Israel có ý đồ gì khi quyết kiểm soát bằng được đỉnh núi cao nhất Syria?

 Báo Công an nhân dân thông tin, theo CNN, Tướng Israel Katz - Bộ trưởng Quốc phòng Israel hôm 13/12 khẳng định trong một tuyên bố, rằng sau khi Tổng thống Assad bị lật đổ, những diễn biến khó lường tại Syria khiến cho việc duy trì kiểm soát Hermon - đỉnh núi cao nhất quốc gia này là vô cùng quan trọng đối với an ninh Israel. 

Sau khi Damacus nằm dưới quyền kiểm soát của phe đối lập do Hayat Tahrir-al-Sham (HTS) dẫn đầu hôm 7/12, Israel đã nhanh chóng tiến hành nhiều cuộc không kích vào lãnh thổ Syria, tấn công gần 500 mục tiêu bao gồm hàng loạt kho vũ khí và 90% tên lửa đất đối không được biết đến của nước này.

Đặc biệt, chỉ tốn vài giờ, Israel đã kiểm soát được Hermon - đỉnh núi cao nhất Syria có vai trò chiến lược ở khu vực. Ngay sau đó, Thủ tướng Israel Benjami từng phát biểu trong một video rằng: "Chúng tôi không có ý định can thiệp vào chuyện nội bộ của Syria. Nhưng chúng tôi chắc chắn có ý định làm mọi thứ cần thiết để đảm bảo an ninh của mình". 

Binh sĩ Israel mang theo cờ nước này đứng trên núi Hermon ở Syria, sau khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ra lệnh cho quân đội kiểm soát vùng phi quân sự giữa hai nước. Ảnh chụp màn hình CNN ( Báo Tuổi Trẻ)

Được biết, đỉnh núi Hermon nằm ở Syria. Với độ cao 2.814m, đỉnh núi này cao hơn bất kỳ điểm nào ở Syria hay Israel. Trong suốt 50 năm qua, Hermon thuộc vùng đệm ngăn cách các lực lượng Israel và Syria. Trước đó, đỉnh núi này đã được phi quân sự hóa và lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc làm nhiệm vụ tuần tra tại đây. 

CNN dẫn lời Giám đốc Viện chiến lược và an ninh Jerusalem Efraim Inbar nhận định: "Đây là nơi cao nhất trong khu vực có thể nhìn sang được Lebanon, Syria và cả Israel. Về mặt chiến lược, không gì có thể thay thế được một nơi đắc địa như Hermon".

Ông Efraim Inbar phân tích rằng Israel có thể đặt thiết bị nặng như ăng-ten lớn mà máy bay không thể mang theo, cho phép giám sát điện tử sâu vào lãnh thổ Syria, cung cấp cho Israel năng lực cảnh báo sớm trong trường hợp sắp xảy ra một cuộc tấn công.

Hermon chỉ cách Damascus hơn 35km. Israel kiểm soát được đỉnh núi này cùng phần chân núi bên phía Syria đồng nghĩa với việc đặt Damascus vào tầm bắn của pháo. Hiện tại, Israel cũng đang duy trì hiện diện quân sự tại vùng đệm ở Cao nguyên Golan - cao nguyên chiến lược ở Tây Nam Syria giáp với núi Hermon. 

Tạp chí Viettimes đưa tin, Bộ trưởng Quốc phòng Israel, Israel Katz, hôm 13/12 đã ra lệnh cho quân đội chuẩn bị cho các điều kiện triển khai khắc nghiệt trong mùa Đông. Ông nói trong một tuyên bố: “Do những diễn biến ở Syria, việc duy trì quyền kiểm soát của chúng ta đối với đỉnh núi Hermon là vô cùng quan trọng về mặt an ninh”.

Theo Tiếng nói Thủ đô, một nhóm hoạt động ở Syria, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã tiến xa hơn đỉnh núi này, tới tận Beqaasem, cách thủ đô Syria khoảng 25 km. Tuyên bố này hiện chưa được xác nhận độc lập. Người phát ngôn quân đội Israel tuần này phủ nhận thông tin lực lượng này đang "tiến về" Damascus.

Israel đã chiếm được Cao nguyên Golan, một cao nguyên chiến lược ở phía tây nam Syria, tiếp giáp với núi Hermon, trong cuộc chiến năm 1967 và đã chiếm đóng khu vực này kể từ đó. Syria đã cố gắng chiếm lại vùng lãnh thổ này trong một cuộc tấn công bất ngờ vào năm 1973 nhưng không thành công và Israel đã sáp nhập nó vào năm 1981. Việc chiếm đóng là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế, nhưng Mỹ đã công nhận yêu sách của Israel đối với Golan dưới thời chính quyền Donald Trump.

