Đằng sau những trang hồ sơ vụ án, là số phận của mỗi con người

Sự đổ? va? kỳ d?ệu

Trò chuyện vớ? chúng tô? TS Dương Thanh B?ểu vẫn rưng rưng cảm xúc kh? kể về con ngườ? huyền thoạ? ấy. Thờ? đó, từ ngườ? g?à cho đến trẻ con, không a? là không b?ết Tạ Đình Đề, con ngườ? cả cuộc đờ? như một th?ên t?ểu thuyết.

Sở dĩ ngườ? ta gọ? Tạ Đình Đề là con ngườ? huyền thoạ? bở? cuộc đờ? ông đã gắn vớ? câu chuyện Tạ Đình Đề được kẻ địch cử đ? ám sát Bác Hồ nhưng được Bác cảm hóa rồ? trở thành cận vệ cho Bác.

Chuyện kể rằng hôm ấy, Bác đã ngồ? vào bàn ăn cơm nhưng chưa dùng vộ? mà quay sang nó? vớ? đồng chí bảo vệ thật to rằng cho Bác x?n thêm đô? đũa và cá? bát vì hôm nay Bác có khách. Dù ngạc nh?ên nhưng đồng chí bảo vệ vẫn mang bát đũa ra đặt lên bàn và hỏ?: “Thưa Bác, sao khách vẫn chưa đến à?”. Bác đ?ềm nh?ên trả lờ?: “Vị khách đã đến lâu rồ? nhưng các chú không b?ết để t?ếp đón đấy thô?”. Rồ? Bác hướng mắt về phía buồng ngủ nó? to: “X?n mờ? chú Tạ Đình Đề xuống xơ? cơm vớ? Bác!”…

                 Dương Thanh B?ểu tâm sự: “Vu? nhất là kh? Tạ Đình Đề được thả tự do, ngườ? dân đã rất hoan hô, ủng hộ”.

Bỗng nhanh như chớp, một ngườ? từ tầng ha? nhảy xuống đất, lách nhanh vào phòng ăn và đứng ngay trước mặt Bác. Các ch?ến sĩ bảo vệ thủ thế, sẵn sàng đố? phó để bảo vệ Bác nhưng Bác khoát tay rồ? mỉm cườ? thân th?ện vớ? vị khách đặc b?ệt: “Trông chú dạo này g?à dặn hơn trước nh?ều song có phần gầy và đen hơn lúc mớ? ra trường. Chắc chú vất vả lắm?”… Nhìn ánh mắt nhân từ, bao dung của Bác, vị khách lễ phép đáp: “Thưa Bác, trước hết cháu x?n bày tỏ lòng khâm phục của cháu đố? vớ? Bác… Cháu x?n hứa chấm dứt công v?ệc của địch g?ao cho và x?n phục tùng dướ? sự đ?ều hành, sa? bảo của Bác”. Cũng từ đó, Tạ Đình Đề trở thành ngườ? cận vệ trung thành của Bác - một trường hợp đổ? va? kỳ d?ệu trong lịch sử nước ta.

X?n nó? thêm, ở thờ? đ?ểm xét xử vụ án Tạ Đình Đề, vụ K?ểm sát đ?ều tra án an n?nh (2C) vừa được tách ra từ Vụ 2B. Thờ? g?an này, Vụ 2C được g?ao nh?ệm vụ thụ lý k?ểm sát đ?ều tra vụ án Tạ Đình Đề phạm tộ? về tộ? an n?nh. Ngày 15/9/1985, Tạ Đình Đề bị bắt g?am, sau hơn 1 năm, Cơ quan đ?ều tra đề nghị v?ện KSNDTC g?a hạn g?am đặc b?ệt.

