Vén màn bí ẩn: Tại sao hoa quỳnh chỉ nở về đêm?

Những người yêu thích hoa quỳnh gọi nó là "nữ hoàng bóng đêm" để mô tả vẻ quyến rũ và hương thơm lạ thường của nó khi nở hoa vào ban đêm.

Hoa quỳnh nở vào cuối hè và đầu thu, thời gian hoa nở thường vào khoảng 8 - 9h tối. Khi hoa nở, cánh hoa trắng như tuyết và có mùi thơm tao nhã, hương thơm lan tỏa rộng.

Trong văn học, hoa quỳnh là loài hoa tượng trưng cho vẻ đẹp thủy chung, chỉ nở duy nhất một lần rồi tàn, như tình yêu đầu tiên nguyên thủy và dâng hiến cho người tình.

Theo truyền thuyết người xưa kể lại thì vào thời nhà Tùy khoảng năm 605, ở Dương Châu, Trung Quốc có một hôn quân vô đạo. Vào một đêm, vua nằm mơ thấy một cây hoa trổ hoa rất đẹp. Cùng thời điểm đó, trước cửa ngôi chùa cổ kính Dương Ly tại thành Lạc Dương có một luồng sáng rực lên như lửa cháy nhưng không gây mùi khét ngược lại tỏa ra một hương thơm sực nức.

Ngày hôm sau, dân chúng bàng hoàng khi thấy gần giếng nước trong sân chùa mọc lên một bông hoa lạ với 18 cành lớn ở phía trên và 24 cánh nhỏ ở phía dưới có hương thơm ngào ngạt nên dân chúng đặt tên cho loài cây này là hoa Quỳnh.

Điềm báo mộng của vua lại ứng với tin đồn, nên vua liền quyết đụng tuần du Dương Châu để thưởng ngoạn hoa đẹp. Chuyến đi này có đầy đủ bá quan văn võ triều thần hộ giá, do đó để thuận tiện việc di chuyển đến đó xem hoa, vua ban lệnh đào một kênh nhân tạo để đến Dương Châu. Việc đào kênh khiến cho bao dân chúng phải lao động vất vả để phục vụ cho sở thích của hôn quân.

Chuyến tuần du của Hoàng đế vô cùng xa xỉ, hao tốn công quỹ triều đình làm cho đất nước ngày càng ngèo đói, loạn lạc khắp nơi làm nhà Tùy đến sụp đổ, dựng nên cơ nghiệp nhà Đường. Trong đám quan quân hộ giá, có cha con Lý Uyên. Thời gian 90 ngày, đoàn xa giá đến đất Dương Châu.

Thuyền vừa cặp bến, Lý Thế Dân, con của Lý Uyên phương danh là cùng bằng hữu rủ nhau lén lút đi xem hoa ngay trong đêm, sợ sáng hôm sau triều thần cùng đi đông vầy lớp trẻ khó chen chân lọt vào vườn hoa. Cánh hoa cong trắng nõn, nhụy hoa điểm xuyết màu vàng, hương hoa ngọt ngàọ Dưới ánh trăng vằng vặc hoa đẹp tuyệt vời! Xem xong, một cơn mưa to rụng hết.

Ngày hôm sau, Hoàng đế đến xem hoa thì chỉ còn nhìn thấy những cánh hoa úa rũ, trơ trọi và tan tác. Nhà vua rất tức giận ra lệnh nhổ bỏ và vứt đi cây hoa. Từ đó, hoa quỳnh không nở ban ngày và không cho hương thơm đi khắp nơi nữa nữa. Nó chỉ nở vào ban đêm và chỉ dành cho những tâm hồn thanh tao biết chờ đợi, có lòng ái mộ và thực sự quý trọng vẻ đẹp tinh khôi dịu dàng của hoa mới được thưởng thức mà thôi.

Theo giải thích khoa học, sở dĩ hoa quỳnh chỉ nở vào ban đêm và tồn tại 3 - 4 tiếng là héo ngay là do "nhịp sinh học". Hoa quỳnh do thủy thủ châu Âu phát hiện cách đây 250 tại Mexico, là loài hoa chịu khô hạn tốt nhưng lá của nó đã bị thoái hóa. Thân cây dẹt, vỏ cây tiến hành quá trình quang hợp và chế tạo chất dinh dưỡng thay cho lá cây. Ở lớp vỏ ngoài của thân cây có một lớp sáp giúp giảm bớt sự bốc hơi nước.

Hoa quỳnh nở vào buổi tối là để tránh ánh nắng gay gắt của mặt trời. Thời gian tồn tại ngắn ngủi do cần giảm sự bốc hơi nước. Vì vậy, chúng ta thường thấy hoa nở rồi lại tàn ngay, đó cũng là đặc tính thích nghi với điều kiện sống của chúng.

Từ Mexico, hoa quỳnh được biết đến nhiều tại Anh, rồi lan sang Pháp, Đức và toàn châu Âu. Cho đến bây giờ, người đã tìm ra và lai tạo được nhiều giống hoa quỳnh có màu sắc khác nhau cũng như có thể nở hoa được vào cả ban ngày.

Minh Khôi (T/h)