Rau sam (tên khoa học Portulaca oleracea L.), một loài cây thân cỏ khiêm tốn thuộc họ rau sam, từ lâu đã gắn bó với đời sống người Việt qua nhiều tên gọi dân dã như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, hay trường thọ thái. Mang trong mình nguồn gốc từ vùng đất xa xôi Ấn Độ và Trung Quốc, loài cây này đã bén rễ và sinh trưởng mạnh mẽ khắp Việt Nam, đặc biệt dễ dàng bắt gặp ở những vùng đất ẩm ven đường, cạnh ao hồ hay bờ kênh, rạch. Sự sống mãnh liệt của rau sam thật đáng kinh ngạc, đôi khi chỉ cần một nhánh nhỏ vứt xuống đất cũng có thể đâm chồi nảy lộc, mọc tua tủa thành những mảng xanh mướt.
Ẩn chứa trong những cọng rau sam nhỏ bé là một "kho tàng" dinh dưỡng khổng lồ. Các nhà khoa học đã tìm thấy hơn 44 hợp chất có lợi, bao gồm:
Flavonoid, alkaloid, acid hữu cơ: Những hợp chất thực vật quý giá với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ.
Omega-3: Một trong số ít loại rau dại có chứa lượng omega-3 dồi dào, cực kỳ cần thiết cho sức khỏe tim mạch và não bộ.
Vitamin đa dạng: Gồm vitamin A, C, E, B1, B2, PP, và acid folic – những dưỡng chất thiết yếu hỗ trợ hàng loạt chức năng trong cơ thể.
Khoáng chất phong phú: Sắt, canxi, kali, magie… đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì xương chắc khỏe, điều hòa huyết áp và hỗ trợ các quá trình trao đổi chất.
Rau sam.
Chính nhờ nguồn dinh dưỡng dồi dào này mà rau sam mang lại vô số công dụng tuyệt vời cho sức khỏe:
Chống viêm, giảm đau hiệu quả: Đặc biệt hữu ích cho hệ tiêu hóa và tiết niệu, giúp làm dịu các tình trạng viêm nhiễm.
Chống oxy hóa, làm chậm lão hóa: Bảo vệ tế bào khỏi tổn thương của gốc tự do, góp phần duy trì vẻ tươi trẻ.
Tốt cho da, tóc, xương khớp: Nhờ sự kết hợp của omega-3 và canxi, rau sam nuôi dưỡng vẻ đẹp từ bên trong và tăng cường sức khỏe xương khớp.
Kháng khuẩn, nâng cao đề kháng: Giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, tăng cường hệ miễn dịch.
Bảo vệ tim mạch, điều hòa huyết áp và cholesterol: Góp phần duy trì hệ thống tim mạch khỏe mạnh.
Hỗ trợ tiêu hóa, thanh lọc cơ thể: Ngăn ngừa táo bón và thúc đẩy quá trình thải độc nhẹ nhàng.
Thanh nhiệt, giải độc: Đặc biệt lý tưởng để sử dụng vào mùa hè nóng bức.
Hạ đường huyết: Hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu, có lợi cho người bệnh tiểu đường.
Với vị chua thanh mát, tính lạnh, và đặc biệt không độc, rau sam là nguyên liệu lý tưởng để "biến hóa" thành nhiều món ăn hấp dẫn.
Với vị chua thanh mát, tính lạnh, và đặc biệt không độc, rau sam là nguyên liệu lý tưởng để "biến hóa" thành nhiều món ăn hấp dẫn. Toàn bộ phần thân, lá, và nụ hoa đều có thể sử dụng, chỉ trừ phần rễ. Từ những món ăn quen thuộc trong bữa cơm gia đình như rau sam xào tỏi tôm đậm đà, canh rau sam thịt bằm giải nhiệt, đến nộm rau sam thanh mát, tất cả đều mang đến hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng cao.
Không chỉ dừng lại ở vai trò rau ăn, rau sam còn được trọng dụng như một vị thuốc dân gian quý giá. Người ta có thể dùng rau sam tươi để chữa bệnh hoặc phơi khô để bảo quản lâu dài, dùng dần. Sự đa năng này đã khẳng định vị trí đặc biệt của rau sam trong cả ẩm thực và y học cổ truyền.