Đề xuất lập sàn giao dịch bất động sản trực tuyến: Cần tháo gỡ nhiều nút thắt để hoạt động hiệu quả

Mới đây, Bộ Xây dựng đề xuất triển khai sàn giao dịch bất động sản trực tuyến giống như sàn giao dịch chứng khoán, giúp tăng tính minh bạch cho thị trường, được nhiều chuyên gia, doanh nghiệp quan tâm.

Theo VTV News, trong quý II năm nay, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp các Bộ ngành liên quan nghiên cứu mô hình giao dịch chứng khoán nhằm chuyển đổi số liên thông các thủ tục đất đai. Người dân có thể giao dịch bất động sản, công chứng, thuế, đăng ký giao dịch trên môi trường điện tử như giao dịch chứng khoán.

Trung tâm thông tin của cơ quan này sẽ hoàn thiện hệ thống phần mềm, kết nối liên thông dữ liệu và đảm bảo an toàn hệ thống thông tin. Bên cạnh đó, đề án thí điểm mô hình trung tâm giao dịch địa ốc và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý cũng được Bộ Xây dựng nghiên cứu trong quý II để tăng tính công khai, minh bạch cho thị trường.

Bộ Công an cũng được yêu cầu cập nhật, hoàn thiện, vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà ở, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, công chứng, đất đai, đầu tư, xây dựng...

Đề xuất lập sàn giao dịch bất động sản trực tuyến được ủng hộ, nhưng cần giải quyết nhiều khó khăn để hoạt động hiệu quả. Ảnh minh hoạ.

Lợi ích của sàn giao dịch BĐS trực tuyến

VietNam Plus dẫn lời ông Bùi Văn Doanh - Viện trưởng Viện nghiên cứu Bất động sản Việt Nam nhận xét, khi tất cả giao dịch về bất động sản, quyền sử dụng đất được thực hiện trên sàn điện tử, Nhà nước có thể theo dõi dòng chảy bất động sản, hạn chế tình trạng trục lợi từ các chính sách ưu đãi. Điều này đặc biệt quan trọng khi Chính phủ đang thúc đẩy việc thành lập quỹ nhà ở, cung cấp các gói hỗ trợ vay vốn và ưu đãi mua nhà.

Việc số hóa giao dịch không chỉ tạo ra thị trường minh bạch, lành mạnh mà còn phù hợp với xu hướng phát triển của chính phủ điện tử và xã hội số.

Tuy nhiên, để hệ thống hoạt động hiệu quả, chính sách là yếu tố then chốt. Hành lang pháp lý cần đi trước một bước để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong giao dịch.

Chẳng hạn, cần có quy định rõ ràng về bảo mật thông tin cá nhân trên nền tảng số, cũng như các chế tài xử lý vi phạm một cách quyết liệt. Khi khâu tổ chức thực hiện được triển khai đồng bộ, minh bạch và có cơ chế giám sát chặt chẽ, sàn giao dịch bất động sản điện tử sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ giúp Nhà nước kiểm soát thị trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành bất động sản ông Doanh phân tích.

Dưới góc độ chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Ngô Trí Long cho rằng, mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý ứng dụng công nghệ số sẽ là xu hướng tất yếu.

Tuy nhiên, để triển khai thành công mô hình này sẽ cần một chiến lược toàn diện bao gồm sự đồng bộ giữa yếu tố công nghệ, pháp lý và thị trường. Đặc biệt, việc triển khai cần được thực hiện theo từng giai đoạn, bắt đầu bằng việc thử nghiệm tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM trước khi mở rộng ra phạm vi toàn quốc.

Cùng đó, việc đầu tư vào các công nghệ tiên tiến như bảo mật đa lớp, blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho các giao dịch. Bên cạnh đó, cần xây dựng một hành lang pháp lý phù hợp là điều kiện tiên quyết để tạo dựng niềm tin từ phía người dân.

“Nếu được thực hiện đúng lộ trình và với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản số hóa do Nhà nước quản lý sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy thanh khoản cho thị trường bất động sản Việt Nam trong tương lai” - chuyên gia này khẳng định.

Phó Tổng Giám đốc Batdongsan.com.vn đánh giá, một trong những lợi ích lớn nhất của mô hình này là giúp quản lý chặt chẽ các giao dịch trên thị trường, tập trung thông tin và minh bạch hóa tình hình giao dịch.

