Thủ lĩnh al-Qaeda vừa bị Mỹ tiêu diệt là ai?

Ngày 1/8 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thông tin về việc tiêu diệt trùm khủng bố Ayman al-Zawahiri, thủ lĩnh al-Qaeda kế nhiệm Osama bin Laden. 

Được biết, Zawahiri (71 tuổi) được xem là biểu tượng quốc tế của khủng bố al-Qaeda 11 năm sau khi bin Laden bị tiêu diệt. Ở một thời điểm, Zawahiri từng được biết đến là bác sĩ riêng của trùm khủng bố khét tiếng bin Laden.

Đồng minh thân cận của bin Laden

Theo New York Times, Zawahiri xuất thân từ một gia đình Ai Cập danh giá. Ông nội của hắn, Rabia'a ​​al-Zawahiri, là một lãnh đạo tại Đại học al-Azhar ở Cairo. Ngoài ra chú của Zawahiri, Abdel Rahman Azzam, trước đây từng là thư ký thứ nhất của Liên đoàn Ả Rập.

Tuy nhiên, Zawahiri sau này lại trở thành một trong những kẻ chủ mưu vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhất tại Mỹ vào ngày 11/9/2001 khi những kẻ không tặc cướp quyền kiểm soát máy bay của Mỹ và lao vào toà tháp đôi Trung tâm Thương mại Thế giới New York.

Trong một thông điệp được ghi hình vào tháng 4/2002, Zawahiri đã nhắc đến những kẻ tấn công khủng bố: "19 anh em đó đã ra đi và trao linh hồn của họ cho đấng toàn năng Allah, Thượng đế toàn năng đã ban cho họ chiến thắng này mà chúng ta đang tận hưởng bây giờ". 

CNN cho biết, đây là thông điệp chế nhạo đầu tiên mà trùm khủng bố - kẻ đã trở thành thủ lĩnh của al Qaeda sau khi lực lượng Mỹ tiêu diệt bin Laden vào năm 2011 - đã gửi đi trong nhiều năm, kêu gọi các chiến binh thánh chiến tiếp tục tấn công nhằm vào Mỹ.

Ayman al-Zawahiri (phải) ngồi cùng Osama bin Laden trong một buổi phỏng vấn vào tháng 11/2001. Ảnh: Reuters.

Zawahiri liên tục di chuyển sau khi Mỹ dẫn đầu nỗ lực triển khai quân đội tới Afghanistan sau vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001. Tại một thời điểm, hắn đã thoát khỏi một cuộc tấn công dữ dội của Mỹ trong vùng núi Tora Bora hiểm trở của Afghanistan. Cuộc tấn công đã khiến vợ con Zawahiri thiệt mạng.

Trước đây, Zawahiri đã công khai thừa nhận là chiến binh Hồi giáo khi còn bị giam trong tù vì có liên quan tới vụ ám sát Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat năm 1981. Trong một cuộc phỏng vấn khi ấy, trùm khủm bố từng nói: "Chúng tôi muốn nói cho cả thế giới biết rằng chúng tôi là ai".

Vào thời điểm đó, Zawahiri còn là một bác sĩ trẻ và là một kẻ khủng bố tận tụy, với âm mưu lật đổ chính phủ Ai Cập trong nhiều năm và tìm cách thay thế họ bằng chế độ Hồi giáo chính thống. Zawahiri sau đó đã tự hào thừa nhận có liên quan tới vụ ám sát ông Sadat.

Hắn đã phải ngồi tù 3 năm sau vụ ám sát ông Sadat và tuyên bố đã bị tra tấn trong thời gian giam giữ. Sau khi được trả tự do, Zawahiri lên đường đến Pakistan, tham gia điều trị cho những chiến binh thánh chiến bị thương. Đây cũng là lúc Zawahiri gặp Osama bin Laden và 2 người tìm thấy một hướng đi chung.

Năm 1998, Zawahiri đã sát nhập nhóm Hồi giáo của mình vào al-Qaeda và tuyên bố: "Chúng tôi đang làm việc với người anh em bin Laden. Chúng tôi quen anh ta từ hơn 10 năm nay, chúng tôi đã chiến đấu cùng anh ta ở Afghanistan".

Hai kẻ khủng bố đã cùng nhau ký một tuyên bố chung nhằm chống lại Mỹ và những đồng minh của Mỹ, bất chấp đó là người dân hay quân đội.

Kẻ chủ mưu vụ khủng bố ngày 11/9

Sau khi Zawahiri và bin Laden làm việc cùng nhau, họ bắt đầu tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào Mỹ và cơ sở hạ tầng Mỹ, bao gồm các vụ đánh bom liều chết vào các đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania khiến hơn 200 người thiệt mạng và hơn 5.000 người khác bị thương. 

Sau đó là vụ tấn công tàu USS Cole ở Yemen vào tháng 10/ 2000, khi những kẻ đánh bom liều chết trên một chiếc xuồng ba lá đã kích nổ thuyền của họ, giết chết 17 thủy thủ Mỹ và làm bị thương 39 người.

Ayman al-Zawahiri là người đứng sau nhiều âm mưu tấn công khủng bố đẫm máu. Ảnh: AP 

Đỉnh điểm của âm mưu khủng bố của Zawahiri là cuộc tấn công ngày 11/9/2001, khiến gần 3.000 người thiệt mạng. Ngày hôm ấy, các không tặc đã cướp quyền kiểm soát 4 máy bay dân sự và tiến hành các cuộc tấn công liều chết vào tòa tháp đôi của Trung tâm Thương mại Thế giới và Lầu Năm Góc. Một chiếc máy bay không tặc thứ tư, đang đi đến Washington, đã bị rơi tại một cánh đồng ở Pennsylvania vì vấp phải sự chống trả của hành khách.

Kể từ đó, Zawahiri đã công khai các thông tin của mình, xuất hiện trên nhiều video và băng ghi âm để kêu gọi người Hồi giáo tham gia cuộc thánh chiến chống lại Mỹ và  đồng minh. Trong đó, một số vụ tấn công khủng bố đã được tiến hành chỉ ít lâu sau khi Zawahiri đưa ra thông điệp video. 

Như vào tháng 5/2003, một vụ đánh bom liều chết ở Riyadh, Ả Rập Xê-út, đã giết chết 23 người, trong đó có 9 người Mỹ. Đáng nói, vụ việc diễn ra vài ngày sau khi một đoạn băng được cho là có giọng nói của Zawahiri được phát hành.

Bộ Ngoại giao Mỹ đã treo thưởng lên tới 25 triệu USD cho các thông tin trực tiếp giúp bắt giữ trùm khủng bố. Một báo cáo của Liên hợp quốc vào tháng 6/2021 xác định Zawahiri đang ở đâu đó trong khu vực biên giới của Afghanistan và Pakistan, và khẳng định trùm khủng bố hiện đã quá yếu để tiếp tục truyền giáo những tư tươngr cực đoan.

Minh Hạnh (Theo CNN)