Cuộc đột kích của Mỹ nhằm tiêu diệt thủ lĩnh IS có hành tung bí ẩn diễn ra như thế nào?

Thủ lĩnh của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) bị tiêu diệt trong cuộc đột kích của Mỹ ở Tây Bắc Syria là một nhân vật khá bí ẩn, có rất ít hình ảnh của người này và hắn gần như không bao giờ xuất hiện trước công chúng hoặc trong video của nhóm khủng bố. 

Hắn đã lựa chọn đánh bom tự sát, kết thúc cuộc đời của mình ở tỉnh Idlib, nơi người tiền nhiệm của hắn, Abu Bakr al-Baghdadi, bị Mỹ tiêu diệt cách đây hơn 2 năm. 

Cuộc sống bí ẩn của thủ lĩnh IS

Là một chiến binh kỳ cựu kể từ năm 2003, kẻ khủng bố đã lấy tên là Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi khi lên nắm quyền chỉ huy IS thay cho người tiền nhiệm al-Baghdadi. Qurayshi đã lãnh đạo tàn dư của nhóm khủng bố khi họ tập hợp lại sau sự sụp đổ của "caliphate" và chuyển sang hoạt động ngầm để tiến hành một cuộc nổi dậy ở Iraq và Syria.

Cái chết của Qurasyshi xảy ra trong thời điểm các chiến binh IS, sau nhiều năm phục kích ở cấp độ thấp, đã bắt đầu thực hiện các cuộc tấn công táo bạo hơn, có quy mô lớn hơn. Tháng trước, IS đã tấn công một nhà tù ở Đông Bắc Syria để giải thoát các đồng đội bị bắt giam, dẫn đến trận chiến kéo dài 10 ngày với lực lượng do người Kurd dẫn đầu khiến khoảng 500 người thiệt mạng.

Tổng thống Joe Biden cho biết al-Qurayshi chịu trách nhiệm trực tiếp cho vụ tấn công nhà tù Syria trong thời gian qua, cũng như các vụ sát hại hàng loạt người Yazidi ở Iraq năm 2014.

Cụ thể, ông chủ Nhà Trắng cho biết: "Hắn phải chịu trách nhiệm cho vụ tấn công tàn bạo gần đây vào một nhà tù ở Đông Bắc Syria. Hắn cũng là người đứng sau tội ác diệt chủng người Yazidi. Tất cả chúng ta đều nhớ những câu chuyện đau lòng, những vụ giết người hàng loạt xóa sổ toàn bộ ngôi làng, hàng ngàn phụ nữ và trẻ em gái bị bán làm nô lệ, hãm hiếp được sử dụng như một vũ khí chiến tranh". 

Thông tin về kẻ khủng bố, tên thật của hắn là Amir Mohammed Saeed Abdul-Rahman al-Mawla, người Iraq, sinh năm 1976 và được cho là người dân tộc Turkman đến từ thị trấn Tel Afar, miền Bắc Iraq. Hắn có bằng luật Hồi giáo tại Đại học Mosul.

Việc al-Mawla lấy biệt danh al-Qurayshi khi trở thành thủ lính IS, cho thấy rằng hắn, giống như người tiền nhiệm, tuyên bố có liên hệ với bộ tộc của Nhà tiên tri Muhammad của đạo Hồi. 

Giống như người tiền nhiệm của mình, Qurayshi đã dành những ngày cuối cùng của mình ở tỉnh Idlib, khu vực do các nhóm nổi dậy thù địch IS trấn giữ. Hắn sống trong một ngôi nhà 3 tầng ở thị trấn Atmeh, gần biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Theo những người phản ứng đầu tiên, cuộc đột kích vào đầu ngày 3/2 đã tiêu diệt kẻ khủng bố và khiến 12 người khác thiệt mạng, trong đó có 4 phụ nữ và 6 trẻ em.

Sau cuộc đột kích, rất ít người ở Atmeh biết gia đình đã thuê căn nhà bị tấn công là ai. Các nhà báo địa phương dẫn lời những người hàng xóm nói rằng người đàn ông sống trên tầng cao nhất toà nhà cùng gia đình tự nhận là Abu Ahmad, một người Syria bị di dời vì chiến tranh từ tỉnh Aleppo. Đồ chơi trẻ em, cũi và sách tôn giáo, bao gồm tiểu sử của Nhà tiên tri Mohammad, được tìm thấy trong ngôi nhà bị đánh bom.

