Đã đến lúc xã hội cần tuyên chiến với scandal

(ĐSPL) - Dù vụ việc Minh Béo bị tố sàm sỡ, “gạ tình” không phải là duy nhất xảy ra ở giới showbiz. 

Dù vụ việc Minh Béo bị tố sàm sỡ, “gạ tình” không phải là duy nhất xảy ra ở giới showbiz. Dù công chúng đã quá quen với những chiêu trò đánh bóng tên tuổi của nghệ sỹ, thì vấn đề scandal vẫn luôn là điều dư luận tò mò, xôn xao bàn tán. Scandal thực sự đang là bóng đen quá lớn bao trùm làng showbiz, như con dao hai lưỡi nâng người ta lên hoặc hạ người khác xuống. Không những thế, ít nhiều nó còn gây ảnh hưởng lên một bộ phận giới trẻ trong xã hội, học đòi theo người nổi tiếng. Những nghệ sỹ tài năng có hạn, nhưng sẵn sàng bất chấp tất cả để thành người nổi tiếng? Đó là trăn trở của Phó giáo sư, tiến sỹ Phan An, công tác tại viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ (TP.HCM).

Nhiều người cho rằng có một số nghệ sỹ hiện nay không thể sống nếu thiếu scandal, để đánh bóng tên tuổi trên mặt báo. Nhận định của ông về vấn đề này như thế nào?

Tôi không phải là người trong giới nghệ sỹ, nên không thể khẳng định hay phủ nhận điều này. Nhìn nhận nó dưới con mắt của một nhà nghiên cứu các vấn đề văn hóa - xã hội lâu năm, đồng thời cũng là một khán giả, tôi cho rằng nếu nhìn một cách tổng quát, thì đa số những nghệ sỹ yêu nghề thực sự, luôn cố gắng né tránh những thị phi đã trở thành một đặc điểm trong nghề của mình, ngày đêm miệt mài rèn luyện để cống hiến cho nghệ thuật. Có một bộ phận khác thì dù muốn hay không vẫn trở thành nạn nhân của những scandal không đáng có. Bởi họ là người của công chúng, được báo chí và mọi người để ý theo dõi từng ngày, thì điều này là không tránh khỏi. Lợi dụng đặc điểm này, một bộ phận nghệ sỹ khác, đa phần là những người còn rất trẻ, muốn chen chân vào giới showbiz, nhưng ngoại hình, tài năng thì không thật sự nổi bật. Vậy làm cách nào nhanh nhất, hiệu quả nhất để được báo chí nhắc đến, nhiều người biết tên? Chỉ cần tạo ra một scandal là đủ, càng hấp dẫn càng tốt. Trong xã hội học gọi là tâm lý đám đông, tác động bằng hành vi, dẫn dắt một nhóm người đi theo hướng mà mình muốn.

Trong giới nghệ sỹ hiện nay, vấn đề giới tính luôn là vấn đề khá nhạy cảm. Tuy nhiên, nhiều nghệ sỹ lại coi nó như một công cụ hữu hiệu để úp mở tạo scandal. Về mặt xã hội, người nổi tiếng có những ảnh hưởng nhất định lên giới trẻ. Phải chăng điều này đã tạo ra những tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến nhận thức, hành động của một bộ phận giới trẻ?

