Mỹ lục lại ký ức cựu binh chiến tranh Việt Nam

Robert Szponder, 17 tuổ?, là một anh chàng đẹp tra? có đô? mắt màu xanh dương. Darlene Bernard vừa bước sang tuổ? 15, cô học năm thứ nhất trung học. Họ ngồ? tán chuyện trong căn nhà nhìn ra b?ển ở M?am?.

Szponder sẽ chết trong ch?ến tranh ở V?ệt Nam và? năm sau đó. 

Nhưng lúc này, anh và bạn gá? mả? mê cườ? đùa vô tư và thắm th?ết. Họ đã có những buổ? ch?ều cùng nhau trên bã? b?ển tưởng chừng như kéo dà? vô tận, họ nắm tay nhau, họ cùng nhau nó? về tương la? của ha? đứa, cho đến kh? mà Szponder lên đường nhập ngũ vào mùa hè năm 1968, cách xa bạn gá? hàng nghìn dặm.

Ha? năm sau, th? thể của Szponder được đưa trả về vùng phía nam Flor?da. Anh chết bở? một phát bắn trúng t?m tạ? ch?ến trường Bình Định năm 1970. Robert Allan Szponder kh? đó mớ? chỉ 21 tuổ?. Bạn gá? của Szponder g?ữ kín những tấm hình của họ mã? tớ? 40 năm sau.

Một dự án xây dựng trung tâm về g?áo dục ch?ến tranh V?ệt Nam, nơ? hơn 58.000 lính Mỹ th?ệt mạng trong cuộc can th?ệp quân sự, đang kêu gọ? dân chúng cung cấp các tà? l?ệu về những ngườ? đã th?ệt mạng hoặc mất tích. Bernard, nay có cơ hộ? ch?a sẻ những kỷ n?ệm về bạn tra? xưa, đã lục tìm nơ? bà cất g?ấu những kỷ n?ệm r?êng. Những bức ảnh và câu chuyện về mố? tình say đắm của họ là đóng góp nhỏ bé cho ch?ến dịch tìm k?ếm thông t?n ở tầm quốc g?a, nhằm hàn gắn những lỗ hổng còn lạ? của ch?ến tranh.

Trên bức tường tưởng n?ệm ch?ến tranh ở V?ệt Nam, The Wall, tên của những ngườ? đã chết được khắc lên đá. G?ờ đây, cùng vớ? những bức ảnh, những ch? t?ết nhỏ nhất từ trong ký ức được khơ? lạ?, để cho mỗ? cá? tên được nhớ đến đầy đủ hơn.

Bernard, g?ờ là một phụ nữ 62 tuổ?, nó?: "Bobby là tình yêu của cuộc đờ? tô?. Tô? muốn tất cả mọ? ngườ? b?ết rằng, Bobby là một ngườ? tốt. Ông ấy có tính cách cũng như kh?ếu hà? hước tuyệt vờ?".

Trong hơn 58.000 cá? tên trên bức tường tưởng n?ệm, còn hơn 26.000 tên chưa có ảnh hay những câu chuyện đ? kèm để mọ? ngườ? có hình dung rõ hơn về ngườ? lính đó. Vì thế dự án nó? trên đang kêu gọ? thu thập các hình ảnh, câu chuyện, từng ch? t?ết xoay quanh những ngườ? đã chết hoặc mất tích trong ch?ến tranh, xây dựng nên một phần mớ? có tính tương tác hơn khu tưởng n?ệm, dự k?ến mở cửa năm 2014.

"Những bức hình là rất quan trọng đố? vớ? trung tâm và cho khách tham quan. Chúng đưa một con ngườ? trở lạ? cuộc sống thực, đưa đến trước mắt chúng ta những gương mặt", Jan C.Scuggs, chủ tịch quỹ tưởng n?ệm các cựu ch?ến b?nh V?ệt Nam cho b?ết.

"Chỉ r?êng những cá? tên thô? đã có một sức mạnh khủng kh?ếp rồ?, nhưng kh? bạn nhìn nó cùng vớ? một hình ảnh, có một đ?ều gì đó khác b?ệt sẽ làm bạn cảm thấy vô cùng xúc động. Có lẽ đâu đó một chút cảm g?ác ớn lạnh nếu đơn g?ản chỉ là một cá? tên và phần ảnh thì bị bỏ trống".

The Wall, khánh thành năm 1982, thu hút khoảng 4,5 tr?ệu khách tham quan mỗ? năm. Họ đến đây để tìm k?ếm những cá? tên thân thuộc của ngườ? thân, và cũng để đánh g?á đúng mức độ của sự mất mát lớn đến thế nào.

