hai người con, một trai và một gái.

Nhưng khoảng thời gian bình yên ngắn ngủi chốn nhân gian là hạt giống của những ngày tháng giông bão tiếp theo. Theo mệnh lệnh Ngọc Đế, Chức Nữ phải quay trở về thiên đình.

Nguồn gốc, ý nghĩa ngày lễ Thất tịch.

Không can tâm và ngồi im chấp nhận số phận bi đát, Ngưu Lang đuổi theo và bị chặn lại bởi con sông Thiên Hà - Bức tường ngăn cách giữa người phàm và thần tiên. Ngưu Lang quyết định ngồi bên sông và nhất quyết không chịu rời đi.

Sau sự kiện đó, bên bờ sông Thiên Hà xuất hiện một chòm sao. Mọi người truyền tai nhau đó là hình ảnh của chàng Ngưu Lang vẫn đang ngày đêm ngóng chờ sự trở lại của nàng Chức Nữ và đặt tên chòm sao đó là Ngưu Lang.  Vì quá cảm động trước cuộc tình phàm - tiên này, Vương Mẫu đã chấp thuận để họ gặp nhau vào mùng 7/7 âm lịch hàng năm.

Với nguồn gốc câu chuyện về tình yêu cảm động, ngày mùng 7/7 âm lịch dần trở thành ngày lễ tình nhân của phương Đông.

Ngày Thất Tịch ở các nước trên thế giới

Ngày lễ Thất tịch tại Nhật Bản được gọi là lễ Tanabata. Vào ngày này, người Nhật sẽ viết mong ước của mình vào những mảnh giấy đầy màu sắc Tanzaku rồi treo lên cành trúc trước cửa nhà để cầu mong may mắn, vụ mùa bội thu và sự thịnh vượng. Các bạn trẻ cũng tới các đền thờ trong ngày lễ Tanabata để cầu nguyện, mong tìm được ý trung nhân.

Tại Hàn Quốc, lễ Thất tịch còn được gọi là lễ Chilseok. Trong lễ hội Chilseok, người Hàn Quốc sẽ tắm với mong muốn đem lại một sức khỏe tốt. Ngoài ra, họ còn ăn mì và bánh nướng. Chilseok được biết đến như là lễ hội để thưởng thức đồ ăn làm từ lúa mì bởi sau ngày lễ Chilseok, những cơn gió lạnh sẽ làm hỏng hương vị của lúa mì.

Tại Trung Quốc, đây là một ngày lễ truyền thống để tưởng nhớ, ca tụng Chức Nữ và tình yêu của cô ấy. Trong truyền thuyết, tại đất nước này, Chức Nữ là người đầu tiên phát hiện ra tơ tằm.

Người dân nơi đây cho rằng đây là một ngày để thể hiện sự tôn trọng và cảm kích trước thiên nhiên và những người phụ nữ giỏi giang.

Đối với phái đẹp, họ sẽ lên chùa để cầu duyên cũng như là mong ước rằng họ sẽ có được đôi tay mềm mại, khéo léo như Chức Nữ và mong cầu sẽ gặp được một người yêu thương, hy sinh vì mình hết lòng.

Các cô gái trẻ sẽ thi nhau làm ra những vật dụng thủ công, mỹ nghệ thể hiện được sự khéo léo, tinh tế của họ và mong sao cho có thể lấy được một người tận tâm, tận tình với mình như Ngưu Lang.

Trong ngày này, người ta không tặng nhau chocolate, mà thường chọn ăn xảo quả. Xảo quả là một trong những món ăn đặc sắc và tiêu biểu nhất trong ngày lễ đặc biệt này. Sự kết tinh giữa các nguyên liệu thủ công như: dầu, bột mì, đường và mật ong, mè cùng với đôi tay của các nghệ nhân tạo hình đã cho ra một món ăn đặc trưng cho ngày Thất Tịch.

Xảo quả thường được trưng bày cùng với các loại quả khác trên mâm cúng để bày tỏ lòng biết ơn trong ngày lễ này.

Ăn chè đậu đỏ vào ngày Thất tịch cũng là một cách để cầu nhân duyên may mắn.

Ở Việt Nam, ngày lễ Thất tịch còn được gọi là ngày “ông Ngâu bà Ngâu”. Các đôi lứa yêu nhau thường đến chùa, làm lễ và cầu mong cho tình duyên bền vững, son sắt.

Ngoài ra, người ta còn truyền tai nhau, ăn chè đậu đỏ vào ngày Thất tịch cũng là một cách để cầu nhân duyên may mắn. Không có bằng chứng hay lý luận nào xác minh rằng “ăn đậu đỏ thoát ế”. Nhưng với sự hưởng ứng nhiệt tình và hành động đổ xô đi mua đậu đỏ vào ngày lễ đặc biệt này của giới trẻ ngụ ý làm cho ngày Thất Tịch trở nên đặc biệt và nhiều màu sắc.

Vào ngày này trời thường mưa, người ta gọi là mưa ngâu, mưa là nước mắt của Ngưu Lang và Chức Nữ khi gặp nhau. Dân gian có câu: "Đồn rằng tháng 7 mưa ngâu, con trời lấy chú chăn trâu cũng phiền".

Nếu trời không mưa, các đôi thường cùng nhau ngắm sao Ngưu Lang - Chức Nữ và thề hẹn. Đêm Thất tịch, chòm sao Chức Nữ sẽ sáng vô cùng. Người ta tin rằng hai người yêu nhau nếu cùng ngắm sao Ngưu Lang - Chức Nữ trong đêm mùng 7/7 thì sẽ mãi mãi bên nhau.