Theo niềm tin dân gian, ngày 23 tháng Chạp hàng năm là ngày ông Công ông Táo về trời báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc tốt, xấu xảy ra trong gia đình mà mình cai quản suốt năm qua, từ đó thiên đình sẽ có phán xét về việc thưởng, phạt, liên quan đến phúc và họa trong năm mới. Tương truyền, Táo quân về trời bằng cách cưỡi cá chép. Vì thế lễ cúng các ngài thường có cá chép sống.
Truyền thuyết kể rằng cá chép là biểu tượng cho sự hóa rồng, một quá trình tự biến đổi đầy kỳ công và bền bỉ. Trong câu chuyện dân gian, một chú cá chép mạnh mẽ đã vượt qua nhiều thử thách, leo lên thác nước và cuối cùng hóa thành rồng, từ đó có thể bay tới thiên đình. Điều này tượng trưng cho sự trưởng thành, vượt khó và thành công. Chính vì vậy, cá chép được coi là cầu nối giữa thế giới trần gian và thiên đình, là phương tiện giúp Táo quân bay về trời.
Vì sao cá chép gắn với Tết ông Công ông Táo?
Trong văn hóa Á Đông, cá chép còn được coi là biểu tượng của sự may mắn và thịnh vượng. Việc thả cá chép trong ngày ông Công ông Táo không chỉ nhằm mục đích tiễn các Táo về trời, mà còn để cầu mong cho gia đình một năm mới may mắn, sung túc. Người ta tin rằng cá chép sẽ mang theo những điều tốt đẹp khi vượt vượt qua các thử thách để tới nơi thiên đình.
Cúng ông Công ông Táo không nhất thiết phải thả cá chép. Tuy nhiên nếu thực hiện nghi thức này, các gia đình nên mua cá chép chứ không phải loại cá khác, vì chỉ có cá chép mới gắn liền với Táo quân.
Có một số bài văn khấn thả cá ông Công ông Táo mà các gia đình có thể tham khảo. Những bài khấn này đều rất ngắn gọn, nhiều người có thể nhớ luôn mà không cần cầm văn bản để đọc.
Văn khấn thả cá cho gia đình
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Tín chủ chúng con là.. ngụ tại...
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp, gia đình con đã hoàn thành lễ tiễn thần Thổ công, Táo quân về trời. Vậy nay con xin thả phóng sinh 3 ông cá để việc về trời của 3 ngài Táo quân được thuận buồm xuôi gió.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Văn khấn thả cá Tết ông Táo dành cho doanh nghiệp
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Tín chủ chúng con là... ngụ tại...
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp, công ty (doanh nghiệp) con là..., địa chỉ tại... đã hoàn thành lễ tiễn thần Thổ công, Táo quân về trời. Vậy nay con xin thả phóng sinh 3 ông cá để việc về trời của 3 ngài Táo quân được thuận buồm xuôi gió.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Cần bao nhiêu con cá chép để cúng ông Công ông Táo?
Số lượng cá chép cần mua thường khiến nhiều người băn khoăn. Theo truyền thuyết, Táo quân gồm 3 vị: 2 ông và 1 bà. Vì vậy, nếu làm "chuẩn" theo sự tích, việc mua 3 con cá chép – tượng trưng cho phương tiện để các Táo về trời – là phù hợp nhất.
Tuy nhiên, việc cúng cá chép không mang tính bắt buộc về số lượng mà chủ yếu dựa trên quan niệm và sự tùy tâm của mỗi gia đình. Một số người chọn cúng 1 con cá chép để mang tính tượng trưng. Những gia đình thích sự cân đối có thể cúng một đôi cá chép.
Ngoài ra, nếu không có cá chép sống, bạn có thể thay thế bằng đĩa xôi hình cá chép hoặc cá chép bằng vàng mã, vẫn đảm bảo được ý nghĩa lễ cúng.
Theo quan niệm dân gian, cá chép nên được thả vào giờ Ngọ (khoảng 12 giờ trưa) ngày 23 tháng Chạp, thời điểm Táo quân cưỡi cá lên chầu trời.
Tuy nhiên, nếu bận rộn và không thể cúng đúng giờ Ngọ, các gia đình có thể thực hiện lễ cúng vào bất kỳ thời điểm nào thuận tiện trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp. Điều quan trọng là phải hoàn thành lễ cúng và thả cá trước giờ này, vì sau đó Táo quân sẽ chính thức bay về trời để báo cáo Ngọc Hoàng.
Khi thả cá, nên chọn nơi có nguồn nước sạch, thả cá nhẹ nhàng và tránh việc vứt túi nilon xuống sông, hồ để bảo vệ môi trường.
Khi thả cá, nên dùng tay từ từ nghiêng miệng túi nylon hoặc đồ đựng cá xuống nước, để cá tự bơi ra. Hoặc bạn đặt cá vào lòng bàn tay, thả nhẹ nhàng xuống nước. Cần thao tác nhẹ nhàng nhưng nhanh gọn. Tuyệt đối không đứng ở thành cầu hay các điểm trên cao ném cá xuống làm cá có thể không sống được. Sau khi thả cá xong nên lưu lại xem cá đã bơi đi chưa, tránh tình trạng cá mắc kẹt chưa bơi đi.
Thông tin bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm!