Hậu duệ kể chuyện Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi lấy vợ Cao Ly

(ĐSPL)- Hết thời gian ở lại Cao Ly, Mạc Đĩnh Chi dẫn theo người thiếp, về đến Trung Quốc, ở sứ mấy năm thì người vợ Cao Ly sinh con. Khoảng chục năm sau đó, Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi quay lại Cao Ly cùng thiếp.

Trong một lần đi sứ tại Trung Quốc, Mạc Đĩnh Chi và Trạng nguyên nước Cao Ly đã kết giao, trở thành tri kỷ. Sau đó, Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi đến thăm đất nước Cao Ly và có một người vợ ở đất nước xinh đẹp này. Nhiều thế kỷ trôi qua, con cháu Mạc Đĩnh Chi ở xứ sở xa xôi vẫn khắc khoải tìm về cội nguồn.

Bạn tri kỷ mai mối cháu gái

Chúng tôi đã đến quê hương của Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi ở thôn Long Động, xã Nam Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương để xác minh câu chuyện trên. Tại ngôi đền thờ quan Trạng, ông Mạc Văn Kết, hiện là Trưởng dòng họ Mạc ở thôn Long Động và ông Mạc Đức Bẩy, thủ từ của đền Mạc Đĩnh Chi đã xác nhận, câu chuyện con cháu của cụ Mạc Đĩnh Chi tại Triều Tiên khắc khoải tìm về cội nguồi là hoàn toàn có thật. Qua các tài liệu lịch sử, văn học và gia phả dòng họ Mạc, chúng tôi đã khám phá ra nhiều điều độc đáo về mối tình này.

Mạc Đĩnh Chi (1272- 1346) người làng Lũng Động, huyện Chí Linh, nay là thôn Lũng Động, xã Nam Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Mạc Đĩnh Chi mồ côi cha từ nhỏ, hai mẹ con phải vào rừng hái củi kiếm sống. Mặc dù nhà nghèo, cuộc sống kham khổ nhưng mẹ cậu bé họ Mạc vẫn quyết cho con đi học. Thấu hiểu được điều đó, cậu bé Mạc Đĩnh Chi đã ra sức học hành để đền đáp nghĩa mẹ. Năm 1304, đời vua Trần Anh Tông đã mở khoa thi lấy 44 người đỗ Thái học sinh (tiến sỹ).

Mặc dù phần thi của Mạc Đĩnh Chi rất xuất sắc nhưng do tướng mạo xấu xí nên vua cũng hơi do dự. Thế nhưng, sau khi nghe thí sinh này đọc bài phú Hoa sen trong giếng ngọc, vua đã cho đỗ đầu - Trạng nguyên. Trong cuộc đời làm quan của mình, ông đã được hai lần cử đi xứ Trung Quốc. ông đã dùng tài năng và phẩm chất của mình khiến triều thần nước ngoài nể, sợ. Đặc biệt, ông còn có tài hùng biện, dùng văn chương đối đáp với triều thần nhà Nguyên.

Năm 1308, trong chuyến đi sứ nhà Nguyên, ông đã khiến vua quan nhà Nguyên vị nể cá nhân ông, triều đình và người dân nước Việt. Nhân có người dâng quạt lên, vua Nguyên đã bắt sứ thần Đại Việt và sứ thần Triều Tiên đề thơ. Bài thơ của Mạc Đĩnh Chi làm xong trước, ý sắc nét, vua Nguyên xem xong, cứ gật gù khen ngợi. Vua Nguyên cảm phục tài và đức của Mạc Đĩnh Chi, rồi đích thân phong Mạc Đĩnh Chi là Lưỡng quốc Trạng nguyên (trạng nguyên hai nước).

Bài đối đáp của Mạc Đĩnh Chi đã khiến cho trạng nguyên nước bạn phải nể phục. Sau buổi thi tài, hai người đã kết giao tình bạn và trở thành tri kỷ. Trạng Cao Ly có lời mời Mạc Đĩnh Chi đến thăm đất nước Cao Ly xinh đẹp. Mạc Đĩnh Chi vui vẻ nhận lời và đã ở lại Cao Ly bốn tháng.

Cũng trong thời gian này, Trạng nguyên nước Cao Ly đã mai mối cháu gái để làm thiếp cho ông. Hết thời gian ở lại Cao Ly, Mạc Đĩnh Chi dẫn theo người thiếp, về đến Trung Quốc, ở sứ mấy năm thì người vợ Cao Ly sinh con. Khoảng chục năm sau đó, Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi quay lại Cao Ly cùng thiếp. Mạc Đĩnh Chi đã đi chu du khắp nước Cao Ly, đi đến đâu, ông cũng được hâm mộ và kính trọng. Lúc đó, người thiếp Cao Ly tiếp tục mang thai, sinh một bé trai.

Khi ông về nước, người thiếp này đã ở lại Cao Ly, tần tảo nuôi nấng các con khôn lớn rồi dựng vợ, gả chồng. Bà thường ở với người con trai út. Bà từ biệt con cháu, đi vào chùa ở, hưởng thọ 93 tuổi. ông Mạc Văn Kết cho biết, con cháu của Mạc Đĩnh Chi ở Cao Ly cũng rất tài giỏi và đỗ đạt cao.