Dùng scandal để nổi tiếng luôn là điều không tốt. Xã hội luôn tò mò, soi mói đời sống riêng của người nổi tiếng, nhưng trong thâm tâm họ sẽ chỉ thực sự trân trọng những nghệ sỹ có tài, có tâm, luôn cống hiến vì xã hội. Scandal làm giảm lòng tin, ảnh hưởng không tốt đến định hướng, nhận thức, lối sống của giới trẻ, gây khó khăn cho công tác quản lý xã hội. Tuy nhiên, ở thời đại hiện nay dùng scandal để nổi tiếng không còn là "độc quyền" của một nghệ sỹ, một bộ phận bạn trẻ cũng dùng scandal để trở nên nổi tiếng, trước khi họ bước chân vào giới giải trí. Tuổi trẻ luôn khao khát khẳng định mình, bứt khỏi đám đông, nhưng mỗi người sẽ chọn cho mình một cách khác nhau. Ở đó dùng scandal là con đường ngắn nhất, nhanh nhất nhưng cũng thiển cận nhất và không bền vững nhất. Hiện tượng tai tiếng trong giới nghệ sỹ cũng nói lên phần nào một số khiếm khuyết của xã hội mà quốc gia nào cũng phải đối mặt. Bởi dù tốt hay xấu, thì công chúng mới chính là những người khẳng định tài năng, nuôi sống người nổi tiếng.

Trở lại với giấy phép hành nghề dành cho các nghệ sỹ sắp tới sẽ được bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch áp dụng. Theo ông có thể hạn chế được những scandal không đáng có trong giới nghệ sỹ?

Thẻ hành nghề là một công cụ để kiểm soát, quản lý nghệ sỹ, giúp họ nâng cao nhận thức, trau dồi đạo đức, chuyên môn trong nghề. Theo tôi, người nghệ sỹ nào cũng khát khao được biểu diễn, vì vậy nếu trong những quy định về cấp thẻ hành nghề không cho phép những nghệ sỹ nhiều tai tiếng, dính tới quá nhiều scandal được cấp thẻ hành nghề, thì có thể mỗi nghệ sỹ sẽ tự ý thức, để không dính vào scandal. Nhưng ở một thế giới nhiều thị phi, phức tạp như showbiz, để tránh scandal là điều không dễ. Nên chăng mỗi nghệ sỹ tự nhận thức được, nổi tiếng bằng con đường tạo scandal không phải là một lựa chọn hay và đúng đắn. Nó có thể quay lại cứa vào tay mình bất cứ lúc nào.

Quan điểm của ông về một nghệ sỹ chân chính là như thế nào?

Cá nhân tôi luôn trân trọng những nghệ sỹ luôn cống hiến hết mình vì nghệ thuật, không màng danh lợi, tiền tài. Những người đó thường khá lặng lẽ, ít xuất hiện ở những nơi ồn ào của showbiz. Nhưng mỗi lần tên họ được xướng lên, hình ảnh của họ xuất hiện thì sẽ gắn với một sản phẩm nghệ thuật được thực hiện kỹ lưỡng, sâu sắc, giàu tính nhân văn, vì cộng đồng. Những tràng pháo tay mà công chúng dành cho họ, là sự ngưỡng mộ, tôn vinh, luôn với những nỗ lực, trách nhiệm để xây dựng một hình ảnh đẹp trong mắt công chúng.

Xin cảm ơn ông!                                   

Phản biện xã hội là cần thiết trong cuộc chiến với scandal

Theo ông, báo chí có vai trò như thế nào trong cuộc chiến với scandal trong giới nghệ sĩ?

Báo chí có vai trò rất quan trọng trong việc góp phần xóa bỏ hay dung túng cho scandal tung hoành. Bởi xét cho cùng, tạo scandal mà không được báo chí chú ý đưa tin thì cũng coi như thất bại. Bởi vậy báo chí khi đưa tin cần xác định sẽ đưa tin như thế nào. Đưa tin trên tinh thần xây dựng, định hướng dư luận, tạo ra những bài học quý giá; hay chỉ chạy theo thông tin một cách mù quáng, sẽ vô tình tiếp tay cho scandal ngày càng phổ biến. Phản biện xã hội là rất cần thiết trong cuộc chiến này, để dư luận tự phân tích, tập trung nhìn nhận vào bản chất của những scandal, chứ không phải quan tâm đến những gì xung quanh nó như: Ai là người tạo ra nó, những nhân vật trong đó ra sao, đời tư như thế nào,...

 Phó giáo sư, tiến sỹ Phan An