Khi nhắc đến sen, phần đông chúng ta thường nghĩ ngay đến vẻ đẹp thanh tao của hoa sen hay những món ăn, thức uống dân dã mà tinh tế như nộm ngó sen giòn mát hay chén trà sen thơm ngát. Thế nhưng, ít ai hay biết rằng, ẩn sâu dưới lớp bùn lầy kia, củ sen lại là một tặng phẩm quý giá mà thiên nhiên ban tặng, chứa đựng nguồn sức mạnh chống oxy hóa dồi dào, tựa lá chắn bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây bệnh, đồng thời vun đắp cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh, trí não minh mẫn và trái tim dẻo dai.
Củ sen mang dáng hình trụ dài, âm thầm vùi mình trong lớp bùn đất yếm khí, lặng lẽ đón nhận những trầm tích phù sa. Để thích nghi với môi trường đặc biệt ấy, củ sen sở hữu những lỗ nhỏ hình bầu dục, tựa như chiếc ống thở giúp cây lấy oxy, đồng thời tạo nên khả năng kỳ diệu là có thể nổi trên mặt nước.
Lớp vỏ ngoài của củ sen mịn màng, khoác lên mình chiếc áo màu vàng nâu giản dị; nhưng khi lớp áo ấy được gột bỏ, bên trong hiện ra một màu trắng tinh khôi, cùng với đó là phần thịt củ giòn tan, ngọt dịu, mang đến cảm giác tươi mát.
Củ sen mang dáng hình trụ dài, âm thầm vùi mình trong lớp bùn đất.
Vị ngọt thanh tao của củ sen được ví von như “hạt dẻ nước”, vừa hấp dẫn bởi hương vị tự nhiên, vừa gợi nhớ đến kết cấu bùi bùi của khoai tây. Điều thú vị là, dù ở trạng thái tươi hay đã qua chế biến, củ sen vẫn giữ được độ giòn ngon đặc trưng.
Chính vì lẽ đó, củ sen góp mặt trong vô vàn món ăn phong phú, từ những món xào, luộc, hấp thanh đạm đến những món chiên giòn rụm hay những nồi canh hầm bổ dưỡng. Không chỉ vậy, người ta còn khéo léo chế biến củ sen thành tinh bột mịn màng, hoặc thái lát mỏng rồi sấy khô, trở thành một vị thuốc quý trong y học cổ truyền với tên gọi thân thương là liên ngẫu.
Xét về khía cạnh dinh dưỡng, trong 100g củ sen tươi ẩn chứa nguồn năng lượng khoảng 75 calo, cùng với đó là 17g carbohydrate, 2,6g protein, chỉ 0,1g lipid, nhưng lại giàu chất xơ với 5g. Đặc biệt, củ sen còn là kho tàng các yếu tố vi lượng thiết yếu như vitamin C, kali, riboflavin, vitamin B6, đồng, mangan, vitamin B1, phospho, sắt, magie, canxi, folate, vitamin B5, vitamin B3, kẽm và selen.
Với kết cấu giòn đặc trưng, củ sen dễ dàng hòa quyện cùng các loại rau củ khác như cà rốt, măng tây…, tạo nên những món canh dưỡng sinh thanh đạm mà bổ dưỡng. Bên cạnh đó, củ sen còn là nguyên liệu tuyệt vời để xào cùng các loại thịt, tôm nõn, mang đến hương vị đậm đà, hấp dẫn.
Vị ngọt thanh tao của củ sen được ví von như “hạt dẻ nước”.
Trong y học cổ truyền, củ sen được biết đến với vị ngọt sáp, tính bình, hơi đắng và đặc biệt là không độc. Nó có khả năng quy vào các kinh can, phế, vị, được tin dùng để tăng cường lưu thông khí huyết, cầm máu, tiêu ứ huyết. Củ sen còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh thấp nhiệt tích tụ trong cơ thể.
