Cận cảnh hầm chỉ huy tác chiến chống bom nguyên tử ở Hà Nội

Hầm T1 nằm bên dưới tòa nhà Cục Tác chiến trong khuôn viên Trung tâm Hoàng thành Thăng Long có khả năng chống được sức công phá của bom tấn và tên lửa.

Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long (Hà Nội) tổ chức triển lãm giới thiệu về hầm tác chiến T1 của Bộ Tổng tham mưu thuộc cơ quan Tổng hành dinh Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Sau 45 năm, công chúng được xem hình ảnh, hiện vật cũng như toàn bộ kết cấu của hầm. Hầm T1 được xây dựng vào cuối năm 1964, đầu năm 1965, ngay từ những ngày đầu Mỹ gây chiến tranh phá hoại miền Bắc, do Trung đoàn 259 (Cục Công binh) thiết kế và thi công. Trong quá trình xây dựng, Bộ Tổng tham mưu quyết định đánh sập tầng hai nhà làm việc của Cục Tác chiến, tạo ra đống đổ nát ngụy trang, tránh sự phát hiện của máy bay do thám.

Hầm được chia thành 3 phòng, tổng diện tích 64 m2, đúc bằng bê tông cốt thép nguyên khối (khoảng 1.000 m3). Nóc hầm nhô lên khỏi mặt đất 1,5 m và chia thành 3 lớp, giữa được đổ cát dày nửa mét. Hầm có thể chống được sức công phá của bom tấn và tên lửa không đối đất, trụ được qua một vụ tấn công nguyên tử, vũ khí hóa học, vi trùng. Trong ảnh là phòng giao ban tác chiến rộng 20 m2, nơi làm việc của trực ban trưởng, có nhiệm vụ tổng hợp tình hình mới nhất của các bộ, nhận mệnh lệnh và báo cáo tình hình lên cấp trên.

Phòng giao ban tác chiến là nơi các lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước, quân đội đến làm việc, chỉ huy trong suốt 2 cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ. Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ tổng tư lệnh đã làm việc tại hầm T1 trên 7.000 ngày đêm với hơn 1.000 cuộc họp quan trọng. Trong ảnh, Tổng Tham mưu phó và các thành viên Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân trình bày kế hoạch bảo vệ vùng trời Hà Nội với Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Trong cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ 2 của Mỹ năm 1972, hầm chỉ huy tác chiến cùng lúc thực hiện 3 nhiệm vụ lớn: Chỉ huy bắn rơi nhiều máy bay Mỹ; đảm bảo giao thông chi viện cho miền Nam; tổ chức thế trận phòng không nhân dân.

Phòng trực ban tác chiến rộng 43 m2 là nơi làm việc liên tục 24/24h của kíp trực ban tác chiến do Cục Tác chiến, Bộ Tổng Tham mưu đảm nhiệm, có nhiệm vụ trực tiếp trả lời Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người gọi, hỏi, theo dõi tình hình bảo vệ miền Bắc (trên bộ, trên biển, trên không) và chiến sự trên các chiến trường Đông Dương.

Phòng trực ban tác chiến được đầu tư đồng bộ với 4 cabin (mỗi cabin chỉ huy 1 mặt trận, được trang bị 3 máy điện thoại do một người trực đảm trách).

Kíp trực cũng có trách nhiệm đề xuất với Bộ Tổng Tham mưu các phương án tác chiến nhằm đối phó kịp thời, chủ động giành thắng lợi trên chiến trường, tổng hợp tình hình mỗi ngày, mỗi tuần báo cáo Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng Tham mưu trưởng trong cuộc họp giao ban mỗi sáng.

Đối với Thủ đô Hà Nội, kíp trực phải báo động phòng không nhân dân kịp thời, chính xác; thông báo diễn biến chiến sự cho lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Hồ Chủ tịch và báo cáo nhanh kết quả chiến đấu của quân dân cũng như thiệt hại do địch gây ra ở miền Bắc, ở Hà Nội.

Chiếc điện thoại số 1, trực tuyến để trả lời Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người gọi, hỏi.

Những hiện vật lịch sử được sử dụng trong chỉ huy tác chiến ở hầm T1 được giữ nguyên.

Hình ảnh mô phỏng tiêu đồ viên trong kíp trực, đeo tai nghe và xác định tọa độ chính xác máy bay B52 của địch.

Bộ ấm chén, đèn pin và một số thiết bị dùng hàng ngày tại hầm chỉ huy tác chiến T1.

Căn phòng cuối cùng trong hầm là phòng đặt trang thiết bị, động cơ rộng 10 m2, gần cửa hầm ở hướng Nam. Đây là nơi vận hành các hệ thống thông hơi, lọc độc, làm mát, điện đàm... đảm bảo kỹ thuật cho 28 máy điện thoại trong hầm liên lạc thông suốt và kíp trực ban (khoảng 10 người) sinh hoạt suốt ngày đêm.

Sau năm 1975, căn hầm này gần như không được sử dụng. Năm 2012, hầm được chỉnh trang, tu sửa và năm 2017 chính thức mở cửa đón khách tham quan.

Ngoài ra, khu vực này còn trưng bày nhiều hiện vật về cuộc kháng chiến chống Mỹ của quân dân Hà Nội. Trong ảnh là vỏ bom B52 tại khu nhà triển lãm cạnh hầm chỉ huy tác chiến T1.

Những chiếc mũ rơm của quân dân Hà Nội trong triển lãm kỷ niệm 45 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không.

Theo Lê Hiếu/ Tri thức trực tuyến