Men gan cao nên kiêng ăn uống gì?

Men gan là các enzyme do tế bào gan sản xuất. Men gan tăng cho thấy tế bào đang bị viêm hoặc tổn thương, thường là dấu hiệu của các bệnh lý về gan.

Vnexpress dẫn lời Thạc sĩ, bác sĩ Đoàn Vĩnh Bình, Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bên cạnh các phương pháp điều trị, chế độ dinh dưỡng hợp lý góp phần kiểm soát bệnh gan, ổn định nồng độ men gan. Dưới đây là một số món mà người có men gan cao cần tránh.

Rượu bia làm tăng gánh nặng và khiến gan phải làm việc nhiều hơn để chuyển hóa và loại bỏ cồn, hóa chất độc hại. Quá trình chuyển hóa cồn còn sản sinh ra nhiều acetyldehyde gây tổn thương tế bào, lâu dài dẫn đến xơ gan, ung thư.

Thực phẩm giàu chất béo như mỡ, thịt đỏ, bơ, phô mai, nội tạng động vật, da gia cầm, snack ăn vặt... chứa nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa. Chúng có thể làm tăng LDL-cholesterol, rối loạn mỡ máu, tích tụ mỡ đồng thời kích thích phản ứng viêm, khiến men gan tăng.

Thực phẩm, đồ uống nhiều đường và tinh bột tinh chế như bánh kẹo, nước ngọt, hoa quả sấy khô hoặc trái cây ngọt như sầu riêng, xoài chín, nhãn, vải, mít... làm tăng lượng đường, tích tụ năng lượng dư thừa trong cơ thể. Chúng được chuyển hóa thành mỡ tích tụ trong gan, thúc đẩy viêm gan nhiễm mỡ làm tăng men gan.

Đồ ăn tái, sống có nguy cơ chứa vi khuẩn và ký sinh trùng như toxoplasma, e.coli, listeria, salmonella, vibrio vulnificus, sán dây... Khi xâm nhập vào cơ thể, chúng có thể theo máu hoặc đường tiêu hóa đến gan và đường mật, gây viêm nhiễm kéo dài, làm tăng men gan, rối loạn chức năng cơ quan này.

Thực phẩm chế biến sẵn như lạp xưởng, xúc xích, thịt xông khói, mì ăn liền... có nhiều chất bảo quản, chất tạo màu, tạo mùi vị, hàm lượng đường muối, chất béo xấu thường cao. Các chất này làm tăng gánh nặng chuyển hóa, sinh ra các độc tố gây viêm, tăng tích mỡ.

Thực phẩm có nấm mốc thường có trong các loại ngũ cốc, hạt, trái cây sấy khô, dưa muối chua... sinh ra độc tố aflatoxin không những gây tổn thương gan mà còn làm tăng nguy cơ ung thư. Nấm mốc còn sinh ra các độc tố khác như amatoxin, orellanin... gây hại cho sức khỏe.

Thực phẩm cay nóng nhiều gia vị làm tăng tiết dịch tiêu hóa và kích ứng đường tiêu hóa, tăng áp lực và làm suy giảm chức năng gan.

Đồ nướng ở nhiệt độ cao dễ tạo ra các chất độc hại như amin dị vòng (HCA) và hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) có khả năng gây viêm, tăng men gan.

Bác sĩ Bình khuyến nghị người bệnh nên duy trì vận động đều đặn, kiểm soát cân nặng, ngủ đủ và hạn chế căng thẳng để gan phục hồi tốt hơn. Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần giúp kiểm soát nồng độ men gan. Người thường xuyên bị mệt mỏi, vàng da cần khám sớm để được đánh giá, điều trị kịp thời. Thường xuyên bổ sung các tinh chất thiên nhiên như wasabia và s.marianum hỗ trợ bảo vệ tế bào gan khỏi các tác nhân có hại, ổn định men gan.

3 thói quen giúp gan khỏe mạnh trong mùa lạnh 

Thói quen ăn uống lành mạnh và sống khoa học

Theo Sức khỏe & Đời sống, việc duy trì thói quen sinh hoạt khoa học và xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh cũng là một cách giúp gan khỏe tăng hệ miễn dịch.

