Ẩn mình giữa những ngọn núi phía nam núi Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, là chùa Trí Giả cổ kính, một công trình có lịch sử 1.500 năm. Trải qua bao thăng trầm của thời gian, ngôi chùa đã nhiều lần được trùng tu quy mô lớn để khắc phục những hư hại.
Từ sau năm 2010, chùa Trí Giả bắt đầu thu hút sự quan tâm của du khách. Nhận thấy tiềm năng du lịch, chính phủ Trung Quốc quyết định đầu tư sửa chữa và mở rộng khuôn viên chùa. Trong quá trình thi công vào năm 2016, một phát hiện bất ngờ đã xảy ra: những người thợ xây dựng đã tìm thấy một giếng cổ bị vùi lấp sâu trong lòng đất.
Nghi ngờ giếng cổ 1.500 năm tuổi chứa kho báu, chuyên gia dùng máy bơm hút cạn nước, trục vớt suốt 12 ngày đêm.
Ban đầu, giếng cổ tại chùa Trí Giả chỉ được xem là một di tích bình thường. Tuy nhiên, những lời đồn thổi về kho báu bí ẩn được chôn giấu bên dưới đã nhanh chóng lan rộng, biến chiếc giếng thành tâm điểm chú ý của dư luận. Không chỉ vậy, tin đồn này còn thu hút những "vị khách không mời" tìm đến vào đêm khuya, quấy rầy sự thanh tịnh và linh thiêng của ngôi chùa.
Trước tình hình đó, nhà chùa đã nhanh chóng báo cáo sự việc cho chính quyền địa phương. Ngay lập tức, cơ quan quản lý di tích văn hóa đã cử một đoàn khảo cổ đến hiện trường để điều tra. Khu vực giếng cổ được phong tỏa nghiêm ngặt để phục vụ cho công tác nghiên cứu. Và từ đây, những bí ẩn xung quanh chiếc giếng cổ tại chùa Trí Giả dần được hé mở.
Qua quá trình khảo sát, các chuyên gia nhận thấy giếng cổ này có cấu trúc vô cùng độc đáo. Miệng giếng hình lục giác, đường kính khoảng 2 mét, và thành giếng được xây dựng từ những phiến đá xanh dày 20 mét, xếp chồng lên nhau một cách tỉ mỉ. Để khám phá bí ẩn của giếng cổ, đội khảo cổ bắt đầu bằng việc dọn sạch lớp bùn đất dày đặc bên trong. Tuy nhiên, do mưa lớn liên tục trong quá trình nạo vét, họ phải dùng máy bơm để hút nước, đảm bảo tiến độ công việc.
Sau khi nước được rút hết, độ sâu của giếng được xác định là 12 mét. Ở đáy giếng, các chuyên gia tìm thấy một số thanh thép rỉ sét và dấu vết của những lần tu sửa vào thập niên 1960 và 1970. Càng đào sâu, nhóm khảo cổ càng phát hiện ra những hiện vật quý giá, hé lộ những bí ẩn tiềm ẩn dưới lòng giếng.
Một trong những kho báu được tìm thấy.
Sau 12 ngày đêm khẩn trương, cuộc khai quật khảo cổ đã kết thúc thành công với việc phát hiện hơn 100 di vật văn hóa quý giá, bao gồm các tác phẩm tinh xảo làm từ ngọc bích, đồ sứ và vàng. Điều đáng kinh ngạc là, qua quá trình xác định niên đại, các chuyên gia đã vô cùng bất ngờ khi nhận ra bộ sưu tập di tích này có nguồn gốc từ nhiều triều đại khác nhau: Tống, Nguyên, Minh và Thanh.
Trong số đó, nổi bật nhất là chiếc bình sứ men ngọc xanh thời Tống, được xác định là sản phẩm của lò nung Long Tuyền danh tiếng. Lò nung này, một trong sáu lò nung nổi tiếng thời Tống với lịch sử hơn 1.600 năm, là minh chứng cho trình độ chế tác đồ sứ đỉnh cao của thời đại đó. Chiếc bình ngọc này được xem là một bảo vật quốc gia, mang giá trị khảo cổ và lịch sử vô cùng to lớn.
Về lý do những bảo vật này lại được cất giấu trong giếng cổ, các chuyên gia đưa ra một số giả thuyết. Một giả thuyết phổ biến, phù hợp với những lời đồn địa phương, là số bảo vật này thuộc về một nhóm quân phản loạn. Khi bị triều đình đàn áp, chúng đã vội vàng chôn giấu kho báu để tránh bị tịch thu.
Một giả thuyết khác cho rằng đây là tài sản của một số quan lại thời bấy giờ. Có lẽ họ đã cất giấu chúng vào giếng để chờ thời cơ thuận lợi quay lại lấy.
Dù chưa có câu trả lời cuối cùng, việc khám phá ra kho báu này được xem là một cột mốc quan trọng, mang ý nghĩa to lớn đối với giới khảo cổ học Trung Quốc và lịch sử văn hóa của quốc gia này. Cuộc khai quật đã góp phần bảo tồn và lưu giữ những giá trị văn hóa cổ xưa, minh chứng cho bề dày lịch sử hàng nghìn năm của Trung Quốc.