Kỳ cục phục trang phim cổ trang Việt và những chuyện "muôn năm cũ"

(ĐSPL) - Trang phục của các diễn viên trong phim cổ trang Việt, nếu không giốngTrung Quốc thì có những họa tiết hiện đại, sai lệch với nguyên gốc. Thậm chí, việc sử dụng trang phục còn theo hướng mạnh đạo diễn nào, người nấy thiết kế, sử dụng mà không theo một quy tắc, chuẩn mực nào cả. Sau bao lần tranh cãi ồn ào,những bộ phim mới ra đời lại tiếp tục vấp phải sai lầm từ những bộ phim trước đó. Lẽ nào trang phụcphim cổ trang sau bao năm vẫn chỉ quẩn quanh với những tranh cãi?

Đi tìm chuẩn mực

Có lẽ vấn đề phục trang trong phim cổ trang Việt đã được đề cập tới quá nhiều với biết bao nhận định, phân tích mà đa phần là chê bai. Quả thật, hình ảnh Lion King (nhân vật hoạt hình nổi tiếng của Mỹ) xuất hiện trên bổ tử (mảnh vải hình vuông đính ở ngực và lưng áo trên phẩm phục của các quan trong triều thời phong kiến) của một viên quan nhà Nguyễn (trong phim Mỹ nhân) hay một bộ phim nói về ông vua Việt Nam nhưng nhìn ngỡ đâu là một bộ phim Trung Quốc (bộ phim Lý Công Uẩn – Đường tới thành Thăng Long) đáng bị lên án vì cách làm cẩu thả và rất thiếu chuyên nghiệp.

Điển hình là phim 'Tấm Cám: Chuyện chưa kể" ra mắt mới đây. Nhiều người cho rằng, trang phục bộ phim đẹp, sử dụng nhiều kỹ thuật may thêu cổ truyền của Việt Nam như: Thêu ruy băng, thêu chỉ và được làm mới bằng chất liệu, màu sắc và họa tiết để bắt kịp xu thế thời trang thế giới. Nhưng cũng có ý kiến chê trang phục không thuần Việt và không phản ánh đúng nét văn hóa của người Việt thời xa xưa.

Trong khi đó, hiện chúng ta không có hoặc có rất ít tư liệu để phân định được tính đúng sai của trang phục. Bởi như mọi người đều biết, ngoài trang phục triều Nguyễn ra, chúng ta tìm được rất ít tư liệu về các triều đại trước đó như: Lê, Trần, Lý... Vả lại, công việc phục chế lại những bộ trang phục cổ cần dựa trên việc đối chiếu không chỉ các nguồn tư liệu trong nước mà còn tham chiếu với tư liệu, trang phục của các nước đồng văn (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản) để đưa ra mẫu phục dựng và phỏng dựng gần đúng nhất với trang phục thực tế. Việc này ngay cả những người nghiên cứu chuyên sâu vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nói gì tới những đoàn làm phim.

Trao đổi với PV báo ĐS&PL, họa sỹ Cù Minh Khôi, Hội phó hội Đại Việt Cổ Phong (nhóm chuyên phục dựng văn hóa cổ), thành viên tư vấn trang phục phim Phật hoàng Trần Nhân Tông bày tỏ: “Sở dĩ gần như phim cổ trang Việt nào cũng vấp phải tranh cãi về trang phục là bởi chúng ta hiện nay chưa có chuẩn. Chúng ta phục dựng lại trang phục cổ nhưng hình dáng ra làm sao vẫn còn mông lung quá. Hiện tại, từ phim ảnh, truyện tranh, trang phục của các đoàn nghệ thuật truyền thống... đều không chuẩn nên lâu dần người dân hiểu sai, hiểu không đúng về trang phục của cha ông. Tôi lấy ví dụ nhỏ là cách quấn tóc của người xưa. Các cụ ta vấn tóc vào tấm khăn lụa, vấn thành từng vòng trên đầu rất đẹp. Nhưng các diễn viên ngày nay chỉ lấy một cái chụp (trông giống với những vòng tóc vấn) rồi chụp lên đầu là xong. Ngay những chi tiết nhỏ như vậy thôi để thấy, chính chúng ta làm người dân hiểu mù mờ về cách ăn mặc truyền thống. Lâu dần thì mỗi người hiểu và làm một phách. Không chuẩn là ở chỗ đó và tranh cãi cũng từ đó mà ra”.

Hai vấn đề mấu chốt

Một câu hỏi được nhiều người đặt ra là tại sao phục trang luôn là vấn đề gây nhiều tranh cãi? Và sau bao nhiêu năm, tình hình vẫn chẳng được cải thiện? Chúng ta thiếu chuyên gia về trang phục? Chuyên gia của chúng ta không đủ năng lực? Hay các đơn vị sản xuất không đầu tư nghiêm túc tới mảng này?

Trả lời cho thực tế này, họa sỹ Cù Minh Khôi nhận định: “Tôi cho rằng có hai vấn đề. Thứ nhất, việc thuê đội ngũ thiết kế trang phục có đúng đắn hay không? Nhiều phim, trang phục nhìn giống hệt trang phục Trung Quốc. Một số phim thì lại cách tân quá đà. Vì thế, vai trò của đội ngũ tư vấn trang phục là rất quan trọng. Thứ hai là việc định hướng truyền thông đã phù hợp hay chưa? Tôi cho rằng cần phải chuẩn hóa lại các họa tiết, hoa văn, trang phục, bối cảnh... của nước ta xưa. Khi mọi người đều biết cái nào là của Việt Nam, cái nào là của Trung Quốc thì tranh cãi sẽ giảm”.

Về vấn đề này, nhà nghiên cứu trang phục cổ Trần Quang Đức nhận định: “Một bộ phim lịch sử thành công là kết hợp thành quả nghiên cứu của nhiều lĩnh vực. Sự chuyên nghiệp và chính xác trong trang phục thôi là chưa đủ. Bởi ngoài phục trang, còn có bối cảnh sinh hoạt, không gian văn hóa, phong tục, ngôn ngữ... Nếu phim có kịch bản tồi, không gian văn hóa sai lạc và chúng ta khiên cưỡng giữ cái quan niệm về vẻ đẹp thuần Việt để đưa vào phim thì sẽ chỉ mang lại những sản phẩm xộc xệch, méo mó mà thôi”.

Qua những phân tích nêu trên, có thể thấy vấn đề không chỉ nằm ở trang phục mà còn ở bối cảnh, không gian văn hóa. Với thực trạng phim trường của ta vừa thiếu, vừa yếu như hiện nay, nhiều đoàn phim phải lặn lội vào Nam, ra Bắc chỉ để quay được vài cảnh ưng ý. Phục trang đẹp mà bối cảnh không phù hợp, cách xử lý hậu kỳ không chuyên nghiệp thì chắc chắn thành công sẽ không tới. Chính sự cộng hưởng nhiều yếu tố thiếu chuẩn đang khiến nhiều bộ phim bị chê tơi tả. Vấn đề trang phục, vì là thứ đập vào mắt khán giả đầu tiên nên luôn phải hứng chịu nhiều lời chỉ trích nhất.

PHẠM THIỆU - NGUYỄN THẮM

Xem thêm video Giải trí:

[mecloud]OG9S1pgq2w[/mecloud]