Truyện Hai Con Ngựa trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 gây tranh cãi: Nguyên tác viết gì?

Những ngày gần đây, bài tập đọc Hai Con Ngựa trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh diều đang được dư luận quan tâm, đặc biệt là các bậc phụ huynh.

Theo đó, câu chuyện về Hai Con Ngựa khiến dư luận cũng như các bậc phụ huynh tranh cãi gay gắt vì có nhiều điểm khó hiểu. Đáng chú ý trong đó là có nhiều ý kiến cho rằng, việc tách câu chuyện ngắn này làm 2 phần gây thiếu mạch lạc.

Nhiều phụ huynh cho rằng, phần 1 của bài tập đọc này là một câu chuyện phản giáo dục với chiêu trò của hai con ngựa chỉ nhau cách trốn việc, không có trách nhiệm trong công việc. Trong khi đó, mục đích của bài tập đọc lại là dạy học sinh về các từ chăm chỉ và lười biếng.

Mới đây, ông Phan Việt Hùng, Phó tổng biên tập báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng đã có bài viết phân tích về vấn đề này.

Ngay đầu bài viết, ông Phan Việt Hùng khẳng định "Truyện đó không phải của Lép Tôn-xtôi (Lev Tolstoy)".

Theo đó, bài tập đọc Hai Con Ngựa chia làm 2 phần tại trang 157 và 159 của sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1, bộ sách Cánh diều đều ghi bên dưới là "Phỏng theo Lép Tôn-xtôi". Ông Hùng cũng bày tỏ sự khó hiểu khi chia nhỏ câu chuyện ngắn này ra làm 2 phần.

"Mình cũng chẳng hiểu tại sao một truyện ngụ ngôn ngắn ngủn (trong nguyên bản chỉ có 58 chữ), lại phải tách ra làm 2 phần, khiến không chỉ trẻ con, mà ngay cả rất nhiều người lớn khi mới chỉ đọc phần 1, cứ tưởng là Đại văn hào Nga khuyên các cháu thiếu nhi thò lò mũi xanh nên lười biếng, trốn việc", Phó tổng biên tập báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng viết.

Theo ông Hùng, ở bản gốc tiếng Nga, câu chuyện có tên "Ngựa đực và ngựa cái"(Конь и кобыла), được in lần đầu trong cuốn giáo trình Azbuka dạy trẻ làm quen với chữ cái, học vần, tập đọc, viết đoạn văn và số học. Cuốn này do chính Lev Tolstoy viết, xuất bản lần đầu năm 1872. Mấy năm sau Lev Tolstoy chỉnh sửa, xuất bản với tên gọi mới là Novaya Azbuka (Новая азбука), được Bộ giáo dục quốc dân phê duyệt làm sách giáo khoa.

"Có thể nói không quá, cuốn này của Lev Tolstoy đã đặt nền móng, có ảnh hưởng lớn cho việc biên soạn các sách dạy chữ, dạy vần cho trẻ con Nga từ thời Nga hoàng, qua thời Xô viết cho đến ngày nay.

Truyện nó như sau:

Кобыла ходила день и ночь в поле, - не пахала, а конь кормился ночью, а днём пахал. Кобыла и говорит коню:

- Зачем ты пашешь? Я бы на твоем месте не пошла. Он бы меня плетью, а я бы его ногою.

На другой день конь так и сделал. Мужик видит, что конь стал упрям, запрёг в соху кобылу.

(Tạm dịch

Ngựa cái chẳng chịu kéo cày, suốt ngày đêm nó chỉ nhởn nhơ trên đồng. Ngựa đực thì đêm đến đi kiếm ăn, ngày lại phải kéo cày. Thấy thế, ngựa cái liền nói với ngựa đực:

- Sao anh cứ phải cày suốt thế? Tôi mà như anh thì không đi cày gì hết. Nếu ông chủ mà quất roi á, tôi đá cho một phát ngay.

Ngày hôm sau, ngựa đực làm y hệt như thế. Ông chủ thấy ngựa đực trở nên ngang bướng, liền bắt ngựa cái đi cày)".

Ông Hùng cho rằng chỉ cần dịch nguyên, có thể sửa thêm một chút là cũng có thể dùng làm 1 bài tập đọc hoàn chỉnh rồi. Không hiểu sao các tác giả lại cứ phải thêm chi tiết này nọ (đổi ngựa cái ngựa đực thành ngựa tía ngựa ô, rồi đi cày thành thồ hàng rồi thêm thắt lời thoại..) vào cho rắc rối, dài dòng, rồi tách nó ra làm 2 bài riêng để làm gì.

"Bài này trên lớp chỉ cần 1 tiết là đủ, dưới sự hướng dẫn của cô giáo, các bạn nhỏ sẽ hiểu ngay ra một bài học: Nếu xúi dại người khác làm điều không hay, có thể bạn sẽ gánh chịu hậu quả. Rất rõ ràng. Chứ trong sách kia, học xong phần 1, các bạn nhỏ sẽ thấy lời xui trốn làm việc là "Chí lý lắm".

Ngoài ra, chủ bài viết cũng cho biết thêm, câu chuyện về hai con ngựa không phải do Lev Tolstoy sáng tác mà do ông dịch từ gụ ngôn Aesop (Ê-dốp) ra.

"Trẻ con như trang giấy trắng. Cái gì các bạn ấy được tiếp xúc đầu tiên, là sẽ nhớ mãi. Truyện ngụ ngôn Aesop, cũng như La Fontaine...là những kho báu của nhân loại, khi giới thiệu với trẻ thì nên ghi đúng tên truyện, dịch đúng nội dung của truyện, thì sẽ tốt hơn. Kẻo các bạn nhỏ sẽ bị lẫn lộn, vài năm nữa mua được cuốn Ngụ ngôn Aesop (trên thị trường đã có một số cuốn), khi đọc "Ngựa đực và ngựa cái" sẽ bảo:"Ơ hồi học lớp Một, con đọc thấy tên truyện khác, rồi tác giả là ông khác kia mà"", ông Nguyễn Việt Hùng nhấn mạnh quan điểm của mình.

Cuối bài viết, tác giả nói thêm truyện Lừa Và Ngựa cũng trong sách lớp 1 này, có từ "thở hí hóp" rất lạ, cũng ghi là Phỏng theo Lev Tolstoy. Tuy nhiên, đây cũng là truyện ngụ ngôn Aesop do Lev Tolstoy dịch.

Ông Phan Việt Hùng cũng cho rằng điều đáng tiếc của câu chuyện in trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 là bỏ bớt đi câu than vãn của con ngựa mà đó lại chính là bài học của câu chuyện mang tính giáo dục này về việc nên biết giúp đỡ người khác.

Thủy Tiên