Cây sắn thuyền, còn được biết đến với các tên gọi như sắn biển hay sắn đất, là một loại cây quen thuộc trong y học dân gian Việt Nam. Cây thuộc họ rau dền (Amaranthaceae) và thường mọc hoang dại ở nhiều khu vực ven biển hoặc đất cát, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam Việt Nam.
Cây sắn thuyền có thân thảo, mọc đứng hoặc bò, với chiều cao trung bình từ 30-60 cm. Thân cây thường có màu xanh nhạt và phân thành nhiều nhánh nhỏ. Lá của cây sắn thuyền có hình dạng giống chiếc thuyền, mọc đối xứng hai bên thân. Lá có màu xanh lục, mềm mại và có mép lá hơi gợn sóng.
Cây sắn thuyền ra hoa nhỏ, thường có màu trắng hoặc vàng nhạt, mọc thành cụm ở đầu cành. Quả của cây nhỏ và có hình bầu dục, chứa nhiều hạt nhỏ li ti.
Cây sắn thuyền thích hợp sinh trưởng ở những nơi có điều kiện đất khô cằn, nhiều cát như ven biển hoặc vùng đất trống. Tại Việt Nam, cây phân bố chủ yếu ở các khu vực như Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận và Bình Thuận. Nhờ khả năng chống chịu tốt với môi trường khắc nghiệt, cây sắn thuyền dễ dàng phát triển mà không cần nhiều công chăm sóc.
Cây sắn thuyền là một loài cây đa dụng với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.
Hỗ trợ tiêu hóa: Cây sắn thuyền có tính mát và được sử dụng như một bài thuốc tự nhiên giúp cải thiện chức năng tiêu hóa. Lá và thân của cây có thể được nấu làm trà để giảm chứng đầy bụng, khó tiêu. Nhiều người sử dụng cây sắn thuyền để giúp làm sạch đường ruột và cải thiện quá trình tiêu hóa, đặc biệt là trong các trường hợp tiêu hóa kém hoặc táo bón.
Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể: Theo Đông y, cây sắn thuyền có tác dụng giải nhiệt, thanh lọc cơ thể nhờ tính mát. Lá và củ của cây thường được sử dụng để nấu nước uống, giúp cơ thể thoát khỏi cảm giác nóng trong người. Đây là lựa chọn tự nhiên và an toàn để thanh lọc cơ thể, giảm các triệu chứng do nhiệt gây ra như nhiệt miệng, nổi mụn hoặc sốt.
Chữa bệnh ngoài da: Cây sắn thuyền còn được biết đến với khả năng chữa trị các bệnh ngoài da. Lá cây có thể được nghiền nát và đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương do viêm, mụn nhọt hoặc dị ứng. Nhờ vào tính chất làm dịu và kháng viêm, cây sắn thuyền có thể giúp giảm đau, sưng tấy và hỗ trợ quá trình làm lành vết thương.
Giảm đau xương khớp: Nhiều người sử dụng cây sắn thuyền như một bài thuốc tự nhiên để giảm đau do các bệnh lý xương khớp. Các hợp chất trong cây có khả năng giảm viêm và đau nhức, đặc biệt là với những người bị thoái hóa khớp hoặc viêm khớp. Lá cây thường được giã nát để đắp lên vùng khớp bị đau, hoặc sử dụng dưới dạng nước ngâm để làm dịu cảm giác khó chịu.
Tăng cường hệ miễn dịch: Củ sắn thuyền chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng, giúp tăng cường hệ miễn dịch. Việc bổ sung các dưỡng chất từ cây sắn thuyền có thể giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và virus, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng thông thường. Ngoài ra, nhờ vào các hợp chất chống oxy hóa, cây sắn thuyền còn giúp ngăn ngừa lão hóa và bảo vệ tế bào khỏi các tác nhân gây hại.
Chăm sóc da và tóc: Cây sắn thuyền cũng được sử dụng rộng rãi trong việc làm đẹp. Lá và củ cây có thể được nghiền nát để tạo thành mặt nạ dưỡng da, giúp làm sáng da, giảm nhờn và mụn. Ngoài ra, nước nấu từ cây sắn thuyền còn có thể dùng để gội đầu, giúp tóc mềm mượt và giảm gàu.
Chữa trị các bệnh về hô hấp: Trong y học dân gian, cây sắn thuyền còn được sử dụng để chữa trị các bệnh liên quan đến hô hấp như ho, viêm phế quản và cảm lạnh. Các thành phần trong cây có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm ho và loại bỏ đờm, giúp người bệnh dễ thở hơn.
Dùng ngoài:
Lá tươi: Giã nát, đắp trực tiếp lên vết thương.
Bột lá khô: Rắc lên vết thương.
Dùng trong:
Nước sắc: Dùng để uống, có thể kết hợp với các vị thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị.
Không tự ý dùng quá liều: Việc sử dụng quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
Phụ nữ mang thai và cho con bú: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Người có cơ địa dị ứng: Nên thử một lượng nhỏ trước khi sử dụng để tránh xảy ra phản ứng dị ứng.