Lục lạ? tập hồ sơ đã cũ được TS Dương Thanh B?ểu lưu g?ữ cẩn thận, ông kể: Ngày 4/7/1975 Tạ Đình Đề đã từng bị bắt g?am, truy tố, xét xử về tộ? Cố ý làm trá? chế độ, tham ô và Hố? lộ. Tuy nh?ên, kh? xét xử, Chủ tọa ph?ên tòa lúc đó là bà Phùng Lệ Trân đã phân tích sâu sắc và lần lượt bác bỏ thẳng thừng các lập luận của cáo trạng đã quy kết cho bị cáo. Kh? Hộ? đồng xét xử quyết định Tạ Đình Đề không phạm và tuyên bố tha bổng ông tạ? ph?ên tòa thì hàng nghìn ngườ? dự khán đã vỗ tay nh?ệt l?ệt.

Hôm đó, ngườ? thanh n?ên trẻ Dương Thanh B?ểu cũng đến tham dự nhằm để bổ sung thêm k?nh ngh?ệm cho mình. “Kh? tòa tuyên án Tạ Đình Đề, một cảnh tượng xúc động h?ện ra mà tô? chưa gặp lần nào trong đờ?: Rất nh?ều ngườ? ào ào vào công kênh Tạ Đình Đề lên va?. Rất nh?ều bó hoa tươ? thắm tặng cho con ngườ? huyền thoạ? ấy. Những ch?ến sĩ công an trước đây khóa tay dẫn g?ả? ông thì g?ờ mở còng và dẫn đầu mở lố? cho ông ra vớ? nhân dân, đồng độ?, bạn bè và ngườ? thân… Tất cả như hòa trộn vào nhau như bản hòa ca chân thực chứa đựng nh?ều cung bậc và âm hưởng của tình ngườ?...”, ông bồ? hồ? nhớ lạ?.

                                           Tạ Đình Đề, một nhân vật được ví như huyền thoạ?.

Nhớ lạ? lúc cầm trong tay bộ hồ sơ Tạ Đình Đề bị truy tố về một tộ? an n?nh, ông kể, kh? ôm tập hồ sơ trên tay mà đồng chí Phan Xuân Bá, Phó vụ trưởng g?ao ngh?ên cứu hồ sơ và đề xuất phê chuẩn theo đề nghị g?a hạn g?am đặc b?ệt của cơ quan an n?nh đ?ều tra, lòng ông trĩu nặng. Bở? vụ án gần 10 năm về trước, trong ông còn h?ện hữu: “Lúc ấy, tô? không h?ểu vì sao một vụ án ngh?êm trọng, được huy động lực lượng đ?ều tra và k?ểm đ?ều tra hùng hậu, các ngành chuẩn bị khá công phu, chu đáo nhưng rốt cuộc bản cáo trạng của VKSNDTC lạ? bị TAND thành phố Hà Nộ? bác bỏ một cách thẳng thừng như vậy? Sự bác bỏ đó nghe ra đầy thuyết phục, được dư luận nhân dân tham dự tạ? ph?ên tòa nh?ệt l?ệt hoan nghênh”.

Và sự băn khoăn trên đã g?úp ông thấm thía một đ?ều mà sau này kh? đã trở thành cán bộ cao cấp của của ngành cũng luôn luôn tâm n?ệm: Công tác đ?ều tra, truy tố, xét xử một con ngườ?, nhất là ngườ? đó lạ? có ảnh hưởng trong xã hộ? phả? hết sức thận trọng, khách quan và toàn d?ện.

Bác bỏ “lệnh tạm g?am đặc b?ệt”

Trở lạ? vụ án, kh? ngh?ên cứu mấy tập hồ sơ vụ án Tạ Đình Đề dày cộm, có quá nh?ều tà? l?ệu kh?ến ông băn khoăn. Đặc b?ệt là những công văn báo cáo cấp trên hoặc trao đổ? thông t?n xoay quanh v?ệc bắt Tạ Đình Đề, v?ệc g?a hạn tạm g?am đặc b?ệt. “Không ít lần tô? tự nhủ, hãy cứng cỏ? trong tư cách, bản lĩnh của cán bộ bảo vệ công lý”. Ông nhớ lạ? cảm xúc đan xen về sự lựa chọn của ngườ? bảo công lý và tình cảm con ngườ? trong quyết định báo cáo của mình.

                                   Huân chương Độc lập hạng 3 của Chủ tịch nước truy tặng ông Tạ Đình Đề.

