Khủng hoảng Ukraine: NATO "lực bất tòng tâm"

Từ hơn một thập kỷ qua, Mỹ - thành viên hùng mạnh nhất trong NATO - đã giảm đáng kể hiện diện quân sự ở Châu Âu. Trong khi đó, do khó khăn kinh tế triền miên, các thành viên Châu Âu của NATO lại không gia tăng chi phí quân sự.

Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, theo RFI, Mỹ có tới 400 ngàn binh sĩ hiện diện ở Châu Âu. Đó là những đơn vị được huấn luyện để có thể triển khai nhanh chóng bảo vệ Tây Âu, đối phó với những đe dọa của Liên Xô. Hiện thời, Mỹ chỉ bố trí ở Châu Âu  67 ngàn binh sĩ, 130 tiêm kích, 12 máy bay tiếp nhiên liệu và 30 máy bay vận tải. Khi kết thúc Chiến tranh lạnh vào cuối năm 1990, không quân Mỹ có tới 800 máy bay.

Địa Trung Hải giờ đây vắng bóng hàng không mẫu hạm Mỹ, cho dù vẫn có một khu trục hạm Mỹ thả neo tại căn cứ Cadix, Tây Ban Nha.

The New York Times  dẫn lời nhà phân tích Anthony Cordesman, chuyên gia tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế, nói “sự hiện diện quân sự của Mỹ ở  Châu Âu là ít ỏi” và do đó, không thích ứng để đối phó với một hành động quân sự của Nga.

Theo các tuyên bố của Bộ Chỉ huy lực lượng Mỹ tại Châu Âu, thì từ năm 1989 đến nay, sự hiện diện quân sự của Mỹ trên châu lục này đã giảm tới 85\%.

Trong những năm qua, Mỹ đã liên tục trách cứ các đồng minh Châu Âu không đầu tư đủ cho quân đội và muốn giao khoán vấn đề an ninh cho Mỹ. Trong cuộc họp báo cùng với các lãnh đạo Châu Âu, tại Brussels ngày 26/3, Tổng thống Obama nhắc lại vấn đề này và bày tỏ “lo ngại trước việc một số đối tác trong NATO giảm chi tiêu quân sự”.

Nhằm buộc các đối tác tăng cường chi phí quốc phòng, Tổng thống  Obama tiếp tục tiến trình giảm cam kết quân sự tại Châu Âu, được khởi đầu từ dưới thời Tổng thống George Bush. Nêu lý do cắt giảm ngân sách quốc phòng, Tổng thống Obama thông báo ý định giảm quân số Mỹ xuống mức thấp nhất kể từ năm 1940.

Các nước Châu Âu, trong bối cảnh “giật gấu vá vai” về tài chính, đã nói rõ là không muốn can thiệp quân sự vào Ukraine. Do vậy, NATO chỉ đưa ra một loạt các biện pháp khiêm tốn, nhằm trấn an các thành viên Đông Âu như việc điều động hai máy bay đến giám sát không phận Ba Lan và Rumani.

NATO mong muốn các nước thành viên dành tối thiểu 2\% GDP cho quân sự và phối hợp với nhau tốt hơn để tránh lãng phí. Thế nhưng, trong năm 2013, chỉ có vài nước đồng minh thực hiện được mục tiêu nói trên. Hoa Kỳ vẫn dẫn đầu với tỷ lệ 4,1\% trong lúc các nước Châu Âu chỉ đạt mức trung bình là 1,6\%.

Theo cựu Tổng tham mưu trưởng quân đội Anh Richard Dannatt, “bị Nga đánh thức, phương Tây và Mỹ lại tỏ ra  thiếu quyết tâm”.

Ngày 24/3, trả lời phỏng vấn một nhật báo Hà Lan, Tổng thống Mỹ ca ngợi NATO là “liên minh mạnh nhất, hiệu quả nhất trong lịch sử nhân loại” và “NATO là cơ sở bảo đảm cho an ninh chung”. Tuy nhiên, trong bối cảnh Mỹ giảm mạnh ngân sách quốc phòng, kinh tế Châu Âu liên tục trì trệ, phát biểu trên đây của Tổng thống Obama khó có thể trấn an được Châu Âu vì NATO “lực bất tòng tâm”, không còn có đủ phương tiện để đảm trách vai trò “bảo đảm cho an ninh chung”.