Chính phủ Mỹ đóng cửa: Đóng băng ngân sách cho một số bang, cảnh báo cắt giảm mạnh nhân viên

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/10 đã quyết định đóng băng khoản ngân sách trị giá 26 tỷ USD dành cho các bang do đảng Dân chủ lãnh đạo, thực hiện lời cảnh báo sử dụng cuộc khủng hoảng đóng cửa chính phủ để gây sức ép chính trị và mở rộng quyền kiểm soát đối với ngân sách liên bang.

Trong số này, 18 tỷ USD vốn dành cho các dự án giao thông công cộng tại New York và 8 tỷ USD cho các dự án năng lượng xanh tại 16 bang như California và Illinois sẽ bị đình lại.

Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết: “Chúng ta có thể tiết kiệm hàng tỷ USD”, cho thấy quyết tâm biến việc đóng cửa Chính phủ vừa diễn ra từ ngày 1/10/2025 thành công cụ để “trừng phạt” phe đối lập và tái định hình cách chi tiêu hơn 7.000 tỷ USD ngân sách liên bang.

Ông Trump ngày 2/10 tuyên bố sẽ tiến hành các đợt cắt giảm nhân sự liên bang quy mô lớn, trong bối cảnh chính phủ liên bang bước sang ngày thứ hai phải đóng cửa một phần.

Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump cho biết sẽ gặp Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) Russell Vought để bàn về việc cắt giảm nhiều cơ quan liên bang mà ông cho rằng do đảng Dân chủ kiểm soát, đồng thời cân nhắc liệu các biện pháp cắt giảm này sẽ tạm thời hay vĩnh viễn.

Các động thái này cho thấy Tổng thống Trump quyết tâm siết chặt quyền kiểm soát khoản ngân sách liên bang trị giá 7.000 tỷ USD.

Trong khi đó, Phó Tổng thống JD Vance cảnh báo chính quyền có thể mở rộng việc sa thải nhân viên liên bang nếu chính phủ đóng cửa kéo dài quá vài ngày.

Phó Tổng thống Vance cho hay, nếu tình trạng kéo dài, chính quyền sẽ buộc phải sa thải thêm nhân viên, ngoài 300.000 người dự kiến bị cắt giảm từ nay đến tháng 12.

Đây là lần đóng cửa chính phủ thứ 15 kể từ năm 1981, khiến hàng loạt hoạt động bị đình trệ như nghiên cứu khoa học, giám sát tài chính, dọn dẹp môi trường và nhiều dịch vụ khác. Các lần đóng cửa trước đây chưa từng dẫn đến việc sa thải vĩnh viễn.

Lần này, khoảng 750.000 nhân viên liên bang buộc phải nghỉ việc không lương, trong khi binh sĩ và nhân viên tuần tra biên giới vẫn phải làm việc mà không được trả công.

Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Mỹ thông báo sẽ cắt giảm 1% trong số 14.000 nhân viên.

Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần kể từ 0h ngày 1/10 sau khi Thượng viện không thể thông qua dự luật tạm thời duy trì ngân sách cho các chi tiêu của chính phủ sau 2 lần bỏ phiếu.

Cả đề xuất của phía Cộng hòa (gia hạn ngân sách đến ngày 21/11) lẫn đề xuất của phe Dân chủ (gắn ngân sách với việc tăng thêm quyền lợi y tế) đều thất bại trong các cuộc bỏ phiếu.

Cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau gây ra tình trạng bế tắc ở quốc hội, khiến chính phủ phải đóng cửa một phần trong bối cảnh hướng tới cuộc bầu cử giữa kỳ 2026 sẽ quyết định quyền kiểm soát quốc hội.