Vớ? các tà? l?ệu có trong hồ sơ vụ án, ông thấy hành v? lượm lặt ca dao hò vè có tính chất châm b?ếm của Tạ Đình Đề xuất phát tự động cơ bất mãn chứ không có ý thức chống đố? chế độ, Nhà nước. Và theo bộ luật hình sự thì hành v? đó không phạm tộ?. Ông bảo, mặc dù đã được cấp trên yêu cầu “ngh?ên cứu thế nào, báo cáo như vậy” nhưng ông cảm thấy lo lắng kh? báo cáo quan đ?ểm vụ án này vì trong hồ sơ có những vị quyền cao, chức trọng đã khẳng định chắc nịch phả? xử Tạ Đình Đề về tộ? chống đố? chế độ. Do vậy, ông cũng không vộ? vàng gì và t?ếp tục ngh?ên cứu hồ sơ.

Tuy nh?ên, ông vẫn g?ữ vững quan đ?ểm ban đầu nhưng nghĩ đến v?ệc báo cáo ông đã hơ? run rồ?. “Nếu lãnh đạo không đồng ý vớ? mình thì không những sẽ kéo thêm những ngày tháng đau khổ cho Tạ Đình Đề mà mình còn bị đánh g?á là hữu khuynh, không k?ên quyết đấu tranh chống tộ? phạm. Nh?ều lúc mệt mỏ? quá, tô? chặc lưỡ? hay cứ báo cáo đề xuất đề nghị của cơ quan đ?ều tra, có kh? lạ? hay cho mình. Nhưng cuố? cùng, cá? tâm con ngườ? g?úp tô? vượt qua mọ? trở ngạ?, tô? mạnh dạn đề xuất không cần th?ết phả? t?ếp tục tạm g?am bị can thêm nữa”, ông nó?.

Những ý k?ến phân tích về vụ án của ông sau đó được Phó Vụ trưởng Phan Xuân Bá gật đầu đồng ý. Tuy nh?ên, cũng có một số ý k?ến quy kết cho ông có  tưởng hữu khuynh, không k?ên quyết đấu tranh chống tộ? phạm...

Trả? qua một thờ? g?an ngh?ên cứu hồ sơ và chỉnh sửa ch? t?ết bản báo cáo, phân tích tích đúng sa? về hành v? của Tạ Đình Đề, ngày 8/1/1987, V?ện trưởng VKSNDTC lúc đó là ông Trần Lê đã có công văn trả lờ? bộ Công an về v?ệc không cần th?ết g?am cũng như đưa Tạ Đình Đề ra truy tố, xét xử. Sau đó là hàng loạt báo cáo của VKSNDTC được gử? đ? cũng như tổ chức nh?ều cuộc hợp l?ên ngành, bở? quan đ?ểm vẫn chưa thống nhất. Sau một thờ? g?an dà?, vớ? những lập luận đầy cơ sở, ngày 7/12/1987, VKSNDTC đã quyết định trả tự do cho Tạ Đình Đề.

Sau 9 năm ngày mất của Tạ Đình Đề, (ông mất ngày 29.2.1998), căn cứ vào thành tích tham g?a kháng ch?ến chống Pháp và xây dựng đất nước của ông, ngày 11/5/2007 Chủ tịch nước Nguyễn M?nh Tr?ết đã ký Quyết định truy tặng Tạ Đình Đề Huân chương Độc lập Hạng Ba. Tuy muộn nhưng cũng là một kết quả có hậu cho Tạ Đình Đề.

TS Dương Thanh B?ểu nó? thêm: “Ông mất đ? nhưng những huyền thoạ? về Tạ Đình Đề thì không bao g?ờ mất. Như trong đ?ếu văn về ông mà Th?ếu tướng Văn Phác, nguyên Chủ nh?ệm Chính trị Bộ độ? Tây T?ến có đoạn: …Anh Tạ Đình Đề ơ?! X?n anh hãy yên nghỉ cùng vớ? những chuyện như huyền thoạ? đẹp về anh…”.

C.T (Thực h?ện) - ĐSPL