Tỉnh Idlib, thành trì lớn cuối cùng của phiến quân ở Syria, là nơi sinh sống của 3 triệu người, nhiều người trong số họ phải di dời do các cuộc nội chiến, khiến người lạ dễ dàng trà trộn vào. Ngôi nhà được bao quanh bởi những cây ô liu, dường như đã được lựa chọn bởi Qurayshi để "che mắt" thiên hạ. 

Cuộc đột kích của Mỹ diễn ra như thế nào?

Khoảng nửa đêm 2/2, máy bay trực thăng đã hạ cánh xuống khu vực chở các lực lượng đặc biệt của Mỹ và phát thông báo: "Chúng tôi có lệnh yêu cầu các bạn rời đi ngay. Chúng tôi sẽ bắn tên lửa về phía ngôi nhà này. Có máy bay không người lái ở trên cao".

Sau đó, một vụ nổ làm rung chuyển khu vực và đánh sập phần lớn tầng trên cùng toà nhà. 

Video do Lực lượng Phòng vệ Dân sự Syria, còn được gọi là đội Mũ bảo hiểm trắng, công bố cho thấy một nhân viên y tế đưa một bé gái từ trong nhà vào xe cứu thương. Một bức ảnh của một cô gái được lan truyền trên mạng xã hội đã ghi lại hình ảnh một bé gái khoảng 5 tuổi trên mặt dính đầy máu.

Không rõ bé gái có phải là con gái của Qurayshi hay không.

Al-Arabiya TV cho biết 3 trong số 4 phụ nữ thiệt mạng trong cuộc đột kích có thể là vợ của thủ lĩnh nhóm Hồi giáo cực đoan. Thông thường, các thành viên của nhóm cực đoan sẽ kết hôn với tối đa 4 phụ nữ, điều này được cho phép theo truyền thống Hồi giáo.

Kể từ khi nắm quyền chỉ huy IS, Qurayshi đã đứng đầu danh sách truy nã của Mỹ và các chính phủ trong khu vực nhằm vào những kẻ cực đoan. Hắn không xuất hiện trước công chúng và hiếm khi phát hành bất kỳ bản ghi âm nào. Ảnh hưởng và sự tham gia hàng ngày của hắn vào hoạt động của tổ chức khủng bố không được biết đến và hắn cũng không có người kế nhiệm.

"Tội ác diệt chủng"

Vào ngày 18/3/2020, Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa Qurayshi vào danh sách Kẻ khủng bố toàn cầu đặc biệt. Vài tháng sau, Mỹ đã tăng gấp đôi phần thưởng lên 10 triệu USD cho bất kỳ thông tin nào giúp nhận dạng hoặc xác định vị trí của hắn. 

Bộ Tài chính Mỹ thông tin Qurayshi là người đứng sau thúc đẩy các vụ bắt cóc, tàn sát và buôn bán các thành viên của nhóm thiểu số tôn giáo Yazidi ở Iraq. Ngoài ra, hắn còn giám sát các hoạt động toàn cầu của nhóm IS. Hàng nghìn người đàn ông Yazidi đã bị giết và hàng nghìn phụ nữ bị bắt làm nô lệ dưới sự chỉ đạo của Qurayshi. Các nhóm nhân quyền toàn cầu đã gọi đây là "một tội ác diệt chủng".

Qurayshi bắt đầu công việc của một chiến binh thánh chiến ngay sau khi cựu độc tài Iraq Saddam Hussein bị cách chức. Năm 2004, Qurayshi gia nhập tổ chức khủng bố al-Qaida ở Iraq, do chiến binh người Jordan Abu Musab al-Zarqawi điều hành. 

Cũng trong năm 2004, Qurayshi bị quân đội Mỹ bắt giữ ở Mosul (Iraq) và bị giam giữ trong 2 năm. Trong thời gian bị giam cầm, hắn trở thành tay sai an ninh hàng đầu của al-Baghdadi.

Sau cái chết của al-Zarqawi trong một cuộc tấn công của Mỹ năm 2006, Qurayshi trở thành quan chức cấp cao của nhóm kế nhiệm trong al-Qaida ở Iraq, dưới sự lãnh đạo của al-Baghdadi, nhóm đã trở thành tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS).

Khi IS chiếm lĩnh phần lớn miền Bắc và Đông Syria cũng như miền Bắc Iraq và tuyên bố trở thành đế chế Hồi giáo caliphate vào năm 2014, Qurayshi trở thành quan chức cấp cao trong hàng ngũ lãnh đạo. Khi caliphate của nhóm sụp đổ trong cuộc chiến kéo dài nhiều năm với liên minh do Mỹ dẫn đầu ở cả Iraq và Syria, hắn đã lẩn trốn trong nhiều năm. 

Minh Hạnh