Các yếu tố gây ung thư là gì?

Ung thư là gì?

Ung thư xảy ra khi các tế bào trong cơ thể phát triển và phân chia không kiểm soát, tạo thành các khối u ác tính có khả năng xâm lấn và lan rộng (di căn) sang các bộ phận khác của cơ thể. Không giống như khối u lành tính chỉ phát triển tại chỗ và không lan sang các vùng khác, khối u ác tính có thể di căn thông qua hệ bạch huyết hoặc máu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh.

Ung thư không phải là bệnh đơn lẻ mà là tập hợp của hơn 100 loại bệnh khác nhau, ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể như phổi, gan, dạ dày, vú, da, tuyến tiền liệt, và máu (ung thư bạch cầu).

Ung thư là một bệnh lý phức tạp, và việc hiểu rõ các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng để phòng ngừa và phát hiện sớm.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư

Yếu tố di truyền:

Một số loại ung thư có liên quan đến đột biến gen di truyền từ cha mẹ sang con cái. Ví dụ, đột biến gen BRCA1 và BRCA2 làm tăng nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng.

Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ ung thư là do di truyền trực tiếp. Phần lớn ung thư phát triển do sự tương tác giữa gen và các yếu tố môi trường.

Yếu tố môi trường

Ô nhiễm không khí: Khói bụi, khí thải công nghiệp và khí thải từ phương tiện giao thông chứa nhiều chất gây ung thư như benzene, formaldehyde và các hạt bụi mịn PM2.5. Các chất này có thể xâm nhập vào phổi và gây ra ung thư phổi, ung thư vòm họng và nhiều loại ung thư khác.

Ô nhiễm nguồn nước: Nước nhiễm hóa chất độc hại như asen, chì, thủy ngân hoặc các hợp chất nitrat có thể gây ra ung thư gan, ung thư thận và ung thư dạ dày.

Phơi nhiễm hóa chất công nghiệp: Những người làm việc trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại như amiăng, benzen, thuốc trừ sâu và dung môi công nghiệp có nguy cơ cao mắc các loại ung thư như ung thư phổi, ung thư bàng quang và ung thư máu.

Yếu tố lối sống

Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, thực phẩm chứa chất bảo quản, chất tạo màu và thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày và ung thư tuyến tụy.

Thiếu hoạt động thể chất: Lối sống ít vận động, ngồi nhiều và thiếu tập thể dục làm tăng nguy cơ béo phì – một trong những yếu tố nguy cơ của nhiều loại ung thư như ung thư vú, ung thư đại trực tràng và ung thư tuyến tụy.

Uống rượu và hút thuốc: Rượu có thể gây ung thư miệng, vòm họng, thực quản, gan và vú. Trong khi đó, thuốc lá chứa hơn 70 chất gây ung thư như benzopyrene và formaldehyde, là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, ung thư vòm họng và ung thư tụy.

Nhiễm khuẩn và virus

Virus HPV (Human Papillomavirus): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn và một số loại ung thư vòm họng.

Virus viêm gan B và C: Có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan.

Vi khuẩn Helicobacter pylori: Là nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày và làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Thuốc lá chứa hơn 70 chất gây ung thư như benzopyrene và formaldehyde, là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, ung thư vòm họng và ung thư tụy.

Phòng ngừa ung thư

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ ung thư, nhưng có nhiều biện pháp có thể giúp giảm thiểu nguy cơ:

Duy trì lối sống lành mạnh: không hút thuốc lá, ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý.

Tiêm phòng các loại virus gây ung thư (HPV, viêm gan B).

Tránh tiếp xúc với các chất gây ung thư và bức xạ.

Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư.

Ung thư là căn bệnh phức tạp và có nhiều nguyên nhân gây ra, từ yếu tố di truyền, môi trường cho đến lối sống. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp ung thư đều có thể phòng ngừa được thông qua việc điều chỉnh lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp.