Vụ mất 245 tỷ đồng tại Eximbank: Trách nhiệm bồi thường ra sao?

Nhiều luật sư đã đưa ra nhận định liên quan đến vụ việc khách hàng mất 245 tỷ đồng trong sổ tiết kiệm tại ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank).

Liên quan đến vụ ông Lê Nguyễn Hưng, nguyên Phó Giám đốc Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) Chi nhánh TP HCM, lợi dụng khách hàng ủy quyền giao dịch tiền gửi đã rút hàng trăm tỉ đồng rồi bỏ trốn, dư luận đang đặt câu hỏi về trách nhiệm bồi thường 245 tỉ của Ngân hàng Eximbank đối với khách hàng Chu Thị Bình như thế nào?

Trao đổi trên báo Dân trí, luật sư Trương Anh Tú cho biết, trong vụ án này, hành vi của ông Hưng không phải là tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” khi có hành vi lén lút rút tiền của khách mà có dấu hiệu của tội “Trộm cắp tài sản” hoặc tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” mà người bị hại ở đây là ngân hàng.

Khi bà Bình mở sổ tiết kiệm tại ngân hàng là trở thành khách sử dụng dịch vụ của ngân hàng. Khoản 2 Điều 4 Luật Bảo vệ người tiêu dùng quy định rõ: “Quyền lợi của người tiêu dùng được tôn trọng và bảo vệ theo quy định của pháp luật”. Điều 10 Luật Các tổ chức tín dụng cũng quy định các ngân hàng và tổ chức tín dụng có “Trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của khách hàng”. Bởi vậy, ngân hàng phải có trách nhiệm đối với số tiền gửi của khách.

Ông Hưng chỉ là đại diện của ngân hàng, nhân danh ngân hàng để thực hiện nhiệm vụ giao dịch với bà Bình. Bà Bình tin tưởng ông Hưng nhưng bà Bình là khách gửi tiền của ngân hàng. Mối quan hệ giữa bà Bình và ngân hàng là giao dịch dân sự nhận tiền gửi. Khi tiền gửi của khách bị thất thoát, ngân hàng phải có trách nhiệm bồi thường và bà Bình hoàn toàn có quyền khởi kiện dân sự yêu cầu ngân hàng thanh toán số tiền thất thoát cho mình. Trách nhiệm hình sự của ông Hưng phải chịu với Nhà nước độc lập và nằm ngoài quan hệ giữa ngân hàng và bà Bình.

"Việc ngân hàng đổ lỗi cho cá nhân cán bộ sai phạm và thờ ơ trước quyền lợi của người gửi tiền là những hành động có thể tạo nên nguy cơ rủi ro lớn trong hoạt động của cả hệ thống ngân hàng bởi khi cán bộ làm sai, ngân hàng cũng phải chịu trách nhiệm về hành vi sai trái của cán bộ đó chứ không thể đổ cho trách nhiệm của cá nhân cán bộ với khách hàng được. Điều đó là không đúng với nguyên lý của pháp luật, với đòi hỏi thực tế và không đúng với lòng tin mà khách hàng gửi gắm vào ngân hàng", luật sư Trương Anh Tú nói.

"Qua những sự cố vừa trên, chúng tôi khuyến cáo tới những người dân có tiền gửi tại các ngân hàng và tổ chức tín dụng cần nâng cao ý thức về an ninh bảo mật và tôn trọng, tuân thủ đầy đủ đúng quy trình giao dịch với ngân hàng để tránh mất tiền", luật sư Trương Anh Tú khuyến cáo.

Liên quan đến vụ việc này, trao đổi trên tờ VietTimes, luật sư Nguyễn Mạnh Hà, Giám đốc VPLS Nguyên Minh nhận định, khi khách hàng gửi tiền vào ngân hàng là một giao dịch dân sự. Tham gia giao dịch này, một bên là cá nhân người gửi tiền, một bên là Tổ chức tín dụng. Giao dịch này chịu sự điều chỉnh của cả Luật Dân sự và Luật các tổ chức tín dụng.

