Thành Phố Hưng Yên: Phục dựng, tôn tạo đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân

Kế thừa và phát huy truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Để tỏ lòng thành kính, biết ơn và tưởng nhớ về cội nguồn dân tộc, trong những năm vừa qua, được sự quan tâm của Tỉnh ủy - HĐND - UBND - UBMTTQ tỉnh. thành phố đã tích cực phối hợp với các sở, ban, ngành tỉnh tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo triển khai thực hiện dự án gìn giữ, bảo tồn, tôn tạo và đầu tư xây dựng quần thể di tích Phố Hiến Giai đoạn II. Trong đó, có hạng mục trùng tu, phục dựng đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân.

Đền Lạc Long Quân tọa lạc tại xã Xích Đằng, tổng An Tảo, huyện Kim Động, trấn Sơn Nam Thượng xưa. Nay thuộc khu phố Xích Đằng, phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên.

Ngôi đền tôn thờ Quốc tổ Lạc Long Quân, vị vua sơ khai mở đầu cho 18 đời vua Hùng Vương dựng nước, gắn với truyền thuyết “Con Rồng cháu Tiên” trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Tương truyền, Lạc Long Quân tên húy là Sùng Lãm, hiệu là Sùng Hiền Vương. Ông là con trai thứ 9 của Kinh Dương Vương và thần Long Nữ. Ông nổi tiếng là người tài giỏi, sức khỏe phi thường, đặc biệt, ông có tài đi lại dưới nước như trên cạn. Lạc Long Quân kết duyên cùng Âu Cơ, sinh ra một bọc trăm trứng, sau nở thành một trăm người con trai.

Để gây dựng giang sơn, năm mươi người theo cha xuống biển, năm mươi người theo mẹ lên đất Phong Châu, cùng tôn người con cả lên làm Vua lấy hiệu là Hùng Vương, đặt quốc hiệu là Văn Lang. Con trai Vua gọi là Quan Lang, con gái là Mị Nương, tướng văn gọi là Lạc Hầu, tướng võ gọi là Lạc Tướng. Các đời Vua đời đời thế tập gọi là Hùng Vương. Lạc Long Quân được xem là Quốc tổ của dân tộc Việt Nam và được người đời vô cùng sùng bái, tôn kính.

Truyền thuyết có ghi, đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân được khởi dựng từ sớm trên khu đất cao ráo tại đất Xích Đằng. Năm 1740, khi chúa Trịnh Doanh cầm quân đi dẹp loạn qua khu vực Phố Hiến đã được Đức Lạc Long Quân thờ tại miếu Xích Đằng âm phù giúp đánh thắng giặc. Nhớ ơn công đức của Ngài, khi thắng trận trở về, chúa Trịnh đã tâu lên vua Lê xin trùng tu, xây dựng lại ngôi đền thờ khang trang, to đẹp hơn. Tiếng tăm đền thiêng vang truyền khắp chốn, khách muôn nơi nô nức tới thăm, nhân dân vui hưởng thái bình.

Trải qua thăng trầm của thời gian và những biến động của lịch sử, đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân chỉ còn dấu tích kiến trúc của ngôi đền cổ đó là phần cột hiên và một góc bức tường. Nhân dân địa phương đã chuyển hiện vật, đồ thờ về đình Cả cùng thôn để lưu giữ. Trên cột hiên của ngôi đền cổ còn lưu lại đôi câu đối với nội dung:

 “Xích Đằng tân sảng khải,

Thiên thu miếu vũ tự Tiền Lê”

Tạm dịch là:

Vùng đất Xích Đằng cao ráo, thoáng đãng

Nghìn năm miếu vũ có từ thời Tiền Lê.

Ngoài ra, hiện nay, tại di tích còn lưu giữ được một số hiện vật, đồ thờ có giá trị về lịch sử - văn hóa như: 01 tấm bia đá có niên đại thời Hậu Lê, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 5 (1744). Ngai thờ, bài vị, tượng quan văn, quan võ và 07 đạo sắc phong triều Nguyễn, thế kỷ XIX.

Ngày 16/10/2003, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ban hành Quyết định số 3589 về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng Dự án bảo tồn, tôn tạo quần thể di tích Phố Hiến giai đoạn II. Công trình đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân được giao cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm chủ đầu tư. Ngày 05/01/2019, đền thờ được hoàn thành nghiệm thu và đưa vào sử dụng. Nguồn kinh phí được đầu tư cho dự án hơn 9 tỷ đồng gồm nguồn vốn từ chương trình mục tiêu giai đoạn 2007-2008 và nguồn vốn ngân sách tỉnh giai đoạn 2017 - 2018.

Ngày 19/11/2019, UBND tỉnh Hưng Yên ban hành Quyết định số 2645 về việc giao di tích đền Lạc Long Quân, phường Lam Sơn cho Ban quản lý khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến quản lý. Trên cơ sở đó, thành phố chỉ đạo Ban quản lý khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến nghiên cứu, bổ sung thêm các hạng mục như: Gia công lắp dựng cửa hậu cung, bệ tượng, các hạng mục phụ trợ và nội thất đền chính như ngày hôm nay.

Đền thờ Lạc Long Quân hiện nay được xây dựng trên khuôn viên đất rộng 2.850m² gồm các hạng mục công trình: Tam quan, Tả vu, đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân và hệ thống sân vườn. Trong đó, khu đền chính có diện tích mặt bằng 143m² với kết cấu kiến trúc kiểu chữ Đinh gồm 03 gian Tiền tế và 02 gian Hậu cung. Các hạng mục, cấu kiện được làm bằng gỗ lim vững chắc, mang đậm dấu ấn của một công trình kiến trúc cổ truyền thống, phù hợp với làng quê vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ.

Trong suốt quá trình tiến hành phục dựng, tôn tạo, đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân luôn được thực hiện theo đúng Luật Di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn thi hành đồng thời có sự tham gia, cố vấn của các nhà văn hóa, nhà nghiên cứu lịch sử. Nhờ vậy, việc phục dựng, tôn tạo đã đáp ứng được các yêu cầu như: Giữ lại tối đa những yếu tố nguyên gốc của di tích, các công trình mang phong cách kiến trúc thuần Việt, đậm truyền thống. Đồng thời vật liệu phục dựng di tích có độ bền vững về mặt kết cấu để tồn tại lâu dài trước tác động của điều kiện khí hậu và thời gian.

Với những nét chính về lịch sử- văn hóa, kiến trúc tiêu biểu trong  quá trình phục dựng tôn tạo di tích. Đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân được UBND tỉnh Hưng Yên ban hành Quyết định số 2455 ngày 29/10/2019 xếp hạng là “Di tích Lịch sử ” cấp tỉnh. Đồng thời di tích đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân cũng là công trình tiêu biểu được Ban Thường vụ tỉnh ủy lựa chọn là công trình chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Hưng Yên lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Xuân Khiển