Mùa lạnh ăn uống đủ chất là quan trọng, ngoài ra các món ăn mềm nóng như rau củ vào mùa lạnh giúp tăng cường đề kháng, cho thêm tỏi, nghệ vào các món thường ngày có thể cung cấp chất chống viêm cho gan.

Nên chọn ăn thực phẩm đa dạng chất dinh dưỡng như: ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, protein nạc, sữa và chất béo lành mạnh. Các loại thực phẩm như bưởi, việt quất, quả hạch và cá béo được khuyến khích ăn vì có lợi cho gan. Bổ sung thực phẩm chứa nhiều chất xơ như: trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt giúp gan khỏe mạnh.

Cần đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày vì uống đủ nước sẽ loại bỏ độc tố khỏi cơ thể và do đó giúp gan khỏe mạnh. Trong mùa đông, mọi người có xu hướng ít vận động và tránh các hoạt động thể chất, do đó, việc uống nhiều nước, nhất là nước ấm hơn vào mùa đông là đặc biệt quan trọng.

Hạn chế uống loại nước nhiều đường như: các loại nước đóng sẵn, cà phê sữa vì chứa lượng đường cao và có thể khiến cơ thể mất nước nhiều hơn.

Hạn chế thức ăn béo, nhiều đường và mặn vì theo thời gian sẽ ảnh hưởng tới chức năng gan. Đồ ăn nhanh, đồ ăn đóng hộp, đồ chiên rán có thể ảnh hưởng tới sức khỏe gan.

Giữ thói quen tập thể dục thường xuyên

Mùa đông lạnh nhiều người ngại tập thể dục vì vậy để gan khỏe mạnh chúng ta nên vẫn nên giữ thói quen này. Hãy tập thể dục trong nhà hay đi bộ khi thời tiết ấm áp. Bởi tập thể dục thường xuyên không chỉ duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh mà còn tốt cho gan. Mỗi người nên dành 30 phút tập thể dục mỗi ngày, ít nhất 150 phút hoạt động mỗi tuần để cải thiện nồng độ men gan và chức năng gan tổng thể, đồng thời giảm nguy cơ phát triển bệnh gan nhiễm mỡ.

Thói quen khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ là vô cùng quan trọng, trong đó có việc kiểm tra gan định kỳ giúp phát hiện các chỉ số khác nhau liên quan đến chức năng gan và chuyển hóa thông qua các phương pháp xét nghiệm sinh hóa, từ đó phản ánh tình trạng cơ bản của chức năng gan. Trong trường hợp bạn thường xuyên uống nhiều rượu, hoặc có tiền sử gia đình mắc các bệnh về gan, cần đi khám bác sĩ chuyên khoa để chẩn đoán chính xác bệnh. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp người bệnh duy trì sức khỏe, kéo dài tuổi thọ, hiệu quả điều trị cao hơn.

Tóm lại: Để chủ động bảo vệ sức khỏe cũng như gan trong mùa đông lạnh giá nên lưu ý thực hiện một số biện pháp sau:

Giữ ấm cơ thể thật tốt trong thời tiết chuyển lạnh, đặc biệt là các vùng cơ thể nhạy cảm như tai, cổ, ngực, tay chân, vùng bụng,... ; với trẻ em cần ủ ấm cẩn thận trước khi cho ra ngoài trời.

Phòng tránh lây nhiễm chéo nơi công cộng bằng cách thường xuyên đeo khẩu trang và giữ khoảng cách. Tuyệt đối tránh tiếp xúc với những người có dấu hiệu mắc bệnh lây qua đường hô hấp như cúm, thủy đậu, ho gà, sởi, rubella,...ngoài ra tiêm phòng đầy đủ cũng là biện pháp phòng bệnh chủ động.

Rèn luyện thói quen ăn chín, uống sôi. Xây dựng thực đơn ăn uống đầy đủ các nhóm dưỡng chất như tinh bột (cơm, gạo, lúa mì,...), chất đạm (trứng, hạnh nhân, ức gà,...), chất béo lành mạnh (bơ, phô mai, các loại hạt,...), vitamin (khoai lang, cà rốt, ớt chuông, gan động vật,...) và khoáng chất (rau xanh, thịt, trứng,...).

Vệ sinh cá nhân đảm bảo, thường xuyên rửa tay với xà phòng, vệ sinh tai mũi họng bằng nước muối, khi tiếp xúc với người bệnh cần có dụng cụ bảo hộ.