Vì vậy, khi phát sinh tranh chấp, Tổ chức Tín dụng (Eximbank – PV) phải đứng ra giải quyết và thực thi quyền lợi chính đáng đã cam kết với khách hàng. Bởi khi KH gửi tiền vào ngân hàng thì ngân hàng phải có trách nhiệm bảo đảm khoản tiền gửi này, nếu có thất thoát, việc bồi hoàn là chuyện đương nhiên.

Việc vị Phó Giám đốc CN TP. HCM lợi dụng kẽ hở để chiếm đoạt số tiền của KH thuộc khâu kiểm tra, kiểm soát của Ngân hàng. Trong trường hợp này, ngân hàng sẽ khởi kiện nhân viên của mình để đòi bồi thường thiệt hại (nếu có).

Tư vấn cho bị hại, GĐ VPLS Nguyên Minh cho biết, khách hàng nên tiến hành ngay việc khởi kiện ngân hàng để đòi bồi thường quyền lợi chính đáng của mình mà không cần biết cơ quan công an đã bắt được vị Phó Giám đốc ngân hàng (có dấu hiệu lừa đảo) kia hay chưa.

Trả lời PV về số tiền phải bồi hoàn cho KH (nếu có) này, vị luật sư từng công tác trong lĩnh vực NH nhận định: việc bồi thường cho KH (nếu có) sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của cổ đông ngân hàng. “Các cổ đông hoàn toàn có thể khởi kiện BLĐ để đòi bồi thường, vì nên nhớ số tiền thiệt hại ở đây không hề nhỏ chút nào”- ông Hà nhấn mạnh.

Theo tờ Nhà Đầu Tư, xung quanh vụ việc trên, nhiều phản biện cho rằng chữ ký tại các chứng từ của bà Bình là thật thì khó quy trách nhiệm cho ngân hàng. Phản đối quan điểm trên, LS. Trương Thanh Đức, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) khẳng định: Dù cho xác minh được chữ ký trên các chứng từ rút gửi tiền tại ngân hàng Eximbank của khách hàng (bà Bình) là thật thì ngân hàng vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường cho khách hàng và khách hàng không có lỗi. Bởi người đứng ra thực hiện các giao dịch là cán bộ ngân hàng, giao dịch chỉ còn là nội bộ trong ngân hàng. Thủ đoạn gian lận là của nội bộ ngân hàng, không phải của người ngoài nên ngân hàng buộc phải chịu trách nhiệm.

Trước lý luận cho rằng, đây là "lỗi của nhân viên ngân hàng" nên vụ việc sẽ chuyển hướng xử lý theo hình thức cá nhân với cá nhân. Cụ thể, trong trường hợp này sẽ chỉ là tranh chấp giữa bà Bình với ông Hưng (Phó Giám đốc chi nhánh ngân hàng Eximbank) mà ngân hàng sẽ không phải chịu trách nhiệm trực tiếp với khách hàng. Đây là cách hành xử thường thấy của nhiều ngân hàng Việt khi đối mặt với các sự việc tương tự. Tuy nhiên, theo ông Đức, nếu cứ tiếp tục tiền lệ này thì "ngân hàng sẽ mất hết".

Theo ông Đức, chúng ra phải thống nhất với nhau rằng "cán bộ ngân hàng" ở đây chính là ngân hàng. Khi cán bộ ngân hàng - người trong nội bộ mà gian lận thì ngay cả ngân hàng cũng thiệt hại, nhưng ngân hàng buộc phải chấp nhận rủi ro này. Nếu ngân hàng không làm được việc này, không đứng ra chịu trách nhiệm trực tiếp với khách hàng thì khách hàng sẽ luôn phải trong trạng thái lo lắng, sợ hãi vì không biết tiền trong tài khoản của mình ngày mai còn hay mất.

Nhớ lại những vụ án trước đó của ngành ngân hàng liên quan tới tranh chấp của ngân hàng với khách hàng, ông Đức cho rằng vụ án Huyền Như đã tạo những tiền lệ xấu trong cách hành xử của ngân hàng với khách hàng, khi ngân hàng phủi sạch trách nhiệm. "Cứ theo tiền lệ này thì ngân hàng sẽ mất hết. Đó là niềm tin tuyệt đối của khách hàng vào ngân hàng", ông Đức nhận định.

Cự Giải (T/h)