Loài vật là đặc sản một vùng, tròn ủm trơn nhớt nhìn "rợn người", giá đắt đỏ nhưng vẫn được "dân chơi" săn lùng

Ếch òn, một loài động vật lưỡng cư với vẻ ngoài khá "kỳ lạ", đã trở thành một nguyên liệu độc đáo trong nền ẩm thực của đồng bào dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (cũ, nay thuộc Khánh Hòa). Vượt ra ngoài sự hiếu kỳ ban đầu của thực khách, câu chuyện về ếch òn còn mở ra một góc nhìn sâu sắc về văn hóa truyền thống, sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên, đồng thời đặt ra những vấn đề đáng suy ngẫm về việc tiêu thụ và bảo tồn một cách bền vững.

Vị ngon độc đáo từ loài lưỡng cư "kỳ lạ"

Tờ Đời sống & Gia đình dẫn lời chia sẻ của người dân bản địa cho hay, mùa săn ếch òn chỉ diễn ra một lần trong năm, bắt đầu vào khoảng tháng 5, tháng 6 khi những cơn mưa đầu mùa đổ xuống.

Sau mỗi trận mưa lớn làm thấm đẫm lớp đất cát tơi xốp, người ta lại nghe tiếng kêu rền vang đặc trưng của chúng. Đây chính là tín hiệu báo hiệu mùa săn bắt đã đến. Lúc này, những con ếch òn với thân hình tròn vo, bụng phình to và làn da phủ lớp nhớt đặc trưng sẽ rời hang để tìm kiếm thức ăn, giao phối và sinh sản.

Loài lưỡng cư này thường sinh sống trên các đồi cát hoặc dưới chân núi, nơi có địa hình đất cát phù hợp. Thức ăn chủ yếu của chúng là các loại côn trùng bay tầm thấp như mối. Dù vẻ ngoài có thể khiến nhiều người e dè, ếch òn từ lâu đã là một nguyên liệu quý trong văn hóa ẩm thực của người Chăm. Chúng được phân thành hai loại chính: ếch òn đá (có xương to và kích thước nhỉnh hơn) và ếch òn thường.

Thịt ếch òn được đánh giá là giàu đạm, xương mềm và có thể chế biến thành nhiều món ăn phong phú. Một trong những món phổ biến và được yêu thích nhất là canh chua lá me non. Để thực hiện món này, ếch òn sau khi được làm sạch lớp nhớt bằng muối vẫn được giữ nguyên da, sau đó xào thơm với hành tỏi.

Nước dùng được nấu từ hỗn hợp giã nhuyễn gồm ớt sừng, đầu hành và muối hạt, thêm chút nước cốt me cùng lá me tươi. Khi nước sôi, ếch òn được cho vào nấu chín. Vị chua thanh của lá me hòa quyện với vị béo ngậy đặc trưng từ phần trứng non trong bụng ếch, tạo nên một hương vị khó quên.

Ngoài canh chua, ếch òn còn được biến tấu thành nhiều món ngon khác như hấp chấm nước sốt, nướng trên than hoa chấm muối ớt, hoặc trộn gỏi. Đặc biệt, món nướng than hoa rất được ưa chuộng bởi hương thơm lừng, lớp da giòn nhẹ cùng phần thịt mềm ngọt.

Tuy nhiên, người chế biến cần lưu ý loại bỏ hoàn toàn bộ ruột của ếch vì chứa nhiều ký sinh trùng và phải nấu thật chín để đảm bảo an toàn thực phẩm.

Lời kêu gọi ăn uống có trách nhiệm

Giá trị của ếch òn đã vượt ra khỏi phạm vi địa phương. Tại các khu chợ quê, giá ếch òn chỉ dao động từ 70.000 - 75.000 đồng/kg. Nhưng khi được vận chuyển đến các thành phố lớn như TP.HCM, Bình Dương (cũ), Đồng Nai, mức giá có thể tăng vọt lên tới 250.000 đồng/kg.

Sự nổi tiếng của ếch òn càng lan rộng khi hình ảnh những món ăn hấp dẫn chế biến từ chúng xuất hiện dày đặc trên các nền tảng mạng xã hội. Các video, bài viết chia sẻ trải nghiệm ăn thử "món ếch lạ" này thu hút hàng triệu lượt xem, tạo ra một làn sóng thảo luận sôi nổi. Những người đã thưởng thức thì không ngớt lời khen ngợi hương vị béo ngậy, độc đáo; trong khi đó, không ít người lại tỏ ra e ngại, thậm chí lắc đầu trước vẻ ngoài của món ăn.

Trao đổi trên báo Dân trí về trào lưu này, ông Nguyễn Thường Quân, Chủ tịch Hiệp hội Đầu bếp Việt Nam (VICA), nhận định rằng xét về văn hóa ẩm thực, ếch òn cũng tương tự như đuông dừa, nhộng ong rừng, pịa hay thắng cố – những món ăn truyền thống của các dân tộc thiểu số gây tò mò cho cộng đồng.

Tuy nhiên, ông bày tỏ quan ngại: "Việc tận diệt bất kỳ một loại động, thực vật nào trong tự nhiên chỉ vì phục vụ cho mục đích khoái khẩu thì cần phải lên án, đặc biệt nếu chúng là những loài có nguy cơ tuyệt chủng."

Ông Quân cũng kêu gọi những người làm blogger, đầu bếp có tầm ảnh hưởng hãy tạo ra những trào lưu ăn uống có trách nhiệm, mang lại lợi ích cho sức khỏe, bảo vệ môi trường và văn hóa.

Vị chủ tịch VICA cũng cho rằng, dù đang nhận được sự quan tâm lớn, món ăn này có thể chỉ mang tính thời vụ và không kéo dài. Nguyên nhân là do nhận thức của giới trẻ ngày nay đã văn minh hơn, bắt kịp xu hướng quốc tế hóa về việc hạn chế giết mổ và ăn uống có chọn lọc.