Các nghiên cứu của y học hiện đại cũng dần hé lộ những lợi ích tuyệt vời mà củ sen mang lại. Nó góp phần nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh, tăng cường chức năng não bộ, bảo vệ hệ tim mạch, hỗ trợ hệ tiêu hóa, nâng cao sức đề kháng, giúp chúng ta thêm khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng và kiểm soát cân nặng hiệu quả.
Cải thiện chức năng miễn dịch
Củ sen chứa nhiều khoáng chất quan trọng như kẽm, mangan, magiê, sắt và đồng. Các khoáng chất này có vai trò quan trọng trong hoạt động của enzim. Ngoài ra sắt giúp tái sinh các tế bào máu.
Củ sen còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh thấp nhiệt tích tụ trong cơ thể.
Hỗ trợ tiêu hóa
Củ sen là nguồn cung chất xơ tự nhiên làm chậm quá trình tiêu hóa carbohydrate phức tạp, giúp giảm lượng cholesterol trong máu cũng như giảm cân.
Kiểm soát thần kinh
Ngoài vai trò tích cực của nó trong tiêu hóa thức ăn, củ sen còn chứa nhiều vitamin. Vitamin B6 là một coenzym quan trọng trong tổng hợp hóa học tác động đến tâm trạng. Lượng pyridoxine đầy đủ giúp ta kiểm soát đau đầu, căng thẳng, lo lắng và thất vọng.
Điều hòa huyết áp
Sự cân bằng natri và kali ở tỷ lệ hợp lý tạo nên vị ngọt giòn của sen. Natri kiểm soát sự tiết mồ hôi của cơ thể còn kali có vai trò điều hòa nhịp tim và huyết áp ở mức ổn định.
Thiếu máu do rong kinh
Nước ép củ sen hay canh củ sen là phương pháp tuyệt vời để tái tạo máu ở phụ nữ khi bị rong kinh hoặc ra máu nhiều khi hành kinh. Phụ nữ nên dùng nước ép hoặc canh củ sen 3 ngày liên tục sau khi hành kinh.
Táo bón hoặc tiêu chảy
Nước ép củ sen điều hòa hoạt động của dạ dày và ruột non, giúp giảm các vấn đề về đường ruột cũng như để ngăn chặn táo bón và tiêu chảy. Ăn củ sen giúp ngăn ngừa các bệnh, sự tổn thương đại tràng và ruột. Mỗi ngày uống một cốc nước ép củ sen với gừng sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
Củ sen nấu xương.
Cung cấp năng lượng cho cơ thể
Củ sen mọc dưới bùn hấp thụ chất dinh dưỡng trong đất và nước rồi chuyển hóa thành năng lượng dưới dạng tinh bột. Y học phương Đông cho rằng củ sen là nguồn cung cấp năng lượng sạch cho cơ thể.
Bảo vệ tim
Củ sen cung cấp các vitamin nhóm B như vitamin B6, niacin, acid pantothenic, riboflavin và thiamin... Nó bảo vệ tim tránh các cơn đau chỉ đơn giản bằng cách kiểm soát cường độ homocysteine trong máu – nguyên nhân dẫn đến đau tim.
Loại bỏ chất nhầy
Lượng vitamin C cao trong củ sen có tác dụng hòa tan chất nhầy tiết ra trong đường hô hấp và loại bỏ chất nhầy bằng cách bài tiết ra khỏi cơ thể. Do đó, củ sen thường được dùng để điều trị bệnh hen suyễn, viêm phế quản, cảm lạnh, ho và bệnh lao. Muốn có kết quả chữa bệnh tốt hơn và thức uống ngon hơn, nên ép củ sen cùng cà rốt để uống.
Điều hòa nhiệt độ cơ thể
Uống nước ép củ sen với cam để hạ sốt. Trà củ sen điều trị cảm lạnh hoặc ăn củ sen hầm thịt gà khi còn ấm là bài thuốc vừa ngon vừa hữu hiệu để chữa bệnh cảm lạnh, sốt.