Mở tờ khai xuất khẩu gạo lúc nửa đêm khiến doanh nghiệp “chưng hửng”: Hải quan nói gì?

Cơ quan hải quan cho rằng, hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan hoạt động theo nguyên tắc xử lý tự động.

Liên quan tới việc doanh nghiệp cầu cứu lên Thủ tướng và đặt vấn đề hoài nghi về lợi ích nhóm trong giờ mở tờ khai xuất khẩu gạo lúc nửa đêm của tổng cục Hải quan, cơ quan này đã lên tiếng giải thích.

Theo đó, tổng cục Hải quan cho biết, hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS/VCIS) do Chính phủ Nhật bản viện trợ hoạt động theo nguyên tắc xử lý tự động. Để thực hiện Quyết định của bộ Công Thương, tổng cục Hải quan cần có thời gian để thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan.

Cụ thể, kể từ 24h ngày 11/4, hệ thống đã được thiết lập để hoạt động theo nguyên tắc tự động tiếp nhận, tự động trừ lùi số lượng gạo xuất khẩu trong hạn ngạch được phép xuất.

Tờ khai đăng ký trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước, không có sự can thiệp của công chức hải quan. Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan tự động dừng tiếp nhận thông tin đăng ký tờ khai hải quan nếu số lượng đăng ký chạm mốc hạn ngạch được phép xuất khẩu trong tháng 4 (là 400.000 tấn).

Theo cách vận hành trên, thống kê của tổng cục Hải quan cho thấy, trong thời gian từ 24h ngày 11/4 đến 19h34 ngày 12/4 đã có: 40 doanh nghiệp đăng ký tờ khai xuất khẩu tại 13 chi cục Hải quan. Số lượng gạo đã đăng ký tờ khai xuất khẩu 399.999,73 tấn.          

Dẫn cơ sở pháp lý của bộ Công Thương, Tổng cục Hải quan khẳng định: Bộ trưởng bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1106/QĐ-BCT công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo trong tháng 4 năm 2020, Quyết định có hiệu lực kể từ 0h ngày 11/4/2020.

Tổng cục Hải quan nói: "Quy định về nguyên tắc quản lý hạn ngạch của Quyết định bộ Công Thương nêu rõ thương nhân đăng ký tờ khai hải quan trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước".

Số lượng khai trên tờ khai hải quan đã đăng ký sẽ được trừ lùi vào số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4. Trường hợp tờ khai hải quan không còn giá trị làm thủ tục hoặc số lượng thực xuất ít hơn số lượng đã khai hải quan thì số dư sẽ được cộng trở lại số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4.

Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục hải quan cho tới khi tổng số lượng đăng ký xuất khẩu của các tờ khai chạm mốc 400.000 tấn (tờ khai hải quan có số lượng vượt quá mốc 400.000 tấn sẽ không có giá trị làm thủ tục hải quan).

Trước đó, ông Phạm Thái Bình -Tổng Giám đốc Cty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (Cần Thơ) đã phải có đơn kêu cứu tới Thủ tướng, Văn phòng Chính phủ, Công an. Ông Bình nói rằng, cách mở hệ thống điện tử khai hải quan “lúc nửa đêm” là thiếu minh bạch.

Trình bày cụ thể, ông Bình cho biết: Lúc 10h28 ngày 11/4, Công ty Trung An nhận được quyết định số 1106/QĐ-BCT ngày 10/4 của bộ Công Thương và nhận công văn số 0361/XNK- NS ngày 10/4 của cục Xuất Nhập khẩu (bộ Công Thương) vào lúc 14h46. Đây là những công văn điều hành của bộ Công Thương nhằm thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng truyền đạt tại văn bản 2827 (ngày 10/4) của Văn phòng Chính phủ, về việc cho phép xuất khẩu 400.000 tấn gạo và có hiệu lực từ 0h ngày 11/4.

Theo ông Bình, ông đã yêu cầu nhân viên túc trực để mở tờ khai cho những lô hàng khai dở bị kẹt từ ngày 24/3, nhưng đến 21h ngày 11/4, hệ thống vẫn không mở. Công ty cũng không tìm thấy bất kỳ thông tin công bố hoặc công văn gì có liên quan về việc mở hệ thống phần mềm tiếp nhận tờ khai và thông quan mặt hàng gạo của Hải quan.

Công ty Trung An cũng lên hệ thống phần mềm Hải quan điện tử VNACCS để lấy thông tin tờ khai, thì chỉ nhận được thông báo: “Thực hiện không thành công”. Đến sáng 12/4, Công ty tiếp tục lên hệ thống để thực hiện mở tờ khai thì hệ thống công bố đã đủ chỉ tiêu.

Ông Bình cho biết, qua tìm hiểu, Hải quan mở hệ thống phần mềm tiếp nhận tờ khai từ 0h đến 3 giờ sáng 12/4 là đóng lại, vì đủ hạn ngạch 400.000 tấn.

Việc này theo ông Bình là không minh bạch, khiến doanh nghiệp như bị dội gáo nước lạnh.

Tương tự, ông Nguyễn Chánh Trung, Giám đốc ngành hàng lúa gạo của Tập đoàn Tân Long - T&T Group cho biết, Tân Long - T&T Group có gần 6.900 tấn đã đóng vào container, bị kẹt do lệnh tạm dừng xuất khẩu ngày 24/3, nay chỉ chờ khai báo thực tế để xuất, nhưng giờ lại tiếp tục bị ứ lại.

Ông Nguyễn Trung Kiên - phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) - cho hay rất nhiều doanh nghiệp thành viên của VFA cũng không kịp mở tờ khai hải quan để xuất khẩu gạo sau khi Thủ tướng cho phép xuất trở lại.

"Nhiều doanh nghiệp phản ảnh cách làm của hải quan không hợp lý, nhiều doanh nghiệp không có thông tin hải quan cho mở tờ khai nên không kịp trở tay", ông Kiên nói.

Vũ Đậu (T/h)