Vô tình tìm thấy "báu vật" 200 năm tuổi, thợ lặn mất vài phút mới dám tin vào mắt mình

Theo tờ Người đưa tin, tại Bắc Mỹ, một nhóm thợ lặn và nhà khảo cổ học Canada vừa công bố một phát hiện hiếm có dưới lòng hồ Ontario – một trong năm hồ lớn nhất khu vực. Tờ The Sun cho hay, trong quá trình lặn thám hiểm ở độ sâu hơn 100 mét, nhóm nghiên cứu đã vô tình tìm thấy xác một con tàu đắm. Dựa trên cấu trúc thân tàu và hệ thống dây thừng cổ, các chuyên gia xác định con tàu này có niên đại từ đầu thế kỷ 19.

Điều khiến giới chuyên môn kinh ngạc nhất chính là tình trạng bảo tồn hoàn hảo của con tàu sau hai thế kỷ nằm dưới đáy nước lạnh giá. Đặc biệt, hai cột buồm của tàu vẫn đứng vững, một hiện tượng cực kỳ hiếm gặp trong khảo cổ học dưới nước.

Ông Heison Chak, thợ lặn chính của đoàn thám hiểm, chia sẻ với New York Post rằng cả đội đã mất vài phút để trấn tĩnh trước cảnh tượng này. Ông cho biết: "Việc cả hai cột buồm không bị gãy và vẫn đứng sững là điều cực kỳ hiếm. Trong đa số các cuộc lặn khảo cổ, cột buồm thường bị gãy đổ do tác động của tàu thuyền qua lại, neo móc hoặc do chính thợ lặn vô tình chạm phải".

Với hơn 20 năm kinh nghiệm, ông Heison khẳng định đây là lần đầu tiên ông chứng kiến cột buồm cao nhất (topmast) – bộ phận nằm trên cột buồm chính để giữ dây và cánh buồm trên cùng – vẫn còn tồn tại nguyên vẹn.

Về mặt chuyên môn, nhà khảo cổ học James Conolly phân tích rằng các đặc điểm kỹ thuật như việc không có ván giữa (centerboard) và vị trí bánh lái ở boong sau là những dấu hiệu điển hình của kỹ thuật đóng tàu nửa đầu những năm 1800. Ông nhấn mạnh, phát hiện này cung cấp một cái nhìn quý giá và hiếm hoi về lịch sử ngành đóng tàu trong vùng Ngũ Đại Hồ thời kỳ đó.

Được biết, mục tiêu ban đầu của nhóm là tìm kiếm xác tàu Rapid City (đóng năm 1884, mất tích năm 1917). Tuy nhiên, họ lại tìm thấy di sản cổ hơn gần một thế kỷ này. Trước đó, vào năm 2017, một vật thể không xác định từng được ghi nhận tại khu vực này khi khảo sát cáp quang, nhưng đến nay thân phận thực sự của nó mới được làm sáng tỏ.

Trong một diễn biến liên quan tại Việt Nam, bờ biển Hội An (Đà Nẵng) những ngày qua cũng thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận khi một xác tàu cổ bất ngờ lộ diện.

Theo VnExpress, do ảnh hưởng của triều cường và sóng lớn liên tiếp xâm thực bờ biển, lớp cát bao phủ đã bị cuốn trôi, để lộ phần khung xương của một con tàu gỗ dài hàng chục mét nằm song song với bờ. Vào các buổi sáng khi nước rút thấp, cấu trúc tàu hiện rõ với nhiều bộ phận còn nguyên kết cấu.

Ngay sau khi phát hiện, ngày 8/11, ông Nguyễn Đức Chung, Bí thư Đảng ủy phường Cẩm An (Hội An), cho biết lực lượng chức năng đã nhanh chóng khoanh vùng, cắm biển cảnh báo và tuyên truyền người dân không xâm phạm để bảo vệ hiện trạng di tích.

Thạc sĩ Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, nhận định sơ bộ rằng con tàu có niên đại khoảng thế kỷ 14-16. Cấu trúc tàu thể hiện sự giao thoa độc đáo giữa phong cách đóng tàu của Đông Nam Á và Đông Á. Đây được xem là một trong số ít tàu cổ còn khá nguyên vẹn từng được phát hiện tại Việt Nam, là chứng tích quan trọng phản ánh hoạt động giao thương sầm uất trên tuyến biển Hội An trong lịch sử.

Tuy nhiên, vấn đề bảo tồn đang đặt ra nhiều thách thức. Theo ông Ngọc, việc trục vớt tàu không khó về mặt kỹ thuật, nhưng khâu bảo quản sau khi đưa lên bờ mới là vấn đề nan giải. "Nếu không có môi trường bảo quản thích hợp, các hiện vật gỗ ngâm nước lâu năm sẽ nhanh chóng bị hư hại, mủn nát khi tiếp xúc với không khí," ông Ngọc lo ngại.

Hiện tại, nhân viên bảo tồn đã tiến hành đo đạc và ghi nhận kích thước. Mọi phương án xử lý – dù là trục vớt hay giữ nguyên trạng (lấp cát bảo vệ) – đều sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên ý kiến tham vấn của các chuyên gia khảo cổ, bảo tồn trong nước và quốc tế, bao gồm cả các chuyên gia từ Nhật Bản.