Theo như lời kể của hậu duệ đời thứ 20 của họ Mạc ở Cao Ly, người con trai của Mạc Đĩnh Chi làm quan võ, sinh được 12 người con gồm 8 trai, 4 gái. Ngành trưởng phần đông đều là thương nhân giàu có. Ngành thứ, sau này sinh ra nhiều nhân tài có những đóng góp nhất định cho lịch sử văn hóa Cao Ly. Trong quá trình nghiên cứu, họ phát hiện ra rằng, nguồn gốc của họ ở nước Việt nên suốt nhiều thế kỷ sau, con cháu dòng họ Mạc ở Cao Ly vẫn thường xuyên tìm về cội nguồn.

Xuyên thế kỷ tìm về cội nguồn

Theo các cụ cao niên trong dòng họ Mạc kể lại thì, hành trình tìm về nguồn cội của hậu duệ họ Mạc ở Cao Ly vẫn diễn ra âm thầm và lặng lẽ. Thôn Long Động chính là nơi phát tích đầu tiên của dòng họ Mạc Việt Nam, đây cũng là nơi chôn nhau cắt rốn của Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi. Cho đến bây giờ, dòng họ Mạc ở Long Động và hậu duệ của Mạc Đĩnh Chi ở xứ sở Cao Ly vẫn chưa có mối liên kết nào chặt chẽ.

Sau 400 năm, con cháu họ Mạc đã dần tìm về cội nguồn. Họ Mạc đã tổ chức được Đại hội lần thứ nhất trên toàn quốc. Nhiều chi, nhánh dòng họ Mạc ở cả nước đã đến dự. Tuy nhiên, hậu duệ của dòng họ Mạc ở Cao Ly vẫn không thấy có mặt.

Theo trang mạng Mactoc.com (trang của dòng họ Mạc), hậu duệ Mạc Đĩnh Chi ở Cao Ly đã tìm về cội nguồn từ rất sớm. Trang mạng này viết, năm 1926, ông Sơn Sa Lê Khắc Hoè, người có nhiều năm nghiên cứu về Mạc Đĩnh Chi cho biết, trong một chuyến xe về thăm quê ở phủ Khoái Châu (Hưng Yên), ông Hòe đã gặp một hậu duệ của Mạc Đĩnh Chi tìm về cội nguồn.

Theo miêu tả của ông Hòe, người đó trạc ngoài bốn mươi, râu ba chỏm, trán hói, có vẻ thông minh xuất chúng nhưng phong thái rất đĩnh đạc. Khi xe chạy đến gần Đình Dù thì hỏng máy, ông cùng với người Cao Ly vào nghỉ trong một lều tranh bên đường, đem giấy và bút chì ra bút “đàm” cùng nhau. Người đó cho rằng, ông là người Cao Ly nhưng vốn là dòng dõi của Mạc Đĩnh Chi, thi đỗ từ năm 16 tuổi, từng là cử nhân và làm quan tới chức quận trưởng. Thế nhưng, ông không thể chịu nổi cảnh áp bức của người Nhật nên ông từ quan về cố quốc, đi buôn sâm cho qua ngày đoạn tháng.

Theo thủ từ Mạc Đức Bẩy, trong dòng họ có ông Mạc Đạm (hiện nay sống ở Mỹ) quê gốc ở Cao Bằng, sống ở Sài Gòn trước 1975, hay về thăm đền Mạc Đĩnh Chi ở thôn Long Động. ông Đạm có kể lại rằng, năm 1966, tại Sài Gòn có một người Nam Triều Tiên tự xưng là hậu duệ của Mạc Đĩnh Chi sang tìm lại cội nguồn. Sự việc cũng đã được đăng tải trên nhiều phương tiện thông tin đại chúng của Sài Gòn ngày đó, nhưng do điều kiện lịch sử lúc bấy giờ, ông chưa thể hoàn thành được tâm nguyện.

Ông Bẩy cho biết thêm, năm 2012, đền thờ Mạc Đĩnh Chi ở thôn Long Động đã đón tiếp hai đoàn khách người Hàn Quốc. Đầu tiên là đoàn gồm 170 người của tổng hội họ Mạc toàn thế giới sống ở nhiều quốc gia khác nhau như Anh, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Hàn Quốc do ông Mạc Tin (đang sống ở Anh) dẫn đầu. Sau đó một tháng, lại có một đoàn khoảng 7 người Hàn Quốc về đây. Tuy nhiên, do bất đồng ngôn ngữ nên không giao tiếp để tìm hiểu kỹ hơn.

“Tất cả những tài liệu lịch sử, văn hóa, gia phả và nhân chứng đều cho rằng, dòng họ Mạc ở Cao Ly là hậu duệ của Lưỡng quốc trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi. Tuy nhiên, do rất nhiều lý do chủ quan và khách quan nên dòng họ Mạc ở hai quốc gia vẫn chưa có mối liên hệ khăng khít”, ông Bẩy nói.