Israel trong nhiều thập kỷ đã nắm giữ một số sườn núi thấp hơn của núi Hermon và thậm chí còn vận hành một khu nghỉ dưỡng trượt tuyết ở đó, nhưng đỉnh núi vẫn thuộc về Syria.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết trong một video vài ngày sau khi Israel ném bom hàng trăm mục tiêu ở Syria và chiếm giữ vùng đệm phi quân sự: “Chúng tôi không có ý định can thiệp vào công việc nội bộ của Syria. Nhưng chúng tôi chắc chắn có ý định làm mọi thứ cần thiết để đảm bảo an ninh của mình”.

Quân đội Israel di chuyển trên đỉnh Hermon hôm 8/12. Ảnh: Chụp màn hình CNN (Báo Công an nhân dân)

Đỉnh núi Hermon là một tài sản to lớn nằm dưới sự kiểm soát của Israel. Với độ cao 9.232 feet (2.814 mét), nó cao hơn bất kỳ điểm nào ở Syria hoặc Israel và chỉ đứng sau một đỉnh núi ở Lebanon.

“Đôi khi người ta nói rằng trong thời đại tên lửa, đất đai không quan trọng – điều đó đơn giản là không đúng”, ông Inbar nói.

Trong một bài báo học thuật xuất bản năm 2011, ông đã viết về nhiều lợi ích mà núi Hermon mang lại.

“Nó cho phép (Israel) sử dụng giám sát điện tử sâu vào lãnh thổ Syria, mang lại cho Israel khả năng cảnh báo sớm trong trường hợp có một cuộc tấn công sắp xảy ra”, ông viết.

Vị chuyên gia cũng lập luận rằng các giải pháp thay thế công nghệ tiên tiến như giám sát trên không đơn giản là không thể so sánh được. “Ngược lại với việc lắp đặt trên núi, giám sát bằng máy bay không thể mang theo các thiết bị nặng như ăng-ten lớn và chúng có thể bị tên lửa phòng không bắn hạ”.

Đỉnh núi này chỉ cách thủ đô Damacus hơn 35 km (khoảng 22 dặm), điều đó có nghĩa là quyền kiểm soát các khu vực chân núi ở Syria - hiện cũng nằm trong tay IDF - đặt thủ đô Syria trong tầm bắn của pháo binh.

Thủ lĩnh phe nổi dậy Syria Mohammad al-Jolani hôm 14/12 cáo buộc Israel đã vượt qua “ranh giới giao chiến” bằng các hành động của mình ở Syria, trong khi một nhóm các nước láng giềng của Israel kêu gọi nước này rút lực lượng khỏi tất cả các vùng lãnh thổ của Syria.

Sau cuộc gặp tại Aqaba với các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, Iraq, Ai Cập và Ủy ban châu Âu, Phó Thủ tướng Jordan Ayman Safadi đã cáo buộc Israel đang cố gắng khai thác khoảng trống quyền lực ở Syria. Ông Safadi cảnh báo rằng sự ổn định của đất nước là “trụ cột của an ninh khu vực” và nếu Israel không tôn trọng chủ quyền của Syria thì điều đó có nguy cơ “làm bùng nổ tình hình”.

Trong khi đó, Thủ tướng Netanyahu của Israel khẳng định “tay của ông đang rộng mở” với chính phủ mới ở Syria. Nhưng trong thế giới hậu ngày 7/10/2023, ông và những nhân vật có tầm ảnh hưởng về an ninh quốc gia khác đã nói rõ rằng họ (chính phủ mới ở Syria) sẽ không có bất kỳ cơ hội nào.

Chuẩn tướng đã nghỉ hưu Israel Ziv nói về các hoạt động của Israel ở Syria: “Chủ yếu đó là sự đảm bảo cho chúng tôi. Chúng tôi biết được điều gì đã xảy ra ở các quốc gia khác khi có một tổ chức khủng bố chuyên chiếm giữ thiết bị quân sự”.

Ông Netanyahu nói rằng việc chiếm đóng chỉ là tạm thời. Ông nói: “Israel sẽ không cho phép các nhóm thánh chiến lấp đầy khoảng trống đó và đe dọa cộng đồng Israel trên Cao nguyên Golan bằng các cuộc tấn công kiểu ngày 7/10”. Ông nói, tiêu chí rút quân của ông là một lực lượng Syria “đã cam kết với thỏa thuận năm 1974 được thiết lập và an ninh ở biên giới của chúng tôi được đảm bảo”.

Không rõ khi nào điều đó có thể đạt được. Ông Inbar cho biết việc quân đội Israel có rút hay không “là một quyết định chính trị. Quân đội rất muốn ở lại đó”.