Bí mật đằng sau thứ "quà quê" kỳ lạ của bà chị đồng nghiệp

Hội chị em văn phòng chỗ tôi có một cái "nết" rất lạ, đó là cứ 3 giờ chiều thì dù công việc có ngập đầu ngập cổ cũng phải dừng lại 15 phút để... nạp năng lượng. Mà cái sự nạp năng lượng này nó đa dạng vô cùng, từ trà sữa, bánh tráng trộn cho đến đủ thứ quà quê mà mọi người mang từ nhà lên. Nhưng có lẽ, kỷ niệm "hú hồn chim én" nhất trong cuộc đời đi làm của tôi chính là buổi chiều hôm qua, liên quan đến một loại củ mà chỉ nghe tên thôi, tôi đã thấy ngứa ran cả người.

Chuyện là chị Hạnh – bà chị "già làng" trong phòng vừa có chuyến về quê ở vùng trung du nghỉ phép. Lúc lên, chị xách theo một hộp nhựa to đùng, bên trong là những lát củ màu trắng ngà, thái con chì, nhìn qua trông rất giống khoai sọ hoặc mấy khúc dọc mùng muối chua. Mùi thơm của tỏi, ớt và chút chua dịu của giấm bốc lên nức mũi khiến cái bụng đói meo của tôi reo lên ầm ĩ.

Không đợi mời lần hai, tôi nhanh nhảu phi ra, cầm dĩa xiên ngay một miếng to bỏ tọt vào miệng. Cảm nhận đầu tiên là nó giòn! Một cái giòn sần sật rất đã, không bị nhũn như cà muối, cũng không xốp như dọc mùng. Vị chua ngọt hài hòa, lại có chút bùi bùi, ngậy ngậy rất lạ miệng.

Tôi vừa nhai nhồm nhoàm vừa tấm tắc khen: "Trời ơi, chị Hạnh muối cái gì mà đỉnh thế? Dọc mùng hay ngó khoai hả chị? Ăn cuốn lưỡi dã man, cái này mà có bát canh cá hay ăn kèm thịt luộc thì hết nước chấm!"

Mấy chị em khác cũng xúm vào ăn, ai cũng gật gù khen ngon. Chị Hạnh cười tủm tỉm, đợi tôi nuốt trôi miếng thứ ba rồi mới đủng đỉnh buông một câu xanh rờn:

"Ngon không? Củ ráy đấy cô nương ạ!"

Tôi đang định xiên miếng thứ tư thì tay khựng lại giữa không trung. Miếng củ trong miệng bỗng dưng như hóa đá. Tôi trợn tròn mắt nhìn chị Hạnh, lắp bắp: "Củ... củ gì cơ chị?"

"Củ ráy! Chỗ chị gọi là dưa ráy, đặc sản đấy," chị Hạnh tỉnh bơ đáp.

Ngay lập tức, một luồng lạnh toát chạy dọc sống lưng tôi. Hai chữ "củ ráy" như một công tắc kích hoạt nỗi ám ảnh tuổi thơ dữ dội. Ngày bé ở quê, ai mà chẳng biết cây ráy – cái giống cây nhìn thì giống dọc mùng nhưng đụng vào thì ngứa thấu trời xanh. Tôi nhớ có lần nghịch dại, bẻ lá ráy che mưa rồi quệt nhựa vào tay, kết quả là gãi trầy cả da, tay sưng vù, khóc thét cả ngày trời. Người lớn vẫn dặn: "Cấm có được ăn, ăn vào nó sưng họng, cấm khẩu là chết đấy!".

Trong một tích tắc, tôi cảm thấy cổ họng mình bắt đầu... có vấn đề (dù thực ra có thể do tâm lý). Tôi buông cái dĩa cái "cạch", mặt tái mét, hét lên: "Chị ơi, chị đùa em à? Củ ráy là cái củ ngứa điên đảo mà? Ăn vào lỡ em bị phù nề thanh quản, ngộ độc thì sao? Chị... chị có nhầm với khoai môn không?"

Cả phòng thấy tôi hoảng loạn thì cũng dừng ăn, nhìn nhau ái ngại. Lúc này, chị Hạnh mới phá lên cười ngất: "Gớm cái cô này, nhát như cáy! Chị đầu độc cả phòng làm gì? Đây là món ăn truyền thống quê chị, nhưng phải biết cách làm mới ăn được".

Hóa ra, để biến thứ củ "tử thần" gây ngứa điên đảo ấy thành món đặc sản giòn tan này là cả một kỳ công. Chị Hạnh giải thích, người ta phải chọn củ ráy lành, gọt vỏ thật kỹ, thái lát rồi ngâm nước vôi trong, luộc đi luộc lại nhiều lần với muối để khử hết chất gây ngứa (canxi oxalat). Sau đó mới đem đi muối chua ngọt như dưa hành. Quy trình làm cực kỳ vất vả và tỉ mỉ, chỉ cần sơ sẩy một chút là món ăn hỏng ngay, người ăn sẽ bị ngứa miệng.

"Em nuốt nãy giờ có thấy ngứa tí nào không? Hay chỉ thấy ngon?" Chị Hạnh hỏi vặn lại.

Tôi bình tâm lại, nuốt nước bọt kiểm tra cổ họng. Ờ thì... chẳng thấy ngứa gì cả, chỉ thấy dư vị chua chua ngọt ngọt vẫn còn đọng lại rất hấp dẫn. Lúc này tôi mới thở phào nhẹ nhõm, vuốt ngực hoàn hồn. Hóa ra là mình "trông mặt mà bắt hình dong", cứ nghĩ đến cái tên là sợ mất mật mà không biết rằng dưới bàn tay khéo léo của con người, thứ củ hoang dại độc tính ấy lại trở thành mỹ vị.

Chiều hôm ấy, sau cú sốc "tá hỏa" đầu giờ, tôi lại là đứa ăn nhiệt tình nhất. Món dưa ráy ấy đúng là cực phẩm, ăn hoài không chán. Nhưng đúng là một trải nghiệm nhớ đời, nhắc nhở tôi rằng thế giới ẩm thực Việt Nam mình còn quá nhiều điều kỳ diệu và những món "lạ" mà nếu không đủ can đảm (và tin tưởng đồng nghiệp), chắc chắn tôi đã bỏ lỡ.

Lần sau, nếu ai mời bạn ăn củ ráy, đừng vội chạy mất dép như tôi nhé, cứ thử đi, biết đâu lại nghiện quên lối về!

* Tâm sự của độc giả