Giải mã loại cây mọc đầy trên núi giá đến hơn 1 triệu/kg, là "mỏ vàng" dược liệu ít ai ngờ

"Vàng mười" ẩn trên núi

Ít ai biết rằng, ẩn sau cái tên có phần xa lạ "sâm cau" là cả một kho báu dược liệu được giới chuyên môn từ lâu công nhận. Loại cây này, món quà quý giá từ thiên nhiên, sở hữu vô vàn lợi ích diệu kỳ cho sức khỏe con người.

Cây sâm cau.

Theo tờ Tri thức & Cuộc sống, các dân tộc thiểu số sinh sống tại những tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam đã tin dùng rễ củ sâm cau như một phương thuốc bồi bổ cơ thể hiệu quả, chính vì lẽ đó mà cây được ưu ái gọi với cái tên "sâm". Thêm vào đó, hình dáng lá cây tương đồng với lá cau càng củng cố thêm tên gọi quen thuộc "sâm cau". Ngoài ra, loài cây này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau, như tiên mao, ngải cau, thể hiện sự phong phú trong cách gọi tên của người dân bản địa.

Sâm cau có mặt ở hầu khắp các tỉnh miền Bắc Việt Nam, đặc biệt phổ biến tại những đồi cỏ ven rừng núi. Ngày nay, không khó để bắt gặp sâm cau tại các tỉnh như Lào Cai, Điện Biên, Hòa Bình, chứng tỏ sự thích nghi và phân bố rộng rãi của loài cây này.

Không chỉ giới hạn ở Việt Nam, sâm cau còn vươn mình ra nhiều quốc gia khác trên thế giới, từ Sri Lanka, Nhật Bản, Malaysia đến Úc và Trung Quốc, khẳng định vị thế và giá trị của mình trên bản đồ dược liệu toàn cầu.

Sau khoảng 2-3 năm sinh trưởng, sâm cau có thể thu hoạch.

Việc nhân giống sâm cau khá đơn giản, có thể thực hiện bằng hạt hoặc từ mầm cây. Mùa xuân được xem là thời điểm lý tưởng nhất để trồng cây, tuy nhiên, các mùa khác vẫn có thể trồng được nhưng đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ hơn. Sâm cau ưa môi trường ẩm ướt, do đó, đất cần được giữ ẩm thường xuyên trong suốt quá trình sinh trưởng. Đồng thời, cần chú ý đến việc thoát nước tốt vào mùa mưa để tránh tình trạng úng ngập, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.

Sau khoảng 2-3 năm sinh trưởng, sâm cau có thể thu hoạch. Khi thu hoạch, cần đào toàn bộ cây, loại bỏ phần rễ thừa và đất bám, sau đó phơi khô và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát để đảm bảo chất lượng dược liệu. Phần củ nên được rửa sạch, thái mỏng và phơi khô để tiện cho việc sử dụng lâu dài.

Tại thị trường Việt Nam, sâm cau khô thái lát có giá dao động khoảng 250.000 - 300.000 đồng/kg. Đáng chú ý, tại Trung Quốc, giá sâm cau còn cao hơn rất nhiều, dao động từ 160 - 300 NDT (tương đương 549.000 - 1.029.000 đồng)/kg, cho thấy giá trị kinh tế tiềm năng của loại dược liệu quý này.

Công dụng của sâm cau

Tờ Sức khỏe & Đời sống đưa tin, theo y học hiện đại, các nghiên cứu định tính và định lượng ở sâm cau cho thấy sự hiện diện của nhiều chất hữu cơ có ý nghĩa trong y dược học như các lớp lognin, phenolic, saponin (thuộc nhóm ursan, cycloartan), alkaloid, flavonoid, steroid, các acid béo…

Tại thị trường Việt Nam, sâm cau khô thái lát có giá dao động khoảng 250.000 - 300.000 đồng/kg.

Các hợp chất hóa học tách từ sâm cau có khả năng kích thích tăng sinh nguyên bào xương, chống loãng xương và tăng khả năng tạo khoáng cho xương. Dịch chiết từ sâm cau có khả năng chống oxy hóa, giải độc gan, tốt cho hệ miễn dịch.

Đồng thời, sâm cau còn có tác dụng hỗ trợ chức năng sinh lý nam, kháng khuẩn, kháng histamin, hạ đường huyết, chống viêm và chống ung thư. Dược liệu làm gia tăng đáng kể các hormon kích thích nang trứng, hormon luteinizing và testosteron ở chuột.

Các hợp chất polysaccharid từ sâm cau cũng có tác dụng chống ung thư rõ rệt trên các khối u ác tính cổ tử cung ở chuột thử nghiệm, tăng cường chức năng miễn dịch, ức chế sự di căn và xâm lấn của ung thư.

Sâm cau còn có tác dụng hỗ trợ chức năng sinh lý nam, kháng khuẩn, kháng histamin, hạ đường huyết, chống viêm và chống ung thư. 

Nghiên cứu của Gulati và cộng sự năm 2015 cho thấy chiết xuất ethanolic của sâm cau có tác dụng chống lại bệnh đái tháo đường, tăng cường hấp thu glucose của tế bào mỡ 3T3-L1 ở chó.