Để triển khai mô hình này cần chú trọng một số yếu tố như: bảo tính hiệu quả của việc bắt buộc mọi giao dịch phải thông qua trung tâm; tạo động lực cho các bên tham gia và quy định tuân thủ…

Đặc biệt, việc Nhà nước quản lý toàn bộ dữ liệu giao dịch đòi hỏi phải xây dựng một hệ thống tổ chức vững chắc, không chỉ hiệu quả mà còn phải tránh gây cản trở đến sự vận hành của thị trường. Nhất là đối với yêu cầu xử lý một lượng lớn giao dịch là đặc trưng của thị trường bất động sản.

Bên cạnh đó, cần tính toán về sự tiện lợi cho người dùng khi so sánh với các giao dịch dân sự truyền thống giữa người mua và người bán. Việc chuyển đổi sang một hệ thống giao dịch bắt buộc qua trung gian đòi hỏi phải có cơ chế khuyến khích đủ mạnh, nhằm tránh tình trạng các bên tìm cách lách luật.

Hay như việc minh bạch nghĩa vụ về thuế, thủ tục ghi nhận hợp đồng… cũng rất cần thiết để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của hệ thống. Có như vậy mới tránh được tình trạng tuân thủ không đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của hệ thống.

Theo ông Quốc Anh, cần đào tạo đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giao dịch, cũng như thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát nghiêm ngặt để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

Các sàn môi giới tham gia giao dịch dưới sự quản lý của một đơn vị chịu trách nhiệm là điều cần thiết, giúp thị trường vận hành suôn sẻ hơn.

Các sàn môi giới tham gia giao dịch dưới sự quản lý của một đơn vị chịu trách nhiệm là điều cần thiết, giúp thị trường vận hành suôn sẻ hơn. Ảnh minh hoạ.

Cần giải quyết nhiều nút thắt

Các chuyên gia đều đánh giá cao việc thành lập sàn giao dịch bất động sản trực tuyến, tuy nhiên để sàn vận hành có hiệu quả cần phải giải quyết nhiều nút thắt.

Theo VTC News, ông Nguyễn Quốc Anh, Phó tổng giám đốc PropertyGuru Việt Nam nói câu hỏi đặt ra là việc tổ chức thực hiện sẽ như thế nào. Nếu bắt buộc mọi giao dịch phải thông qua sàn này, điều gì sẽ tạo động lực để các bên tham gia và tuân thủ quy định? Ngoài ra, việc Nhà nước quản lý toàn bộ thông tin cũng đặt ra bài toán về tổ chức hệ thống, đảm bảo tính hiệu quả và không gây cản trở đến thị trường.

Một điểm quan trọng nữa được vị chuyên gia nhấn mạnh, cần cân nhắc là khả năng xử lý giao dịch của trung tâm này, vì số lượng giao dịch bất động sản trên thị trường rất lớn.

Đồng thời, yếu tố tiện lợi cũng quan trọng, bởi trước đây, giao dịch bất động sản chủ yếu mang tính dân sự giữa người mua và người bán, không qua khâu trung gian bắt buộc. Nếu giờ đây, tất cả giao dịch phải thực hiện qua trung tâm, điều gì sẽ khiến các bên tiếp tục duy trì giao dịch mà không tìm cách lách luật, chuyên gia băn khoăn.

Bên cạnh đó, ông Quốc Anh cho rằng, cũng cần làm rõ các nghĩa vụ về thuế, ghi nhận hợp đồng và tránh tình trạng một số bên tuân thủ quy định trong khi những người khác thì không, khiến hệ thống trở nên kém hiệu quả.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch công ty bất động sản GP. Invest cũng đánh giá, sàn giao dịch bất động sản chắc chắn sẽ gặp không ít trở ngại khi triển khai luật vào đời sống kinh tế, xã hội, nhất là trong bối cảnh muốn đưa giao dịch bất động sản lên sàn giống như chứng khoán còn thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp lý.

Ông Hiệp cho rằng, việc thiếu các quy định rõ ràng về việc bảo vệ quyền lợi người mua, chứng nhận quyền sở hữu cũng như các vấn đề liên quan đến thuế, phí khi giao dịch trực tuyến là rào cản lớn. Điều này không chỉ khiến các doanh nghiệp khó thực hiện giao dịch hợp pháp mà còn tạo ra nguy cơ tranh chấp pháp lý giữa các bên liên quan.

Thêm vào đó, các quy định pháp lý về việc niêm yết và giao dịch bất động sản dưới dạng chứng khoán hóa vẫn chưa được hoàn thiện, điều này làm cho các chủ đầu tư và nhà đầu tư gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện giao dịch bất động sản một cách minh bạch và an toàn.

Ngoài vấn đề pháp lý thì vấn đề công nghệ cũng là rào cản rất lớn, các doanh nghiệp cần phải "chạy nước rút" để chuyển đổi mô hình kinh doanh truyền thống sang một nền tảng giao dịch trực tuyến.