Cá bỗng là một loài cá nước ngọt quý hiếm, với môi trường sinh sống chủ yếu tại thượng và trung lưu của các con sông thuộc vùng núi phía Bắc Việt Nam như sông Gâm, sông Miện và sông Lô.
Thông tin trên tờ SaoStar, trước đây, nguồn cung cấp cá bỗng gần như hoàn toàn phụ thuộc vào việc đánh bắt tự nhiên, điều này đã dẫn đến tình trạng số lượng cá suy giảm và dần trở nên cạn kiệt. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhận thức được giá trị của loài cá này, người dân địa phương đã bắt đầu chủ động triển khai các mô hình nhân giống và nuôi trồng nhằm bảo tồn và phát triển nguồn thực phẩm đặc sản độc đáo này.
Cá bỗng là một loài cá nước ngọt quý hiếm
Cá bỗng sở hữu thân hình thuôn dài, phần lưng có màu đen hoặc xám xanh, bụng mang ánh bạc và bộ vây có màu đỏ đặc trưng. Do sinh trưởng trong môi trường nước suối đầu nguồn trong lành và mát mẻ, loài cá này có tốc độ phát triển chậm nhưng lại rất khỏe mạnh, cho ra chất thịt săn chắc, ít mỡ và mang vị ngọt tự nhiên đậm đà.
Để tái tạo môi trường sống lý tưởng cho cá, người dân thường áp dụng kỹ thuật dẫn nước trực tiếp từ các khe đá hoặc suối nguồn vào ao nuôi. Phương pháp này giúp tạo ra một dòng chảy liên tục, mô phỏng điều kiện tự nhiên và thúc đẩy sự sinh trưởng khỏe mạnh của cá.
Phương thức nuôi cá bỗng chủ yếu là quảng canh, tức là tận dụng tối đa nguồn thức ăn có sẵn trong tự nhiên. Thức ăn của chúng rất dân dã, bao gồm các loại rau, lá sắn, thân cây chuối và bèo. Quá trình nuôi dưỡng đòi hỏi sự kiên nhẫn, trung bình phải mất từ 3 đến 4 năm để một con cá đạt được trọng lượng tiêu chuẩn từ 2,5 đến 3kg để thu hoạch. Chính thời gian nuôi kéo dài cùng với điều kiện sống sạch đã tạo nên chất lượng thịt hảo hạng, giúp cá bỗng được mệnh danh là “đặc sản sông núi”.
Cá bỗng sở hữu thân hình thuôn dài, phần lưng có màu đen hoặc xám xanh, bụng mang ánh bạc và bộ vây có màu đỏ đặc trưng.
Theo báo Dân Việt, do chất lượng thịt thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao, cá Bỗng có giá bán khá cao so với các loại cá nước ngọt khác. Tùy vào kích cỡ và nguồn gốc, giá cá Bỗng tươi có thể dao động từ 300.000 - 600.000 đồng/kg, thậm chí những con cá lớn, nuôi tự nhiên lâu năm có thể có giá lên đến cả triệu đồng mỗi con.
Những con cá có trọng lượng lớn, trên 3kg, thường được khách hàng đặt mua để làm quà biếu trang trọng hoặc được phục vụ như một món ăn đặc biệt trong các nhà hàng đặc sản miền núi.
Không chỉ nổi bật về chất lượng thịt thơm ngon, cá bỗng còn được đánh giá cao nhờ khả năng chế biến thành nhiều món ăn phong phú. Chỉ với một con cá kích thước lớn, người đầu bếp có thể sáng tạo ra một mâm cỗ thịnh soạn từ 4 đến 5 món khác nhau như cá nướng, cá hấp, cá om mẻ, canh chua hay gỏi cá.
Trong số đó, gỏi cá bỗng được xem là món ăn tiêu biểu nhất, thể hiện trọn vẹn hương vị tinh khiết và tự nhiên của núi rừng. Điểm làm nên sự khác biệt của món gỏi này chính là cách chế biến độc đáo theo truyền thống của người Tày. Phần xương cá sau khi lọc ra sẽ được băm nhỏ, rang vàng cho đến khi dậy mùi thơm rồi xay thành bột mịn. Bột xương này sau đó được trộn đều cùng với thịt cá thái lát mỏng, tạo nên một vị bùi và hương thơm không thể nhầm lẫn.
Gỏi cá bỗng.
Món gỏi được ăn kèm với nhiều loại rau rừng như lá tía tô, đinh lăng, lá sung, lá quế vị, riềng hay cúc tần. Sự kết hợp này không chỉ làm tăng hương vị cho món ăn mà còn giúp cân bằng tính hàn của cá theo quan niệm dân gian.
Một thành phần không thể thiếu khi thưởng thức gỏi cá bỗng là "chẻo" – một loại nước chấm sền sệt được làm từ chính xương cá rang, trộn với mẻ và các loại gia vị như tỏi, ớt, gừng. Chẻo có màu vàng ươm đẹp mắt và mùi thơm nồng nàn, hấp dẫn.
Khi thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh của thịt cá tươi, hòa quyện với vị béo bùi của xương cá băm, vị chua cay nhẹ nhàng của nước chẻo và hương thơm đặc trưng của các loại rau rừng, tất cả tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.