Đà? tưởng n?ệm được trả? dà? trên ha? bức tường, mỗ? bức lạ? chứa 72 bảng gh? r?êng b?ệt. Tên của Szponder được gh? lạ? trên đó. Hơn một nửa trong số 58.282 cá? tên trên tường có một bức ảnh đ? kèm hay hồ sơ lý lịch, vớ? hy vọng rằng rồ? tất cả những ngườ? đã phục vụ trong quân độ? Mỹ cuố? cùng cũng sẽ được nhớ đến, và sẽ không có câu chuyện nào phả? rơ? vào quên lãng. Tuy nh?ên, ch?ến tranh thì đã kết thúc hơn 38 năm về trước và những ký ức thì đang mờ nhạt dần.

"Đ?ều cấp bách h?ện g?ờ là chúng ta cần phả? tìm được những bức ảnh đó trước kh? quá muộn", Scruggs, một quân nhân từng bị thương, từng được trao tặng huân chương cựu ch?ến b?nh V?ệt Nam, ngườ? đã đ? đầu trong những nỗ lực thu thập thôn t?n cho bảo tàng, nó?.

"Chỉ cần mỗ? ngày chúng ta nhận được một bức ảnh… Bây g?ờ rất nh?ều trong số đó được gử? đến từ những ngườ? anh chị em ruột, trong kh? cha mẹ thì đã ở độ tuổ? 80-90. Đô? lúc chúng tô? nhận được những bức ảnh hết sức chân thực từ V?ệt Nam, nơ? mà những ngườ? bạn thân th?ết đã chụp được và đem nó trở lạ? kh? họ quay về".

Năm 2003, tổng thống Mỹ George W.Bush đã ký đạo luật cho phép  xây dựng một cơ sở g?áo dục dướ? lòng đất gần The Wall như một cách g?úp các thế hệ tương la? h?ểu và đánh g?á đúng những d? sản để lạ?.

Một trung tâm như vậy, ước tính mức g?á vào khoảng 95 tr?ệu USD, sẽ cung cấp những hình ảnh, h?ện vật và câu chuyện về những ngườ? đã bị quên lãng.

Jameson Barton từ M?am?, 23 tuổ?, th?ệt mạng trong một ta? nạn trực thăng quân sự vào ngày 18/10/1971. Dì của anh ấy, bà Wanda đã gử? tớ? cho trang web của dự án những bức hình của anh kh? còn nhỏ và cả những bức kh? đã trưởng thành, lúc anh đang đứng cạnh một ch?ếc máy bay.

Một ngườ? bạn của Barton, Dav?d Henson, thì v?ết: "Tô? từng là ngườ? hướng dẫn nhảy dù của Jam?e, chúng tô? đã có rất nh?ều những kỷ n?ệm vu? cùng nhau ở Đạ? học Flor?da và những khu nhảy khác ở Flor?da. Kh? tàu cập bến V?ệt Nam, anh ấy chợt dừng lạ? và muốn thực h?ện một cú nhảy cùng tô?....tô? chắc rằng đó là lần cuố? cùng anh ấy thỏa sức bay lượn trên bầu trờ?. Chúng tô? đã có một khoảng thờ? g?an tuyệt vờ? cùng nhau".

Năm 1966, John T.Weaver và R?chard Alfred Wardrobe, thuộc Fort Lauderdale, trở thành bạn thân, họ cùng học tạ? Học v?ện quân sự M?am? vớ? nhau. Chỉ 3 tháng sau s?nh nhật thứ 18 của mình (tháng 6/1967), Wardrobe, một lính thủy đánh bộ, đã th?ệt mạng ở Quảng Trị.

"Anh ấy là ngườ? thông m?nh, chu đáo nhưng nóng vộ?. Chúng tô? đã hỗ trợ, g?úp đỡ nhau rất nh?ều. Sau kh? hoàn thành năm thứ 2, tô? chuyển sang theo học một trường khác... Lần cuố? tô? nhìn thấy anh ấy là lúc chúng tô? ôm tạm b?ệt vào tháng 6 năm 1966", Weaver v?ết trong một cuốn hồ? ký năm 2004. "G?ờ đây, đã 37 năm trô? qua, tô? vẫn nghĩ về anh ấy, vẫn nhớ khuôn mặt, vẫn cảm nhận được sự nóng vộ?, và vẫn nhớ anh ấy". Bức ảnh của Wardrobe mặc bộ đồng phục đã được gử? dự án bảo tàng từ một nhóm g?a đình và những ngườ? bạn g?ấu tên.

Tuy nh?ên, vớ? những cá? tên khác, không có một bức ảnh nào cho họ, không có chút hồ? ức cá nhân nào, thậm chí là những thông t?n cơ bản nhất. Bên cạnh tên của họ vẫn còn khoảng trống.

Hoàng L?nh/VNE