Sự thật đáng lo ngại về tình trạng thiếu iốt ở Việt Nam

Để người Việt không bị thiếu hụt vi chất

Sáng 11/10, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo góp ý dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 09/2016 về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, thiếu vi chất không như mắc các bệnh truyền nhiễm mà diễn ra một cách từ từ, âm thầm, dần dần mới biểu hiện ra ngoài.

Vì thế, nó còn được gọi là "nạn đói tiềm ẩn" là vấn đề chúng ta cần quan tâm để đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, vi chất cho sự phát triển của con người.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, qua đánh giá, việc thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể khắc phục hiệu quả theo khuyến cáo của các tổ chức quốc tế để tăng cường iốt, sắt, kẽm và vitamin khác.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết thiếu vi chất diễn ra một cách âm thầm (Ảnh: Hoàng Bích).

Sau 7 năm thực hiện Nghị định 09, kết quả điều tra dinh dưỡng cho thấy tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng ở cộng đồng vẫn còn cao. Trong quá trình tổ chức thực hiện, theo đề nghị của một số doanh nghiệp, năm 2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết 19 theo hướng khuyến khích doanh nghiệp chế biến thực phẩm bổ sung vi chất này vào các sản phẩm.

"Tuy nhiên, thực tế, lượng vi chất iốt, kẽm, sắt, vitamin A vẫn thiếu hụt trong cộng đồng. Theo đánh giá của WHO, Việt Nam vẫn đứng trong nhóm 26 nước còn thiếu hụt iốt. Do vậy, chúng ta cần biện pháp can thiệp ở cộng đồng để đảm bảo người dân Việt không bị thiếu hụt vi chất", Thứ trưởng Tuyên nói.

Vì thế, Chính phủ đã giao Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung nghị định 09 để phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng ở cộng đồng vẫn còn cao.

TS. Roland Kupka-Cố vấn dinh dưỡng khu vực, Văn phòng UNICEF khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, cho biết, tình trạng thiếu iốt, sắt, kẽm… ảnh hưởng nhiều đến trẻ em, bà mẹ, gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.

Iốt là nguyên nhân đáng kể gây suy giảm trí tuệ ở trẻ và cũng liên quan đến các nguy cơ sức khỏe khác như thai chết lưu, sảy thai ở phụ nữ.

Thiếu sắt khiến thai nhi phát triển kém, thiếu kẽm sẽ gây suy yếu sự phát triển và tăng tỉ lệ mắc, nguy cơ mắc các bệnh như: Tiêu chảy, nhiễm trùng hô hấp cấp tính và tử vong ở trẻ em.

Theo ông Roland Kupka, Việt Nam là 1 trong 10 quốc gia xảy ra tình trạng thiếu iốt trong nhóm ưu tiên như phụ nữ mang thai, phụ nữ độ tuổi sinh sản, trẻ trong độ tuổi đi học.

Thống kê cho thấy, mới chỉ có 27% muối ăn sử dụng trong các hộ gia đình tại Việt Nam có sử dụng iốt theo khuyến cáo. Các doanh nghiệp chế biến thực phẩm có sự ngập ngừng nhất định trong việc cho iốt vào muối, bánh mì.

Cần tiếp tục tăng cường vi chất vào thực phẩm

Bà Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia đánh giá, tại Việt Nam, tình trạng thiếu iốt, sắt, kẽm, vitamin A huyết thanh còn là vấn đề có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng. Số lượng doanh nghiệp tuân thủ việc bổ sung iốt vào muối ăn, vitamin A vào dầu và sắt, kẽm vào bột mì đã giảm sau khi có Nghị quyết 19.

Theo đó, khảo sát cho thấy giá trị trung vị iốt niệu ở trẻ em miền núi, phụ nữ độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai đều không đạt theo khuyến cáo của WHO. Đặc biệt, con số này ở phụ nữ mang thai chỉ đạt gần một nửa so với khuyến cáo của WHO.

Ngoài ra, tỉ lệ hộ gia đình được bao phủ muối iốt tiêu chuẩn chỉ 27%, trong khi yêu cầu của WHO là trên 90%. Tương tự, chúng ta đang ở mức độ khá nặng về thiếu kẽm, vitamin A trên quần thể.

Bà Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Ảnh: Hoàng Bích).

Bà Mai nói: "Chúng ta phải tiếp tục theo dõi, có các biện pháp để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng. Trong việc thực hiện bắt buộc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, Việt Nam chưa thực hiện, đang đứng yên trong khi thế giới di chuyển theo hướng bắt buộc tăng cường vi chất vào thực phẩm".

Chuyên gia đề nghị dự thảo sửa đổi Nghị định 09 không thay đổi khoản 1 điều 6. Theo đó, cần phải tiếp tục thực hiện tăng cường iốt trong muối dùng để ăn trực tiếp và muối dùng trong chế biến thực phẩm; tăng cường sắt, kẽm vào bột mì, vitamin A vào dầu ăn.

Điều này để đảm bảo phòng chống thiếu hụt vi chất trên cộng đồng, góp phần thực hiện các mục tiêu Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Tại sao thực phẩm cần được tăng cường vi chất?

TS. BS. Juliawati Untoro - Nhà khoa học, hành động đa ngành trong Hệ thống thực phẩm; Khoa Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nêu những lý do thực phẩm cần được tăng cường vi chất, cụ thể là:

Tăng cường vi chất là một biện pháp can thiệp dựa trên bằng chứng, góp phần vào việc phòng ngừa và kiểm soát tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng.

Cùng với đó, việc tăng cường vi chất dinh dưỡng trong thực phẩm cung cấp lượng vi chất cần thiết cho hầu hết các cá nhân có nguy cơ thiếu hụt, mà không gây nguy cơ thừa vi chất hoặc tác dụng phụ cho cộng đồng nói chung hoặc các nhóm khác.

Biện pháp này đã được xác định là một trong những can thiệp dinh dưỡng hiệu quả nhất về chi phí, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

WHO khuyến nghị tăng cường vi chất thực phẩm trên quy mô lớn như một biện pháp can thiệp dựa trên bằng chứng, hiệu quả về chi phí và an toàn để chống lại tình trạng thiếu hụt vitamin và khoáng chất.

Đồng thời, việc tăng cường vi chất trong thực phẩm có tác động lớn nhất đến sức khỏe cộng đồng khi nó là bắt buộc, nghĩa là được yêu cầu bởi luật pháp và áp dụng cho các loại thực phẩm thiết yếu được tiêu thụ rộng rãi, do đó đảm bảo phạm vi bao phủ trên quy mô lớn.